کنکاشی پیرامون طایفه تمرتاش(تیمورتاش)خاستگاه عبدالحسین تیمورتاش(1260-1312ش)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی مقطع دکتری تاریخ، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران

2 استادیار گروه تاریخ ، واحد بجنورد ، دانشگاه آزاد اسلامی ،بجنورد ، ایران

3 استادیار گروه تاریخ ، واحد بجنورد ، دانشگاه آزاد اسلامی ،بجنورد ،ایران

10.30465/hcs.2023.45219.2793

چکیده

چکیده:

هدف: بررسی پیشینه تاریخی طایفه تمرتاش(تیمورتاش) به عنوان خاستگاه و محیط تربیتی، عبدالحسین خان تیمورتاش، یکی از شخصیتهای متنفذ عصر پهلوی اول است.

روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش با روش تاریخی و با شیوۀ توصیفی - تحلیلی و با استفاده از اسناد و مدارک آرشیوی و منابع کتابخانه‌ای انجام شده است. داده های تاریخی از لابه لای منابع اسنادی از قبیل مصالحه نامه، کتب خطی محلی و اسناد دیوانی استخراج شده است. این داده‌ها به لحاظ ساختار و کارکرد و محتوا در جهت توصیف و تبیین پیشینه طایفه «تیمورتاش، دمرداش، تمرتاش» و محیط تربیتی«عبدالحسین تیمورتاش» مورد استفاده قرار می‌گیرند.

یافته‌ها و نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که خاستگاه اولیه طایفه تمرتاش شامات بوده است، که به نواحی شمال خراسان کوچ داده شده اند. تا قبل از فتحعلی شاه قاجار اطلاعاتی، از این طایفه بسیار اندک است و اجداد عبدالحسین خان در قریه نردین، از طرف کارگزار بجنورد، حاکم بوده اند. به علت خارج شدن زود هنگام عبدالحسین خان به جهت تحصیل، از میان طایفه اش؛ اثرات تربیتی ایلی در او ماندگار نشد، تربیت اروپایی در او به ثبات رسید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Excavation of the Temurtash (Timurtash) family, the origin of Abdul Hossein Timurtash (1312-1260)

نویسندگان [English]

  • seyed hamid fakhrjafari 1
  • omid sepehri rad 2
  • abolhasan mobayen 3
1 Secretary of History, Maneh and Samolghan Education Department, Iran
2 Department of history faculty of humanities islamic azad university bojnourd branch iran
3 Department of history faculty of humanities islamic azad university bojnourd branch iran
چکیده [English]

Abstract:

Objective: To investigate the historical background of Tamartash (Timurtash) clan as the origin and

ducational environment of Abdul Hossein Khan Timurtash, one of the influential figures of the first Pahlavi era.

Research method/approach: This research was done with historical method and with descriptive-analytical method and using archival documents and library resources. Historical data has been extracted from various documentary sources, such as reconciliation letters, local manuscripts, and court documents. These data are used in terms of structure, function and content in order to describe and explain the background of the tribe "Timurtash, Demerdash, Tamertash" and the educational environment of "Abdul Hossein Timurtash".

