مدل شایستگی کارکنان در سیرالملوک

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ تشیع، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

2 دانش آموخته دکتری تاریخ ایران

چکیده

سلجوقیان به سبب نداشتن پیشینه کشورداری به یاری دیوان‌سالاران ایرانی نیاز داشتند. خواجه نظام‌الملک‌ وزیر دومین و سومین فرمانروای سلجوقی کمک شایانی درزمینۀ کشورداری به سلجوقیان کرد. یکی از موضوعاتی که به‌طور برجسته در کتاب سیرالملوک (اثر خواجه نظام‌الملک‌) موردتوجه قرارگرفته بیان ویژگی‌ها و وظایف افرادی است که به استخدام حاکمیت درمی‌آیند. هدف این پژوهش استخراج مدل شایستگی برای گزینش مستخدمین حکومتی در سیرالملوک است. روش گردآوری داده‌ها از نوع کتابخانه‌ای است. در پردازش داده‌ها روش تحلیل محتوا برای تعیین ابعاد شایستگی و شاخص‌های آن به کار گرفته شد؛ پس از بررسی سیر الملوک از داده‌ها به دو شیوه استفاده شد؛ اول توصیف و تحلیل آن‌ها، در مرحلۀ بعد رسم جداول فراوانی شاخص‌ها و مدل شایستگی بر اساس محتوا و داده‌های سیرالملوک. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد شاخص‌هایی همچون داشتن مهارت شغلی و تجربه، یک شغله بودن، اطاعت از پادشاه و مدارا با مردم، (در بعد حرفه‌ای)، عادل بودن، نداشتن فساد اقتصادی و اداری، بخشنده و قابل‌اعتماد بودن (در بعد اخلاقی)، سنیِ حنفی یا شافعی، خراسانی و مرد بودن (در بعد فردی) و عالم و فاضل بودن (در بعد دانشی) به‌عنوان مهم‌ترین شایستگی‌های کارکنان در سیرالملوک موردتوجه بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Staff competency model in Siyar Al-Muluk

نویسندگان [English]

  • Yaqub tabesh 1
  • mohsen parvish 2
1 Shiite History Department, School of Theology and Islamic Sciences, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran
2
چکیده [English]

The Seljuks needed the help of Iranian bureaucrats because they did not have governing the country background. Khajeh Nizam ol-Molk, the minister of the second and third Seljuk rulers ((Alb Arsalan and Malekshah) for approximately three decades provided significant assistance to the Seljuks in governing the country. One of the topics that has been highlighted in the book of Siyar Al-Muluk (by Khajeh Nizam-ol-Molk) is the expression of the characteristics and duties of government employees. The aim of this study is to extract a competency model for selecting employees in Sierra Leone. The data collection method is library type. In data processing, content analysis was used to determine the dimensions of competency and its characteristics; the data were used in two ways after reviewing the course of the kingdom; first, describe and analyze them, in the next step, draw the frequency tables of the indicators and the competency model based on the content and data of Siyar Al-Muluk. The findings of this study show indicators such as having job skills and experience, being a job, obeying the king and being patient with people, (professionally), being fair, not having economic and administrative corruption, being generous and trustworthy (morally). Being a Hanafi or Shafi'i Sunni, being a Khorasanian and a man (individual) and being a scholar and a genius (knowledge) has been considered as the most important competencies of the employees in Siyar Al-Muluk.

کلیدواژه‌ها [English]

  • staff
  • Competency Model
  • Siyar ol-Moluk
  • Khajeh Nizam-ol-Molk
  • Seljuk
  1. واژۀ «شایستگی» 4 بار (صفحات 141، 202، 214، 229) و واژۀ «شایسته» 14 بار (صفحات: 7، 12، 31، 49، 56، 120، 128، 131، 158، 162، 174، 182، 214، 302) در ارتباط با کارکنان در سیرالملوک به‌کاررفته است.
  2. نویسنده سلجوقنامه از او با عنوان «تاج الملک ابوالغنائم فارسى» یاد می‌کند‏(نیشابورى‏، ۱۳۳۲: 32). ‏

 

کتابنامه

‏‏آذر، عادل؛ احمدی، پرویز؛ و وحیدسبط، محمد. (۱۳۸۹). «طراحی مدل انتخاب نیروی انسانی با رویکرد داده­کاوی (مورد: استخدام داوطلبان آزمون‌های ورودی یک بانک تجاری در ایران)». مدیریت فناوری اطلاعات، جلد دوم، شماره 4.

 ‏آقسرایی‌، محمودبن‌ محمد. (۱۳۶۲). تاریخ‌ سلاجقه‌، یا، مسامره‌الاخبار و مسایره‌الاخیار. تصحیح عثمان‌ توران‌. تهران‌: اساطیر.

