جستارهای تاریخی

جستارهای تاریخی

مفهوم قانون در اندیشه شیخ ابراهیم زنجانی (با تأکید بر مشروح مذاکرات مجلس دوم و سوم مشروطه)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان
1 دانشیار حقوق عمومی، گروه حقوق، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
2 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق عمومی، گروه حقوق، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
چکیده
قانون از مفاهیم کلیدی عصر مشروطه است. بررسی این مفهوم از منظر تاریخ مفاهیم از آن جهت حائز اهمیت است که سیر تکوین و تحول آن را نمایان می‌سازد. در این راستا برای بررسی مفهوم قانون از مشروح مذاکرات مجلس استفاده شده و آرای شیخ ابراهیم زنجانی، از روحانیون مشروطه‌خواه، به عنوان نماینده دوره دوم و سوم مجلس شورای ملی مورد پژوهش قرار گرفته است. هدف از این پژوهش پاسخ به این پرسش است که میزان فهم وی به عنوان یکی از طرفداران مشروطه، از مفهوم قانون تا چه حد بوده است. با توجه به اینکه زنجانی تحصیلات حوزوی داشت و از سوی دیگر به دلیل علاقه‌اش به تحولات عصر جدید، آثار روشنقکران و قوانین سایر کشورها را مطالعه کرده بود، بررسی مفهوم قانون در آرای وی از منظر تاریخ مشروطیت ایران مهم است. در این پژوهش با تکیه بر مشروح مذاکرات، با روش تحلیلی_توصیفی، از منابع اسنادی و کتابخانه‌ای و سایر منابع اینترنتی برای بررسی موضوع استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان داد شیخ ابراهیم زنجانی فهم به نسبت دقیقی از مفهوم قانون و ویژگی‌های آن داشته ولی با منطق حقوق و شیوه‌های تفسیر قوانین در حقوق مدرن آشنایی نداشته است..
کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله English

The concept of law in the thought of Sheikh Ibrahim Zanjani (with emphasis on the details of the deliberations of the second and third constitutional parliaments)

نویسندگان English

fardin moradkhani 1
amir AHMADI 2
1 Associate Professor, Department of Law, Faculty of Humanities, Bu Ali Sina University, Hamadan, Iran
2 M.A student in Public law, Bu Ali Sina University, Hamadan, Iran
چکیده English

Law is one of the key concepts of the constitutional era. Examining this concept from the perspective of the history of concepts is important because it shows the course of its creation and evolution. In this regard, to examine the concept of the law, the details of the parliament's deliberations were used and the opinions of Sheikh Ibrahim Zanjani, one of the constitutional clerics, as a representative of the second and third terms of the National Assembly, were researched. The purpose of this research is to answer the question of how much he understood the concept of law as one of the supporters of constitutionalism. Considering that Zanjani had a seminary education and, on the other hand, due to his interest in the developments of the new era, he had studied the works of the Intellectuals and the laws of other countries, it is important to examine the concept of law in his opinions from the perspective of Iran's constitutional history. In this research, relying on the details of the negotiations, with the analytical-descriptive method, documentary and library sources and other internet sources have been used to investigate the issue. The results of this research showed that Sheikh Ibrahim Zanjani had a relatively accurate understanding of the concept of law and its characteristics, but he was not familiar with the logic of law and the methods of interpreting laws in modern law.

