میسیون کردستان: بررسی فعالیت‌ میسیونرهای لوتری آمریکا در ساوجبلاغ مکری (از 1911م/1290ش تا 1937م/1316ش) (با تکیه بر مطالب ماهنامه کردستان میشنری)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه ارومیه

2 دانش آموخته دکترای تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه تبریز

10.30465/hcs.2022.42087.2656

چکیده

میسیونرهای لوتری آمریکایی از جمله گروههای میسیونری مسیحی بودند که در دوران قاجار در نقاط مختلف ایران شروع به فعالیت کردند. سکونت اقلیت‌های مذهبی مسیحی و یهودی در کردستان و همچنین ضرورت فعالیت‌های تبلیغی در میان کردها و تلاش برای ترویج دین مسیحیت در میان آنها باعث شد تا از همان ابتدا انجمن‌های میسیونری توجه ویژه‌ای به مناطق کردنشین داشته باشند. ولایت مکری به مرکزیت شهر ساوجبلاغ (مهاباد کنونی) یکی از ولایات کردنشین ایران واقع در جنوب دریاچه ارومیه از جمله مناطقی بود که در دوران قاجار مورد توجه گروههای مختلف مسیونری قرار گرفت. میسیون مسیحی لوتری آمریکایی موسوم به «میسیون کردستان» از جمله فعالترین گروههای تبلیغی بود که فعالیت‌های گسترده‌ای را در شهر ساوجبلاغ در دوران قاجار و اوایل پهلوی آغاز کرد. پژوهش حاضر بر آنست تا به شیوه توصیفی-تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که میسیون کردستان در دوره‌های مختلف فعالیت خویش در ساوجبلاغ چه اقداماتی را و با چه اهدافی انجام داده و واکنش اهالی نسبت به حضور و فعالیت‌های آنها چه بوده است؟ یافته‌های پژوهش نشانگر آنست که شهر ساوجبلاغ به علت موقعیت مرزی، تجاری و سکونت اقلیت‌های مذهبی و اتباع خارجی در آنجا اهمیت بسیاری برای میسیونرهای آمریکایی داشته و آنها در طی سه دوره حضورشان به منظور تسهیل فعالیت‌های تبلیغی، اقدامات فرهنگی، پزشکی را در آن شهر انجام داده‌اند. هر چند در ابتدا حضور میسیونرهای آمریکایی با واکنش منفی اهالی روبرو شد اما به مرور زمان و با گسترش اقدامات بهداشتی و خدماتی، از میزان مخالفت‌ها کاسته شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Mission of Kurdistan: Investigating the Activities of American Lutheran Missionaries in Saujblag Mukri (from 1911 AD/1290 SH to 1937 AD/1316 SH) (Based on the contents of Kurdistan jornal )

نویسندگان [English]

  • kamran sanaee 1
  • hossein rasouli 2
1
2 PHD Graduate in History of Iran in Islamic Period, Tabriz University
چکیده [English]

The settlement of Christian and Jewish religious minorities in Kurdistan, as well as the necessity of missionary activities among the Kurds and efforts to promote Christianity among them, made the missionary associations pay a special attention to Kurdish areas from the very beginning. Mukri province, located in the city of Savojbalag (the present Mahabad), one of the Kurdish-inhabited provinces of Iran, located in the south of Lake Urmia, was one of the areas that was the focus of various missionary groups during the Qajar era. The American Lutheran Christian Mission known as the "Kurdistan Mission" was one of the most active missionary groups that started extensive activities in the city of Savojblag during the Qajar and early Pahlavi periods. The current study aims to provide an answer in a descriptive-analytical way to this question: What actions and for what purpose did the Kurdistan Mission carry out in Savojbalag during its different periods of activity and what was the reaction of the residents towards their presence and activities? The findings of this study show that the city of Savojblag because of its border situation, commercial location and the residence of religious minorities and foreigners there was very important for the American missionaries, and during the three periods of their presence in that city, they carried out cultural, medical and service activities in that city in order to pave the way for their missionary activities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Mission of Kurdistan
  • American Missionaries
  • Savojblag Mukri
  • Christianity propagation
  • foreign schools
  • medical activities

مراجع

الف) اسناد:

اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت خارجه: سال 1330ق، کارتن 22، پوشه 24، شماره 12
_________________________: سال 1330ق، کارتن 22، پوشه 24، شماره

ب) کتابها و مقالات

اصفهانی، عبدالرزاق(1391)؛ ارومیه، اشنویه و رواندوز در 1220 هجری قمری، به کوشش رحیم اشنوئی محمودزاده، تهران: انتشارات توکلی
الدر، جان (1333)؛ تاریخ میسیون آمریکایی در ایران، ترجمه سهیل آذری،تهران: نورجهان
اوبن،اوژن (1362)؛ایرانامروز (1907-1906)،ترجمهوحواشیوتوضیحاتازعلی‌اصغرسعیدی،بی‌جا:چاپنقشجهان
بهبودی،هدایت­الله (1389)؛روزشمارتاریخمعاصرایران،جلد 3،مربوطبهسال 1302ش،تهران:موسسهمطالعاتوپژوهش­هایسیاسی
دمورگان، ژاک (بی‌تا)؛ هیئت علمی فرانسه در ایران (ج 1و2)، ترجمه و توضیح، کاظم ودیعی، تبریز: انتشارات چهر
صمدی، سید محمد (1373)؛ تاریخ مهاباد، مهاباد: رهرو
کرزن،جورجناتانیل (1380)؛ایرانوقضیهایران،ترجمه: غلام‌علیوحیدمازندرانی،تهران:انتشاراتعلمیوفرهنگی
والدبورگر، آندراس (1379)؛ مبلغان آلمانی در ایران، مترجمان علی رحمانی، حسین رضوی، لادن مختاری، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه
نادرمیرزا (1360)؛تاریخوجغرافیدارالسلطنهتبریز،مقدمهوشرحوتعلیقاتوتنظیمفهرستهایلازمازمحمدمشیری،چاپسوم،تهران:انتشاراتاقبال
 