‏ابن اثیر، علی بن محمد. (۱۹۸۵). الکامل فی التاریخ‏. بیروت: دار الصادر.

‏ابو‌الحسنی، ‌علی. (۱۳۷۸). «مندرجات «ضد شیعی» سیاستنامه از آن خواجه نظام‌الملک‌ نیست!». کلام اسلامی، جلد 30، شماره 8، ص 128-147.

‏اخوان کاظمی، بهرام. (۱۳۸۰). «عدالت و خودکامگی در اندیشه سیاسی خواجه نظام‌الملک‌ طوسی». دانشکده حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران)، جلد 54، شماره 0، ص 5-28.

‏اقبال‌ آشتیانی‌، عباس‌. (۱۳۳۸). وزارت در عهد سلاطین بزرگ سلجوقی، از تاریخ تشکیل این سلسله تا مرگ سلطان سنجر (۴۳۲ - ۵۵۲). تحقیق محمدتقی‌ دانش‌پژوه‌ و یحیی‌ ‏ذکاء. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

‏باسانی، الساندرو. (۱۳۸۵). «دین در دورۀ سلجوقی». در تاریخ ایران کمبریج (از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان). ج 5. تهران: امیرکبیر.

‏بندارى اصفهانى، فتح بن على. (۲۵۳۶). تاریخ سلسله سلجوقى‏. ترجمه‌ی محمد حسین جلیلى‏. تهران: بنیاد فرهنگ ایران‏.

‏بیهقی‌، محمدبن‌ حسین‌. (۱۳۷۴). تاریخ‌ بیهقی‌ با معنی‌ واژه‌ها و شرح‌ جمله‌های‌ دشوار و برخی‌ نکته‌های‌ دستوری‌ و ادبی‌. ویراسته‌ی خلیل‌ خطیب‌ رهبر. تهران‌: مهتاب‌: سعدی‌.

‏پورعابدی، محمدرضا؛ ضرابی، وحید؛ سجادی نائینی، حنان؛ و رضی، زهرا. (۱۳۹۵). «طراحی مدل شایستگی چندبعدی مدیران و کارکنان». پژوهش­های مدیریت منابع انسانی، جلد 24، شماره 8، ص 27-52.

‏ترکمنی آذر، پروین. (۱۳۸۵). «سلجوقیان: اختلافات مذهبی و پیامدهای آن». شناخت، جلدهای 51-52، شماره 1، ص 53-74.

‏جعفریان‌، رسول‌. (۱۳۹۰). تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی. تهران: علم.

‏چلونگر، محمد علی؛ فروهی، آرمان؛ و بیاتی، هادی. (۱۳۹۵). «بررسی تحلیلی واکنش‌های شیعیان امامیه در برابر اسماعیلیان نزاری در دورۀ سلجوقیان». پژوهشنامه مذاهب اسلامی، جلد 6، شماره 3، ص 31-54.

‏حاج کریمی، عباسعلی؛ رضائیان، علی؛ هادیزاده، اکرم؛ و بنیادی نائینی، علی. (۱۳۹۰). «طراحی مدل شایستگی‌های مدیران منابع انسانی بخش دولتی در ایران». چشم‌انداز مدیریت دولتی، جلد 8، ص 23-44.

‏حاجی بابایی، مجید؛ اصلانی ملایری، ابراهیم؛ و شعبانی، امامعلی. (۱۳۸۹). «مسجد و سیاست در عصر سلجوقی (با تأکید بر کارکرد تبلیغی - رسانه‌ای مسجد)». مطالعات تاریخ اسلام، جلد 6، شماره 2، ص 29-50.

‏حسینى، صدرالدین ابوالحسن على بن ناصر بن على. (۱۳۸۰). زبدة التواریخ، اخبار الامراء و الملوک السلجوقیه ‏. ترجمه‌ی رمضان على روح الهى. تهران: ایل شاهسون بغدادى‏.

‏خلعتبری، اللهیار؛ و دلیر، نیره. (۱۳۸۸). «اندیشه ی ایرانشهری و خواجه نظام‌الملک‌». مطالعات تاریخ فرهنگی، جلد 2، شماره 1، ص 27-61.

‏خوند میر، غیاث الدین بن همام الدین. (۲۵۳۵). دستور الوزراء. تصحیح سعید نفیسی. تهران: اقبال.

‏دفتری‌، فرهاد. (۱۳۸۵). تاریخ‌ و عقاید اسماعیلیه‌. ترجمه‌ی فریدون‌ بدره‌ای‌. تهران‌: نشر و پژوهش‌ فرزان‌ روز.

