تأملی در تشیّع و تسنّن اصفهان (با تأکید بر مهاجرت ابن‌هلال ثقفی صاحب کتاب الغارات و المعرفۀ به اصفهان)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

* استادیار گروه تاریخ، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

تشیّع و تسنّن اصفهان مباحثه‌ای است که شاید زیاد موردتوجه بوده و هست. البته، تسنّن این حوزه در منابع مورد تأکید قرارگرفته‎است؛ آن هم تسنّن افراطی. از جمله گزارش‌های تاریخی که در این باره بسیار مورد توجه و استناد قرارگرفته، مهاجرت مورخ شهیر شیعی، ابن‎هلال ثقفی، مؤلف کتاب مشهور الغارات، است که برای تغییر افکار مردم این شهر از کوفه به اصفهان مهاجرت کرد و کتاب المعرفۀ خود را که در مناقب اهل‎بیت (ع) و مثالب دشمنان بود، در آنجا قرائت‎کرد و تا آخر عمر در همان‎جا ماند و از دنیا رفت. مقالۀ حاضر تأملی بر این موضوع دارد و نشان‎داده که آنچه در کوفه شایع بود، با آنچه واقعیت تفکر سیاسی ـ مذهبی حوزۀ اصفهان بوده است فاصله داشته، بلکه فضای مذهبی حاکم بر اصفهان عصر ثقفی، یعنی اواخر قرن سوم و نیمۀ اول قرن چهارم، با گرایش تشیّع و برعکس، شهرت تسنّن افراطی اصفهان بوده‎است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Look at Shi'ism and Sunnism in Isfahan: With a focus on the Immigration of ibn Hilāl Thaqafi, Author of al-Ghārāt and al-Ma'rifah

نویسنده [English]

  • Mohammadreza Hedayatpanah
چکیده [English]

Discussions of Shi'ism and Sunnism in Isfahan have attracted a lot of attention and were the topic of high interest. However, the Sunnism of Isfahan's seminary—especially radical Sunnism—has been emphasized in the related sources. Historical reports, which have considered this issue and have been cited mostly, referred to the immigration of ibn Hilāl Thaqafi, the author of a well-known book, al-Ghārāt, who moved from Kufa to Isfahan to change the attitudes and opinions of its people. He taught a book entitled al-Ma'rifah ('the knowledge')—authored by himself—to the people of Isfahan where he remained until the end of his life. This book was about the virtues of Ahl al-Bayt and the vices and atrocities of their enemies.
The present paper contemplated the above-mentioned issue and shows that what was prevalent in Kufa was different from the reality of political and religious thought of Isfahan. The religious atmosphere prevailing in the era of Thaqafi's life in Isfahan—the late third and early fourth century AH—had a tendency to Shi'ism and this was contrary to the notion that radical Sunnism had been popular there.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Hilāl Thaqafi
  • Al-Ma'rifah
  • The Sunnism of Isfahan
  • The Shi'ism of Isfahan
  • Virtues and Vices