کلیدواژه‌ها English

Constitution
Law
Second Parliament
Third Parliament
Sheikh Ibrahim Zanjani
تیرنی، برایان (1393)، دین، قانون، و پیدایش فکر مشروطه، ترجمۀ حسین بادامچی و محمد راسخ، تهران: نگاه معاصر.
حلاق، وائل (1399)، شریعت چیست، ترجمۀ حمید مسجد سرایی و سیدعدنان فلاحی، سمنان: دانشگاه سمنان.
دانش‏کیا، محمدحسین (1388)، «بررسی اجرای اصل دوم متمم قانون اساسی مشروطه»، مطالعات انقلاب اسلامی، س 5، ش 16، 179 تا 210.
راسخ، محمد (1385)، «ویژگی‏های ذاتی و عرضی قانون»، مجلس و پژوهش، س 13، ش 51، 13-40.
زنجانی، شیخ ابراهیم (1380)، خاطرات شیخ ابراهیم زنجانی، به‏اهتمام غلامحسین میرزاصالح، تهران: کویر.
شاخت، یوزف (1388)، دیباچهای بر فقه اسلامی، ترجمۀ اسدالله نوری، تهران: هرمس.
شهبازی، عبدالله (1386)، «زندگی و زمانۀ شیخ ابراهیم زنجانی»، در: جریانهای فکری مشروطیت: مجموعه‏سخنرانیها، مقالات، و ضمایم، اصفهان: مرکز تحقیقات رایانه‏ای قائمیه اصفهان.
طالبوف، عبدالرحیم (2536)، مسالک‏المحسنین، به‏کوشش باقر مؤمنی، تهران: شبگیر.
طباطبایی، جواد (1385)، نظریۀ حکومت قانون در ایران، تبریز: ستوده.
عباسی، بیژن و رضا یعقوبی (1399)، «مفهوم قانون در اندیشۀ مستشارالدوله»، فصل‏نامۀ مطالعات حقوق عمومی، دورۀ 50، ش 1، 39-56.
غفاری، مسعود و علی محمدزاده (1390)، «کنش‏های سیاسی متعارض در بستر مشروطه‏خواهی (سیدعبدالله بهبهانی و شیخ ابراهیم زنجانی)»، تاریخ ایران و اسلام، دورۀ 21، ش 9، 121-149.
کتاب‏خانه، موزه، و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی (1396)، «مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی» (15/2/1401): ˂https://www.ical.ir/fa/mashroohmozakerat˃.
کشاوجی، محمد و رفیق عبدالله (1400)، شناخت شریعت، تهران: نامک.
کلی، جان (1382)، تاریخ مختصر تئوری حقوقی در غرب، ترجمۀ محمد راسخۀ تهران: طرح نو.
گروسی، پائلو (1399)، تاریخ حقوق در اروپا، ترجمۀ بهاءالدین بازرگانی گیلانی، تهران: کویر.
مرادخانی، فردین (1396)، خوانش حقوقی از انقلاب مشروطۀ ایران، تهران: میزان.
مرادخانی، فردین (1398)، «مفهوم قانون در اندیشۀ طالبوف تبریزی»، مطالعات تاریخ فرهنگی، س 10، ش 39، 107-128.
مرادخانی، فردین (1401)، «مفهوم قانون در اندیشۀ میرزا ملکم‏خان»، سیاست‏پژوهیِ اسلامی ایرانی، س 1، ش 1، 137-166.
مستشارالدوله (1386)، یک کلمه، به‏اهتمام علیرضا دولتشاهی، تهران: بال.
ملایی توانی، علیرضا (1392)، «هم‏سانی‏های نظری و عملی دو روحانی عصر مشروطه: شیخ ابراهیم زنجانی و میرزا یحیی دولت‏آبادی»، پژوهش‏نامۀ تاریخ اجتماعی و اقتصادی، س 2، ش 1، 89-110.
ملایی توانی، علیرضا و مرضیه بیگی‏زاده (1397)، «بازخوانی مواضع آیت‏الله سیدابوالحسن اصفهانی دربرابر اصل دوم متمم قانون اساسی مشروطه»، مطالعات تاریخ اسلام، س 10، ش 36، 133-160.
ملکم‏خان (1327)، مجموعه‏آثار میرزا ملکم‏خان، به‏کوشش محمد محیط طباطبایی، تهران: علمی.
ملکم‏خان (1388)، رساله‏های میرزا ملکم‏خان ناظم‏الدوله، به‏کوشش حجت‏الله اصیل، تهران: نی.
وینسنت، اندرو (1401)، نظریههای دولت، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران: نی.
هداوند، مهدی (1387)، «نظارت قضایی، تحلیل مفهومی تحولات اساسی»، حقوق اساسی، ش 9، س 7، 7-56.
 
Aquinas, T. (1987), Treaties in Law, 95, art1, Wash. D. C. Regency Gateway.
Tomlins, C. and M. Grossberg (2008), The Cambridge History of Law in America, Cambridge University Press.
Fuller, L.(1969), The Morality of Law, Second ed., Yale University Press.
Harris, P. (2007), Introduction to Law, Seventh ed., Cambridge University Press.
Raz, J. (1976), The Authority of Law, Oxford University Press.
Letwin, S. R. (2005), On the History of the Idea of Law, Cambridge University Press.
Maitland, F. W. and S. F. Pollock (2010), The History of English Law before the Time of Edward I, Liberty Fund Inc.
دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 28
پاییز و زمستان 1402
اسفند 1402
صفحه 195-217

  • تاریخ دریافت 24 اردیبهشت 1402
  • تاریخ بازنگری 14 مهر 1402
  • تاریخ پذیرش 23 آبان 1402