‏راوندی، محمد بن على‏. (۱۳۶۴). راحة الصدور و آیة السرور در تاریخ آل سلجوق‏. تصحیح محمد اقبال و مجتبى مینوى‏. تهران: امیرکبیر.

‏رستم‌وندی، تقی. (۱۳۸۸). اندیشه ایرانشهری در عصر اسلامی: بازخوانی اندیشه سیاسی حکیم ابوالقاسم فردوسی، خواجه نظام‌الملک‌ طوسی و شیخ شهاب الدین سهروردی. تهران: امیرکبیر.

‏زبرجدی، نیره؛ و یوسفی فر، شهرام. (۱۳۹۶). «حضور شیعیان در مناصب سیاسی اداری سلجوقیان». تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، جلد 29، شماره 8، ص 23-46.

‏سبکی‌، عبدالوهاب‌‌بن‌ علی‌. (۱۴۱۳). طبقات‌‌الشافعیه‌‌الکبری‌. تحقیق محمود محمد طناحی‌ و عبدالفتاح محمد حلو. قاهره: دار إحیاء الکتب العربیة.

‏سعیدیان جزی، مریم. (۱۳۹۴). «گرایشهای عقیدتی در اصفهان عصر سلجوقی و پیامدهای آن». پژوهش های تاریخی ایران و اسلام، جلد 17، شماره 9، ص 83-106.

‏شبانکاره‌ای‌، محمدبن‌ علی‌. (۱۳۸۱). مجمع‌ الانساب‌. ویراسته‌ی هاشم‌ محدث‌. تهران‌: امیرکبیر.

‏صفی، امید. (۱۳۸۹). سیاست/ دانش در جهان اسلام: همسویی معرفت و ایدئولوژی در دوره سلجوقی. ترجمه‌ی مجتبی فاضلی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

‏طهماسبی، ساسان. (۱۳۸۲). «رقابت­های عراقی‌ها و خراسانی‌ها در دیوانسالاری سلجوقی». نامه انجمن، جلد 12، شماره 3، ص 141-158.

‏عباس پور، عباس. (۱۳۸۸). مدیریت منابع انسانی پیشرفته: رویکردها، فرایندها و کارکردها. تهران: سمت.

‏عبدالفتاح الجالودی، علیان. (۱۳۹۱). «اقطاع نظامی در عصر پادشاهان بزرگ سلجوقی و نقش وزیر نظام‌الملک‌ در پیدایش و تحول آن (429 ه/1037 م-486 ه/1092 م)». ترجمه‌ی سجاد جمشیدیان و حسین قائمی اصل، پژوهش در تاریخ، جلد 6، شماره 2، ص 127-163.

‏عنصر المعالی، کیکاووس بن اسکندر. (۱۳۸۳). قابوس‌نامه. تهران: علمى و فرهنگى‏.

‏فضل الله همدانى‏، رشیدالدین. (۱۳۸۶). جامع التواریخ، تاریخ آل سلچوق‏. تصحیح محمد روشن. تهران: میراث مکتوب.

‏قریشی کرین، سید حسن. (۱۳۹۵). «مجدالملک قمی وزیر شیعی سلجوقیان و نقش او در خدمت‌رسانی به شیعه». شیعه شناسی، جلد 55، شماره 14، ص 7-26.

‏قزوینی‌، عبدالجلیل‌. (۱۳۷۱). النقض معروف‌ به‌: بعض‌ مثالب‌ النواصب‌ فی‌ «نقض بعض‌ فضایح‌ الروافض‌.» تحقیق جلال‌الدین‌ حسینی ارموی. بی‌جا: بی‌نا.

‏قمى، حسن بن محمد. (۱۳۸۵). تاریخ قم‏. ترجمه‌ی حسن بن على قمى‏ و محمدرضا انصارى قمى. قم‌: کتابخانه بزرگ آیت‌الله‌العظمی مرعشى نجفى.

‏مؤمنی، محسن. (۱۳۹۱). «تأملی بر جایگاه نخبگان دیوان‌سالار در ساختار قدرت سلجوقی». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، جلد 169، شماره 1، ص 20-25.

‏نخجوانی، هندوشاه‌بن‌ سنجر. (۱۳۴۴). تجارب‌ السلف‌: در تواریخ‌ خلفای‌ و وزرای‌ ایشان‌. تصحیح عباس‌ اقبال‌ آشتیانی‌. تهران‌: طهوری‌.

‏نظام‌الملک‌، حسن بن‌ علی‌. (۱۳۷۸). سیر‌الملوک‌ (سیاستنامه‌). تصحیح هیوبرت دارک. تهران‌: علمی‌ و فرهنگی‌.

‏نیشابورى‏، ظهیر الدین. (۱۳۳۲). سلجوقنامه‏. تهران: خاور.