ج) منابع کردی:

- قازی، حەسەن (٢٠٠٩)؛ کۆمەڵە مەقالاتێک سەبارەت بە مسیۆنی لۆتێری ئەمریکا لە سابڵاغ کە لە نێوان ساڵەکانی ٢٠٠٩ تا ٢٠١٠ لە سایتی ڕوانگە بڵاو بونەوە:https://ruwange.blogspot.com/2009/03/Sunday, March 29, 2009
- گۆڤاری کوردستان میشنێری (19١٠-19٢٨)؛ مانگنامەی مسیۆنی کوردستان (مسیۆنی لۆتیری ئەمریکا لە سابڵاغ)، ساڵی ٢، ژمارە ٢، نۆڤامبری ١٩١١؛ ساڵی ٣، ژمارە ٣، مەی ١٩١٢؛ ساڵی ٣، ژمارە ٩، ژوئەنی ١٩١٢؛ ساڵی ٦، ژمارە ١١، ئوتی ١٩١٥؛ ساڵی ١١، ژمارە ١٢، دێسامبری ١٩٢٠؛ ساڵی ١٢، ژمارە ١٠، ئۆکتۆبری ١٩٢١؛ ساڵی ١٢، ژمارە ١٢، دێسامبری ١٩٢١؛ ساڵی ١٣، ژمارە ٢، فێورییەی ١٩٢٢؛ ساڵی ١٥، ژمارە ٦، ژوئەنی ١٩٢٤؛ ساڵی ١٥، ژمارە ٨، ئوتی ١٩٢٤؛ ساڵی ١٦، ژمارە ٤، ئاوریلی ١٩٢٥؛ ساڵی ١٧، ژمارە ٧، ژوئییەی ١٩٢٦؛ ساڵی ١٧، ژمارە ٨، ئوتی ١٩٢٦؛ ساڵی ١٧، ژمارە ٩، سێپتامبری ١٩٢٦؛ ساڵی ١٨، ژمارە ٦، ژوئەنی ١٩٢٧؛ ساڵی ١٨، ژمارە ٩، سێپتامبری ١٩٢٧؛ ساڵی ١٩، ژمارە ١، ژانوییەی ١٩٢٨؛ ساڵی ١٩، ژمارە ٦، ژوئەنی ١٩٢٨؛ وەرگێڕان لە ئینگلیسی بۆ کوردی: حەسەن قازی، وەگیراو لە سایتی: https://ruwange.blogspot.com
- گۆڤاری لۆتێران ئوریانت میشێن (192٩-1963)؛ دوومانگنامەی مسیۆنی کوردستان (مسیۆنی لۆتیری ئەمریکا لە سابڵاغ)، ساڵی ٢٣، ژمارە ٣، مەی ١٩٣٢؛ساڵی ٢4، ژمارە 6، نۆوامبری ١٩٣٣؛ ساڵی ٢٦، ژمارە ١، ژانوییەی ١٩٣٥؛ ساڵی ٢٧، ژمارە ٣، مەی ١٩٣٦؛ ساڵی ٢٩، ژمارە ٢، مارسی ١٩٣٨؛ وەرگێڕان لە ئینگلیسی بۆ کوردی: حەسەن قازی، وەگیراو لە سایتی: https://ruwange.blogspot.com
 

د) منابع عربی:

خورشیدباشا (2008)؛ رحلةالحدود بین الدولة العثمانیۀ و إیران، ترجمة و تقدیم: مصطفی زهران، قاهره، المرکز القومی للترجمة
 

هـ) منابع انگلیسی:

- Pfeiffer, Ida (1852). A woman’s journey round the world, from Vienna to Brazil, Chili, Tahiti, China, Hindostan, Persia, and Asia minor. An unabridged with tinted engravings. London, 337, Strand.
- Rawlinson, H. C. (1840). “Notes on a Journey from Tabríz, Through Persian Kurdistán, to the Ruins of TakhtiSoleïmán, and from Thence by Zenján and Ṭárom, to Gílán, in October and November, 1838; With a Memoir on the Site of the Atropatenian Ecbatana". The Journal of the Royal Geographical Society of London, Vol. 10 (1840), pp. 1-64
- Wagner, Moritz (1856). Travels in Persia, Georgia and Koordistan whith Sketches of the Cossacks and the Caucasus,in three volumes VOL III, Londan, hurst and blackett.
 
18
 سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران: شناسه سند، 4551/293
____________________: شناسه سند، 5359/297
____________________: شناسه سند، 72635/310

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار