تحولات مرزی سرحد پشتکوه در عصر قاجار

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام، گروه تاریخ، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

2 گروه تاریخ، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

3 استادیار گروه تاریخ، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

10.30465/hcs.2022.42447.2671

چکیده

چکیده

منطقۀ پشتکوه از مناطق استراتژیکی ایران در مرزهای غربی محسوب می‌شد و والیان فیلی یکی از حکومت‌های محلی ایران که از دوره صفویه به بعد در لرستان پیشکوه و پشتکوه حکمرانی داشتند، در عصر قاجار از سوی حکومت مرکزی بر آن حکمرانی می‌نمودند. این پژوهش در پی یافتن پاسخ این پرسش است که: تحولات مرزهای غربی ایران در سرحد پشتکوه و در عصر قاجار به چه صورت بوده است؟

یافته‌های این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر اسناد و نقشه‌های تاریخی و منابع کتابخانه‌ای انجام شد، نشان‌دهندۀ این امر بود که در عصر قاجار سرحد پشتکوه واقع در مرزهای غربی ایران، به واسطۀ وجود مناطق استراتژیکی از قبیل اراضی صیفی و ملخطاوی، رودهای مرزی کُنجانچم، گاوی و چَنگوله، منطقۀ باغسائی و معادن نمک پشتکوه شاهد تغییر و تحولات نسبی بوده است. در این دوره منطقۀ پشتکوه به‌واسطۀ قدرت نظامی والیان آن و حضور مؤثر ایلات و طوایف این منطقه، نه تنها بدون تغییر باقی ماند، بلکه قلمرو جغرافیایی ایران بخشی از محال جَسان، بَدره، زُرباطیه و تُرساق در خاک عثمانی را در بر می‌گرفت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Changes of Poshtkouh Boundary in the Qajar Era

نویسندگان [English]

  • Alireza Asadi 1
  • kaivan shafei 2
  • Seyed Mohammad Sheikh Ahmadi 3
1 PhD Candidate in Post-Islamic Iranian History, Department of History, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.
2 Department of History, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran
3 Assistant Professor, Department of History, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.
چکیده [English]

Abstract

The Poshtkouh region was considered a strategic area in the western boundaries of Iran, and the Feyli governors who had ruled Pishkouh and Poshtkouh in Lorestan as local governors since the Safavid Dynasty were selected by the central government to rule the region. The present study aimed to investigate the following question: what were the changes occurring on the western boundaries of Iran in Poshtkouh during the Qajar era?

The study employed a descriptive-analytical methodology by relying on historical documents and maps and library resources, and the findings showed that the Poshtkouh region in the western boundaries of Iran witnessed relative changes in the Qajar Era due to the presence of strategic areas like the Seifi and Malkhatavi lands, border rivers like Konjancham, Gavi, and Changouleh, the Baghsaei region, and the salt mines of Poshtkouh. In this period, the Poshtkouh region did not suffer changes due to the military strength of its governors and the effective presence of the Tribes and clans of the region, and its geographical domain included parts of the Jassan, Badra, Zurbatiyah, and Tursaq in the Ottoman land.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Poshtkouh
  • Western boundaries
  • Feyli governors
  • Qajar

مراجع

اسدی، علیرضا (1395). «فتح‌نامه ایل ملکشاهی»، انجمن تاریخ محلی ایران (local History of Iran) و فصلنامه آموزش تاریخ، سال هجدهم، شمارۀ 63، 70-77.
اسدی، علیرضا (1399). «جغرافیایتاریخیایالاتماسبذانومهرجانقذقدردورانخلفایاموی»، جندی‌شاپور،سالششم، شماره 22،22-48.
اکبری، مرتضی و یاری، سیاوش (1394). «تحلیلی برمناقشاتمرزیایرانباعثمانیوعراقدرنوارمرزیایلام»، فصلنامه مطالعات تاریخ انتظامی، دوره 2،شماره  5،65-84.
بصیرت‌منش، حمید و مرادی‌مقدم، مراد (1398). «اختلاف ایرا نوعثمانی برسرشهرباغسائی»، گنجینه اسناد، سالبیست‌و‌نهم،شماره 2 (پیاپی 114)، 6-30.
زینی‌وند،محسنوشریفی، فرشته (1398). «سلیمان‌تپه،تل‌بکسایهوسبعاتکهریز (تلاشبراییافتنسهمحوطۀنخستثبتیآثارملیایران)»،مطالعاتباستان‌شناسیپارسه،سالسوم،شمارۀ 9،23-37.
ساکی، علی‌محمد (1384). «انیس‌المسافر نوشته غلامرضاخانوالیپشتکوه»، فرهنگایران‌زمین، شمارۀ 30، 208-216.
کوهستانی‌نژاد،مسعود (1383). «روابطایرانوعراقدرنیمۀنخستسدۀبیستم (ازابتداتاشناساییعراق توسطایران 1307 ش./ 1929 م.)»،فصلنامۀتاریخروابطخارجی،شمارۀ 19،5-40.
مرادی‌مقدم،مراد (1387). «نقشوالیانایلامدرحفظامنیتودفاعازمرزهایایرانزمین»،فرهنگایلام،شماره 20 و 21،147-161.
مشیری، محمد (1348). «یک سند دربارۀ مرزهای ایران»، بررسی‌هایتاریخی، سال چهارم،شماره2و 3 (پیاپی 20 و 21)، 79-122.
مظاهری،خداکرم،یعقوبی،ابراهیمویاری، سیاوش (1398). «واکاویقلمروجغرافیایسیاسیوالیانفیلیپشتکوه»،فصلنامۀفرهنگایلام،دورۀبیستم،شمارۀ 64 و 65،34-53.
نوراللهی، علی (1398). «قوم باستان‌شناختی نمک در استان ایلام، زاگرس مرکزی»، احمد محیط طباطبایی و شاهین آریامنش (ویراستار)، مفاخرمیراثفرهنگیایران،فرّفیروز: جشن‌نامۀدکترفیروزباقرزاده،ج 5(ص‌ص. 477-529). تهران: پژوهشگاهمیراثفرهنگیوگردشگریوانتشاراتآریارمناوگروهپژوهشیباستان‌کاویتیسافرن.
نوراللهی، علی (1399). «عللورودوعقب‌نشینینیروهایروسدرجنگ‌جهانیاولدرپشتکوه (ایلام)»، فصلنامه مطالعاتایرانشناسی، شمارۀ 19،133-154.
نورائی، مرتضی ومهمان‌نواز، محمود (1391). «بررسیاسنادیکشمکش‌هایوالیانپشتکوه (ایلام) باحکومتعثمانی،برسرمعادننمک (1255-1347ق./ 1838-1928 م.)»، فصلنامۀ گنجینۀ اسناد، سال بیست‌و‌دوم، دفتر سوم، 20-40.
ه. منابع لاتین
Zanjani, Habibollah (2006). “Ilām iii: Population”,Encyclopaedia Iranica, in EIr. XII: POŠT-E KUH, November 15, pp. 631-639.
و. پایگاه‌های اینترنتی
https://www.loc.gov/resource/g7431fm.gct00207/
https://www.iranicaonline.org/articles/post-e-kuh/
https://www.raremaps.com/gallery/detail/76128/persia-tallis
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار