تقسیمات کشوری و جریان تمرکزگرایی و نوسازی در دوره رضاشاه1320-1304 ش

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه تاریخ، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه تاریخ، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 استادیار، گروه تاریخ، دانشگاه پیام نور، تهران،ایران

4 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور. تهران. ایران

10.30465/hcs.2023.43873.2728

چکیده

سیاست تمرکزگرایی و اجرای برنامه‌های نوسازی در دوره رضاشاه، در قالب برنامه‌های گوناگون و به صور مختلف در دستور کار قرار گرفت. در این دوره، اجرای برنامه‌ها و قوانینی چون نظام‌وظیفه اجباری، سجل احوال، کشف حجاب، تخته‌قاپو کردن عشایر، نظام قضایی جدید، ثبت‌اسناد و املاک، امور مالیاتی و... نیازمند سازماندهی تقسیمات کشوری در چارچوب مدرن بود. از این رو، رضا شاه برای اجرای اهداف خود، به ایجاد تحول در ساختار تقسیمات کشوری اقدام نمود. این پژوهش درصدد است به این سوال‌ اصلی‌ پاسخ دهد که روند تغییرات تقسیمات کشوری در دوره رضا شاه چگونه بوده و چه نسبتی با اهداف جریان نوسازی و تمرکزگرایی در این دوره داشت؟ روش تحقیق در این پژوهش، روش تاریخی با رویکرد توصیفی - تحلیلی‌ و با تکیه بر اسناد آرشیوی، نشریات ادواری و منابع‌ مکتوب است. یافته‌های این پژوهش نشان داد که‌ تغییرات در حوزه تقسیمات کشوری در این دوره، تمرکز سیاسی و نفوذ حکومت از استان‌ها تا روستاها را بسیار افزایش داد. به دنبال آن سیاست‌های نوگرایانه حکومت‌ در حوزه‌های مختلف‌ اقتصادی، اداری‌، آموزشی‌ و به‌خصوص تقویت‌ و توسعه‌ ارتش‌ نوین‌ شتاب بیشتری گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Country divisions and the current modernization and centralization in the period of Reza Shah 1304-1320

نویسندگان [English]

  • farshid noroozi 1
  • Hoshang Khosrobeagi 2
  • Nezamali Dehnavi 3
  • Alireza Ali soufi 4
1 PhD student, Department of History, Payam Noor University, Tehran, Iran
2 Associate Professor,Department of History, Payame Noor university, Tehran, Ira
3 Assistant Professor, Department of History, Payame Noor University, Tehran, Iran
4 Associate Professor, Department of History , Payame Noor university, Tehran, Iran
چکیده [English]

Abstract:

The policy of centralization and the implementation of modernization programs were put on the agenda in the form of various programs and different forms during the Reza Shah period. During this period, the implementation of programs and laws such as the mandatory duty system, civil registry, the discovery of hijab, the Settlement of nomads, the new judicial system, the registration of documents and properties, tax affairs, and so on. It was necessary to organize the divisions of the country in a modern framework. Therefore, Reza Shah changed the structure of the country's divisions to implement his goals. This research is trying to answer the main question, what was the process of changes in the country's divisions during Reza Shah's period, and what was its relationship with the goals of modernization and centralization in this period? The research method in this study is the historical method with a descriptive-analytical approach and relies on archival documents, periodicals, and written sources. The findings of this research showed that the changes in the field of country divisions in this period greatly increased the political concentration and influence of the government from the provinces to the villages. After that, the modernist policies of the government gained more momentum in various economic, administrative, and educational fields especially the strengthening and development of the new army

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: country divisions
  • modernization
  • centralization
  • Reza Shah
اسناد:
محل نگهداری: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران؛
شناسه بازیابی:292005409؛ شناسه بازیابی:290001963؛ شناسه بازیابی:293000491؛ شناسه بازیابی:24096508؛ شناسه بازیابی:291002002؛ شناسه بازیابی:293004455؛ شناسه بازیابی:29341462؛ شناسه بازیابی:290006404؛ شناسه بازیابی:293006087؛ شناسه بازیابی:297005158؛ شناسه بازیابی:291000279؛ شناسه بازیابی:240013853؛ شناسه بازیابی:240018582؛ شناسه بازیابی:23000789؛ شناسه بازیابی:293001375؛ شناسه بازیابی:240018854؛ شناسه بازیابی:240017349؛ شناسه بازیابی:240021146؛ شناسه بازیابی:293000015؛ شناسه بازیابی:24057516؛ شناسه بازیابی:240037404؛ شناسه بازیابی:24057516؛ شناسه بازیابی:40037404؛ شناسه بازیابی:240009464؛ شناسه بازیابی:240017759؛ شناسه بازیابی:297038433؛ شناسه بازیابی:297020204؛ شناسه بازیابی:297039990؛ شناسه بازیابی:240022969؛شناسه بازیابی:10800436708؛ شناسه بازیابی:1874681؛ شناسه بازیابی:5022343؛ شناسه بازیابی:31036719؛ شناسه بازیابی:3132093؛ شناسه بازیابی:3181891؛ شناسه بازیابی:31036713؛ شناسه بازیابی:290001963؛ شناسه بازیابی:290006546؛ شناسه بازیابی:240039527؛ شناسه بازیابی:240014346شناسه بازیابی:293000491؛ شناسه بازیابی:290000224؛ شناسه بازیابی:1791566؛ شناسه بازیابی:297021702؛ شناسه بازیابی:293004455؛ شناسه بازیابی:291002002؛ شناسه بازیابی:240011728؛ شناسه بازیابی:297008449؛ شناسه بازیابی:240018116؛ شناسه بازیابی:240014364؛ شناسه بازیابی:230000124؛ شناسه بازیابی:230002940؛ شناسه بازیابی:883347؛ شناسه بازیابی:293001283؛ شناسه بازیابی:290002199؛ شناسه بازیابی:291001785؛ شناسه بازیابی:3507099؛ شناسه بازیابی:29332176؛ شناسه بازیابی:293007349؛ شناسه بازیابی:29319002؛ شناسه بازیابی:293000470؛شناسه بازیابی:293000470.
کتاب­ها
 آبراهامیان، یرواند (1383). ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی، محمدابراهیم فتاحی، تهران: نی.
ارجمند، محمد (1388). شش سال در دربار پهلوی، به کوشش عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران: پیکان.
آصف، محمدحسن (۱۳۸۴). مبانی ایدئولوژیک حکومت در دوران پهلوی. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
اکبری، محمدعلی (1384). تبارشناسی هویت جدید ایران، عصر قاجار و پهلوی اول. تهران: علمی و فرهنگی.
بهبودی، سلیمان (1372). رضاشاه (خاطرات سلیمان بهبودی، شمس پهلوی، علی ایزدی)، به کوشش غلامحسین میرزا صالح، تهران: طرح نو.
تقی‌زاده، حسن (1368). زندگی طوفانی(خاطرات سید حسن تقی‌زاده)، به کوشش ایرج افشار، تهران: علمی.
دولت‌آبادی، یحیی (1371). حیات یحیی،ج4، تهران: عطار و فردوس.
فرخ، سید مهدی (1348). خاطرات سیاسی فرخ معتصم السلطنه، تهران: جاویدان.
کاتوزیان، محمد علی همایون (1380).دولت و جامعه در ایران، ترجمه حسن افشار، تهران: مرکز.
کرونین،استفانی (1383).رضاشاه و شکل‌گیری ایران نوین: دولت و جامعه در دوران رضاشاه، ترجمه مرتضی ثاقب فر، تهران: جامی.
کرونین، استفانی (1377). ارتش و حکومت پهلوی، ترجمه غلامرضا علی بابایی، تهران: خجسته.
کیهان، مسعود (1311). جغرافیای مفصل ایران(سیاسی)، تهران: مطبعه مجلس.
لمبتون، آن. ک (1375). ایران عصر قاجار، ترجمه سیمین فصیحی، تهران: جاودان خرد.
مدیر شانه چی، محسن(1379). تمرکزگرایی و توسعه‌نیافتگی در ایران معاصر، تهران: رسا.
اسناد بریتانیا:
Iran Political Diaries 1881–1965, Volume8, Editor: R. M. Burrel, Archive Editions Ltd; 1st edition (June 30, 1997)
سالنامه­ها
    سالنامه آریان، 1316ه.ش ، به کوشش بهرام آریان، تهران.
سالنامه پارس، 1307ه.ش، به کوشش امیر جاهد، تهران.
سالنامه پارس، 1309ه.ش، به کوشش امیر جاهد، تهران.
سالنامه پارس، 1311ه.ش، به کوشش امیر جاهد، تهران.
مذاکرات مجلس
مشروح مذاکرات مجلس ملى، دوره‏6، جلسه 72، لیله سه‌شنبه شانزدهم اسفند 1305ش.
مشروح مذاکرات مجلس ملى، دوره 11 جلسه: 11، روز پنجشنبه 6 آبان‌ماه 1316 ش.
مشروح مذاکرات مجلس ملى، دوره 11 جلسه: 12، روز یکشنبه 16 آبان‌ماه 1316 ش
مشروح مذاکرات مجلس ملى، دوره 11 جلسه: 9، یکشنبه 25 مهرماه 1316ش.