بازشناسی سه جریان سیاسی جنبش جنگل و مواضع و دیدگاه‌های آنها

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی دانشگاه شاهد

2 استادیار دانشگاه شاهد

3 کارشناس ارشد جامعه‌شناسی انقلاب اسلامی

چکیده

پرسش اصلی این مقاله آن است که جریان‌های سیاسی اصلی جنبش جنگل کدام‌اند و مؤلفه‌ها و دیدگاه‌های کلی آنها چیست؟ بر این اساس با شاخص قرار دادن عنصر ایدئولوژی، سه جریان مذهبی ملی‌گرا، راست سازشکار و چپ تشخیص داده و مواضع ایدئولوژیک و حامیان و مخالفان هر یک بررسی شد. روش تحقیق این پژوهش کیفی و از نوع تحلیل تاریخی و اسنادی است. یافته‌های تحقیق آن است که جریان مذهبی ملی‌گرا که دیدگاهی اسلامی ـ ایرانی داشت با چهرۀ کاریزماتیک کوچک‌خان شناخته می‌شد. در جبهۀ داخلی، دولت مرکزی به‌طور عمده با آن مخالف بود و مشروطه‌خواهان نقاط مختلف ایران به آن گرایش داشتند. در عرصۀ بین‌المللی نیز انگلستان و روس‌های تزاری در برابر آن موضع‌گیری می‌کردند. جریان راست سازشکار که از موقعیت‌های فرصت‌طلبانه بهره می‌برد سازماندهی منظم و روبنایی نداشت، به‌طوری‌که موافقان و مخالفانش بر اساس مواضع‌ بی‌ثبات این جریان تغییر می‌کردند. جریان چپ با مواضع لنینیستی شاخص می‌شد و کسانی همچون احسان‌الله‌خان و حیدرخان با آن همراه بودند. آنها که در برابر دولت تهران قرار داشتند انگلستان را مخالف خارجی یافتند و البته موضع روسیۀ شوروی نیز در برابر آنها دوگانه بود. ویژگی این نوشتار بررسی جامعه‌شناختی و به‌طور خاص جریان‌شناسانه است که تاکنون دربارۀ جنبش جنگل انجام نشده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Reevaluation of Jangalī’s Triple Political Trends and Their Political Characteristics

نویسندگان [English]

  • Zahid Ghafari 1
  • Abbas Keshavarz 2
  • Abbas N. Josharī 3
1 Assistant Professor of Politics, Shahid University, Tehran
2 Assistant Professor of Politics, Shahid University, Tehran
3 M.A. Scholar of the Sociology of Islamic Revolution
چکیده [English]

The main question which this paper aims to answer is that what were the dominant trends of Jangal movement and the main characteristics of these trends? To find an answer for this question, by assuming a central position for ideology, we have distinguished three main trends: religio-nationalists, right compromisers and leftist. Our method in this research is analyzing documentary data which are gleaned from library sources. Our research findings show that the religio-nationalist trend maintained an Iranian-Islamic attitude and were characterized by their charismatic leader Mīrzâ Kūchak Khan. While this trend was under a serious constraint by the central government, it had its native proponents among constitutionalists throughout Iran. In international arena, it was opposed by tsarist Russia and Britain. The right-compromiser trend maintaining an unstable stand, preferred to conform itself according to political conditions. Finally, the third party maintained a Leninist posture and its prominent figures were Iḥsân allâh Khân and Heidar Khân ‘Amūoghlī. This paper aims to give a survey within a socio-historical framework which, to our knowledge, is a new and unprecedented approach toward this subject.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jangal movement
  • Trends study
  • Religio-nationalist
  • Right compromiser
  • Leftist