شورش ارسلان ارغون، سهم خواهی یا تصاحب قدرت

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشگاه ارومیه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه تاریخ

10.30465/hcs.2023.45266.2796

چکیده

حاکمیت سلجوقیان بر فلات ایران، بخش مهمی از گذشته این سرزمین می باشد. ترکمانان سلجوقی با ساختاری قبیله ای موفق به شکست غزنویان گردیدند. سلطان طغرل متاثر از اندیشه های حکومتداری این دیوانسالاران به شیوه ملکداری متمرکز متمایل گردید. به تدریج جانشینان طغرل (آلپ ارسلان و ملکشاه) با هدایت دیوانسالاران ایرانی تلاش هایی برای افزایش قدرت سلطان انجام دادند، اما این شیوه حکومت، بخاطر ساختار قیبله ای و طرز تفکر آنان، مخالفانی نیز داشت. سران قبایل ترکمان و امرای قبیله ای علاقه ای به از دست دادن آزادی و اختیار خود در مقابل سلطان نداشتند. تا زمان مرگ سلطان ملکشاه سلجوقی با وجود تسلط یافتن اندیشه تمرکز قدرت بر قلمرو سلجوقیان، اما مخالفان تمرکز قدرت به صورت پنهانی در تکاپو بودند، چرا که بعد از مرگ سلطان ملکشاه و شروع نزاع های جانشینی، امکان ورود آنان به عرصه قدرت فراهم گردید. ارسلان ارغون یکی از فرزندان سلطان آلپ ارسلان بود که بعد از مرگ سلطان ملکشاه شورشی را در خراسان برای رسیدن به اهداف خود برپا کرد. مسئله اصلی که پژوهش حاضر با روش و رویکرد توصیفی- تحلیلی با استناد بر منابع اصلی و سکه های مربوط به دوران ارسلان ارغون به دنبال یافتن پاسخی برای آن می باشد متوجه این موضوع است، که ارسلان ارغون از شورش در مقابل بُرکیارق چه هدفی را دنبال می کرد؟ یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد ارسلان ارغون نه به دنبال تصاحب تاج و تخت بلکه هدف او تجزیه قلمرو سلجوقیان بزرگ و بدست آوردن قلمروی مستقل بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Arslan Arghun's rebellion, seeking a share or seizing power

نویسنده [English]

  • mohsen momeni
Departments History ,Faculty Of Literature and Humanities, urmia University, Iran
چکیده [English]

The era of Seljuq rule over the Iranian plateau is an important part of the past of this land. The Seljuk Turkomans entered Iran with a tribal structure, and the heads of the Turkoman tribes each had their own independent power and territory and were subject to the citizenship of the Great Khan in emergency situations. Seljuk Sultan Tughrel was the first Seljuk leader who wanted to concentrate power in the hands of the Sultan. Gradually. The heads of the Turkmen tribes and military commanders, who were not interested in losing their freedom and authority in front of this form of government, therefore became one of the main opponents of increasing the power of the Sultan and concentrating power in his court. Until the death of Seljuk Sultan Malik Shah, the proponents of power concentration dominated the situationr. Arslan Arghun was one of the sons of Sultan Malek Shah who, after his death, raised a rebellion in Khorasan to achieve his goals. The main problem that the current research is looking for an answer to with a descriptive-analytical method and approach based on the main sources and coins related to the era of Arslan Arghun is to find out what purpose Arslan Arghun was pursuing from the rebellion against Burkiarq. ? The findings of the present research show that Arslan Arghun did not seek to take over the throne, but his goal was to divide the territory of the Great Seljuks and obtain an independent territory for himself.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arslan Arghun
  • Borkiarq
  • Buri Beres
  • Khorasan
  • Rebellion
  • منابع و مآخذ