Findings and Conclusion: The results of this research show that the original origin of the Tamratash clan was Shamat, which moved to the northern areas of Khorasan. Before Fath Ali Shah Qajar, there is very little information about this clan, and Abdul Hossein Khan's ancestors were rulers in Nardin village, on behalf of Bojnoord broker. due to Abdul Hossein Khan's early departure from his clan to study; The effects of Ili's education did not last in him, the European education became stable in him.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Northern Khorasan
  • Tamertash tribe
  • Abdul Hossein Khan Timurtash
  • Reza Shah
  • Nardin
نسخ خطی
افشار قوچانی، علی اکبر، تاریخ قدیم قوچان، نسخه خطی ،1325ق.
منتخب الملک،کنزالمسافرین فی وصف بلاد شمال خراسان،نسخه خطی ،کتب چاپی،1314.
متون چاپی
آقاملایی، ایرج، تاریخ مشاهیر خراسان شمالی، انتشارات مرندیز، مشهد ،چاپ اول، 1389.
ارفع، رضا، خاطرات پرنس ارفع، انتشارات سخن،تهران، چاپ دوم،1378.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان، مطلع الشمس، به اهتمام برهان لیمودهی،تهران،بنیاد موقوفات افشار، سال1378و 1373.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان، مراه البلدان، مصحح عبدالحسین نوایی،میرهاشم محدث، تهران،دانشگاه تهران،ج1،1376.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان، مطلع الشمس، تهران، انتشارات افست، سال 2535 خورشیدی.
باستانی پاریزی، محمد ابراهیم، شاهنامه آخرش خوش است، تهران،نشرعلم،تهران،چاپ هفتم،1390.
بهار،محمدتقی(ملک الشعرا)،تاریخ احزاب سیاسی درایران،ج2،تهران،امیرکبیر،1377ش
بلوشر،ویپرت،سفرنامه،مترجم کیکاوس جهانداری،تهران،خوارزمی،1369ش.
پیرا، فاطمه، روابط سیاسی اقتصادی ایران و آلمان بین دو جنگ جهانی، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، چاپ اول، 1379.
پورشالچی، محمود، قزاق عصر رضاشاه پهلوی بر اسناد وزارت خارجه فرانسه، چاپ مروارید، چاپ اول، 1384.
تاثیری،رضا، شهرمن بیجین یورد،انتشارات درج سخن، بجنورد، چاپ اول، 1393.
رحمتی، علی، بررسی و شناخت ایلات و طوایف تات و ترک ترکمن و متفرقه، ج1، بجنورد، نشربیژن یورد، چاپ اول،1396.
سیف پور فاطمی، نصرالله، آیینه عبرت ، انتشارات سخن، چاپ اول، تهران، 1378.
سینایی،وحید، دولت مطلقه، نظامیان و سیاست درایران(از1299تا1357)نشردانشگاه فردوسی مشهد،چاپ اول، 1396
شیخ الاسلامی، محمدجواد، صعود و سقوط تیمورتاش، انتشارات توس،تهران،چاپ اول1379.
شهبازی،عبدالله، مقدمه ای بر شناخت ایلات وعشایر، تهران،نشر نی،1369.
عاقلی، محمدباقر، تیمورتاش،انتشارات جاویدان،تهران،چاپ سوم،1397و1371.
عبدی،عیسی،اسناد ومکاتبات تیمورتاش(وزیردرباررضاشاه)،تهران،تهیه وتنظیم نهاد ریاست جمهوری ناشر وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی،1383ش.                                                                 
غنی،سیروس، برآمدن رضاخان وبرافتادن قاجارهاونقش انگلیسیها،ترجمه حسن کامشاد، انتشارات نیلوفر، تهران، چاپ اول،1380.
فاتح، مصطفی، پنجاه سال نفت، انتشارات پیام چاپ دوم، 1358.
طلوعی، محمود، معماهای تاریخی(رازهای ناگشوده در تاریخ معاصر ایران) نشرعلم، تهران،1380.
گلشن آزادی،علی اکبر،صدسال شعرخراسان،مشهد،آستان قدس رضوی،1373ش.
 کحال زاده،میرزا ابوالقاسم،دیده ها وشنیده ها(خاطرات)ج اول، نشرفرهنگ،1362ش.
متولی حقیقی، یوسف،  خراسان شمالی، انتشارات آهنگ قلم، مشهد، چاپ اول،1387.
مکی، حسین، تاریخ بیست ساله ایران، انتشارات علمی، چاپ چهارم،تهران، ج5،1374
مقیمی، محمد اسماعیل، جغرافیای تاریخی شیروان، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد، چاپ اول،1370.
میرنیا، سیدعلی، ایلها و طایفه های عشایری کُرد خراسان و نقش سیاسی ایل های بزرگ،مشهد، نسل دانش،1369.
موحد، محمد علی، خواب آشفته نفت(از قرارداد دارسی تا سقوط رضاشاه) نشر کارنامه، ج1،چاپ اول ،1393.
نبئی، ابوالفضل،اوضاع سیاسی اجتماعی ایران در قرن هشتم،انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد،چاپ اول 1375.
هدایت،حاج مهدیقلی خان، خاطرات و خطرات، انتشارات زوار، تهران، چاپ اول،1375 و 1344
پایان نامه
 رحمتی،علی،نقش ایلات و طوایف بجنورد در دفاع از استقلال ایران،پایان نامه کارشناسی                                                    ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحدعلوم تحقیقات،تهران،1378-1379         
 ویژه نامه
ایوانف، ولادیمیر، ایلها و طایفه های موجود در شمال خراسان، خبرنامه و ویژه نامه دومین همایش شهرستانی، ترجمه قدرت الله روشنی زعفرانلو، شماره 8، بهمن و اسفند 1377،ص25  
معماری خراسان شمالی، به کوشش سازمان نظام مهندسی ساختمان، چاپ اول ،1390.                                                            
سفرنامه ها
امین لشکر میرزا قهرمان، روزنامه سفر به خراسان به همراهی ناصرالدین شاه، تصحیح، ایرج افشار و محمدرسول دریاگشت، انتشارات اساطیر، تهران، چاپ اول، 1374 .
حکیم الممالک، علی نقی، روزنامه سفرخراسان، به کوشش ایرج افشار، انتشارات فرهنگ ایران زمین، تهران،1356                                                        
سی،ام، مک گِرگر، شرح سفر به ایالت خراسان وشمال غرب افغانستان،ترجمه اسدالله توکلی، آستان قدس رضوی،مشهد،1369ش.
سهام الدوله بجنوردی، سفرنامه های سهام الدوله بجنوردی، قدرت الله روشنی زعفرانلو،انتشارات علمی فرهنگی، تهران،1374.
ناصرالدین شاه قاجار، سفرنامه ناصرالدین شاه به خراسان 1300 ق ، به اهتمام محمدحسن خان اعتمادالسلطنه،
تهران،دارالطباعه دولتی، 1306 ق.