    • ابن اثیر،عزالدین علی،(1368)، تاریخ بزرگ اسلام و ایران، ترجمه علی هاشمی حائری و ابوالقاسم حالت، جلد هفدهم، تهران، موسسه مطبوعاتی علمی.
    • ابن فندق، ابوالحسن علی بن زید بیهقی،(1317)، تاریخ بیهق، با تصحیح و تعلیقات احمد بهمنیار، انتشارات کتابفروشی فروغی.
    • اقبال، عباس،(1395)، وزارت در عهد سلاطین بزرگ سلجوقی، به کوشش محمد تقی دانش پژوه و یحی ذکاء، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
    • ابن خلدون، عبدالرحمن،(1368)، تاریخ ابن خلدون(العبر)، ترجمه عبدامحمد آیتی، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
    • ابن الوردی، زین الدین عمربن مظفر،(1996م/1417ق)، تاریخ ابن الوردی، المجلد الثانی، بیروت، دارالکتب العلمیه.
    • ابن العماد الحنبلی، شهاب الدین ابوالفلاح عبدالحی بن احمد الفکری الحنبلی الدمشقی،( 1406ق/1986م)، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، تحقیق الارناووط، بیروت، دار ابن الاکثیر، طبعه الاول.
    • ابی الفداء، عمادالدین اسماعیل،(بی تا)، المختصر فی اخبار البشر، علی تفقه السید محمد عبدالطیف الخطیب و شرکاء، الجزء الثانی، مصر، بالطبقه الحسینیه المصریه.
    • ابن کثیر، ابوالفداء اسماعیل بن عمر بن کثیر،( 1407ق/1986م)، البدایه و النهایه، بیروت، دارالعلمیه.
    • ابوحامد محمد بن ابراهیم،(1332)، ذیل سلجوقنامه، تهران، نشر گلاله خاور.
    • باسورث، ادموند کیلفورد،(1381)، تاریخ ایران کیمبریج، جلد پنجم، گردآورنده جی. آ. بویل، ترجمه حسن انوشه، تهران، انتشارات امیر کبیر.
    • بنداری اصفهانی، فتح بن علی،(1356)، تاریخ سلسله سلجوقی، ترجمه محمد حسین جلیلی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
    • حسینی، صدرالدین ابوالحسن علی بن ناصر بن علی،(1380)، زبده التواریخ(اخبار امراء و پادشاهان سلجوقی)، با مقدمه محمد نورالدین بونیاتوف و محمد اقبال، مترجم رمضان علی روح الهی، تهران، انتشارات ایل شاهسوند بغدادی.
    • راوندی، محمد بن علی بن سلیمان،(1317)، تاریخ بیهق، با تصحیح و تعلیقات احمد بهمنیار، تهران، انتشارات کتابفروشی فروغی.
    • فروزانی، سید ابوالقاسم،(1393)، سلجوقیان از آغاز تا فرجام، تهران، انتشارات سمت.
    • توران، عثمان،( 1395)، سلجوقیان، ترجمه پرویز زارع شاهمرسی، تبریز، نشر اختر.
    • ستارزاده، ملیحه،(1384)، سلجوقیان، تهران، انتشارات سمت.
    • عمادکاتب، عماالدین محمد بن محمد بن حامد اصفهانی،(2004م/1425ق)، تاریخ آل سلجوق، مصحح یحیی مراد، بیروت، دارالعلمیه.
    • مستوفی قزوینی، حمدالله بن ابی بکر بن احمد،(1364)، تاریخ گزیده، تحقیق عبدالحسین نوایی، تهران، انتشارات امیرکبیر.
    • غفاری کاشانی، قاضی احمد،(1404م)، تاریخ نگارستان، مصحح مرتضی مدرس گیلانی، تهران، کتابفروشی حافظ.
    • خطیبی، ابوالفضل،(1399)، مدخل «ارسلان ارغون» دائره المعارف بزرگ اسلامی، تهران.
    • خواندمیر، غیاث الدین بن همام الدین،(1380)، تاریخ حبیب السیر، تهران، انتشارات خیام.
    • ظهیرالدین نیشابوری،(1332)، سلجوقنامه، تهران، نشر خاور.
    • همدانی، رشیدالدین فضل الله،(1386)، جامع التواریخ، تاریخ آل سلجوق، مصحح محمد روشن، تهران، میراث مکتوب.
    • قزوینی، یحی بن عبدالطیف،(1363)، لب التواریخ، تهران، انتشارات بنیاد وگویا.
    • طقوش، محمدسهیل،(1437ق/2016م)، تاریخ السلاجقه فی خراسان و ایران و عراق، بیروت، دارالنفائس، الطبقه الثانیه.
    • خوافی، احمد بن محمد،(1386)، مجمل فصیحی، تصحیح و تحقیق محسن ناجی نصرآبادی، تهران، انتشارات اساطیر.
    • معزی، محمد بن عبدالملک،(1393)، کلیات دیوان امیر معزی نیشابوری، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمد رضا قنبری، تهران، انتشارات زوّار.
    • مجمل التواریخ و القصص،(1318)، محقق و مصحح محمدتقی بهار و بهجت رمضانی، تهران، نشر کلالة خاور.
    • نظام الملک طوسی، حسن بن علی، (1385)، گزیده سیاستنامه، انتخاب و شرح جعفر شعار، تهران، نشر قطره.
    • Album, Stepen,(2011),Checklist of Islamic Coins, published by Stephen Album Rare Coins. California.
    • A.C. S, (2015), The Great Seljuk Empire. Edinburgh university press, 378pp.