واکاوی دلایل محبوبیت سلطان محمود غزنوی در سیاست‌نامه‌ی خواجه نظام‌الملک

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

استادیار گروه ایرانشناسی دانشگاه میبد

چکیده

سیاست­نامه­ی خواجه نظام­الملک، از منظر توجهی که به رویکردهای سیاسی و شیوه­ی اعمال قدرت سلطان محمود غزنوی نشان می­دهد، قابل تامل است. آنچه که خواجه نظام­الملک از میراث سیاسی- حکومتی غزنویان به دست می­دهد، برتافته از مهمترین دغدغه­ها، ایدآلها و آمال سیاسی است که خواجه در تلاش برای تئوریزه کردن آن برای ملکشاه سلجوقی­ست. تلاش خواجه در برجسته­سازی برخی ویژگی­های حکومت سلطان محمود مانند پایگاه غلامی- ترکی آن، نوع مواجهه­اش با دربار خلافت، تلاش وی در جهت سرکوب آنچه خواجه نظام­الملک بدعت می­خواند، اقتدار وی در مقام مهمترین غازی در جبهه­های هندوستان، توجه به اصول دقیق و همراه با جزئیات حکومت­رانی و دیوانسالاری، اقامه­ی شکلی ویژه از عدالت که محبوب خواجه بود و مولفه­هایی از این دست، جایگاه سلطان محمود را در سیاست­نامه و کل منظومه­ی سیاسی- یدئولوژیکی نظام الملک برجسته می­سازد به نحوی که تعادل و موازنه­ی روایت­ها و حکایات مندرج در سیاست­نامه به نفع سلطان محمود سنگینی قابل توجهی دارد.
این پژوهش، به روشی توصیفی- تحلیلی، در پی یافتن پاسخی برای دلایل این محبوبیت است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که  شیوه و روش سیاست­ورزی و حکمرانی سلطان محمود غزنوی تقریبا تمامی مولفه­های مورد نظر خواجه به منظور تمرکز و تثبیت نوع خاصی از اقتدارگرایی ایدئولوژیک در این دوره­ی زمانی را دارا بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Reasons of Sultan Mahmoud Ghaznavi's Popularity in Khwaja Nezamelalek's Policy

نویسندگان [English]

  • jafar nouri
  • mansour tarafdari
چکیده [English]

The policy of Khwaja Nizam al-Molk is worthy of attention given to the political approaches and methods of exercising the power of Sultan Mahmud Ghaznavi. What Khwaja Nizam al-Molk has gained from the Ghaznavids' political-governmental legacy is the result of the major concerns, ideals, and political aspirations that Khwaja is trying to theorize for King Seljuk. Khajeh's attempt to highlight some features of the sultanate of Mahmud's government, such as its Turkish-Ghulamite base, its type of confrontation with the court of the caliphate, its attempt to suppress what Khajeh Nizam al-Malik heretics, King Mahmoud's position as an example. Important than the truthfulness that played a crucial role in the ideological system of Khawaja, his authority as the most important goose on the Indian front, paying attention to the precise principles, along with the details of governance and bureaucracy, A special form of justice favored by Khawaja, and such components, the sultan Mahmoud's position in politics and in the entire political system- The ideological system of al-Malik emphasizes that the balance of narratives and anecdotes contained in the policy has a considerable weight in favor of Sultan Mahmoud.
This research, in a descriptive-analytical way, seeks to find an answer to the reasons for this popularity. The underlying assumption in this study is that Sultan Mahmoud Ghaznavi's policy and governance style has almost all the components of Khaje's intended focus and consolidation of a particular type of ideological authoritarianism during this period. Was

کلیدواژه‌ها [English]

  • Khawaja Nizam al-Molk
  • Politics
  • Mahmoud Ghaznavi
  • Popularity
  • Sultan
  • باسورث، کلیفورد ادموند، (1362)، تاریخ غزنویان، ترجمه حسن انوشه، تهران، امیرکبیر.
  • بلک، آنتونی(1386)، تاریخ اندیشه­های سیاسی اسلام، ترجمه محمد حسین وقار، تهران، انتشارات اطلاعات.
  • بـویل،ج.ا(1371). تاریخایرانکمبریج،ترجمهحسنانوشه،ج5،چاپدوم،تهران‌: امیرکبیر‌.
  • بیهقی‌،ابوالفضلوبیهقی،محمد. (٢٥٣٦ش ). تاریخبیهقی (مسعودی). تصحیحعلیاکبرفیاض،مـشهد‌: دانـشگاه‌فردوسی.
  • پطروشفسکی، ایلیا پائولوویچ،(1362)، اسلام در ایران، ترجمه کریم کشاورز، تهران، نشر پیام.
  • جرفاذقانی، ابوشرف ناصح بن ظفر،(1357) تاریخ یمینی، به اهتمام جعفر شعار، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  • رستم­وندی، تقی(1388)، اندیشه­ی ایرانشهری، تهران، امیرکبیر.
  • شبانکارهای،محمدبنعلیبنمحمد‌.( ١٣٦٣‌). مجمع‌الانساب. تصحیحمـیرهاشممـحدث. تـهـران: امیرکبیـر.
  • طباطبایی، جـواد (1388‌). در‌ آمدی‌ بر تاریخ اندیشه ی سیاسی در‌ ایران‌، چاپ‌ دهم، تهران: کویر.
  • ..........................(1390)، خواجهنظامالملکطوسی؛گفتاردرتداومفـرهنگی،چاپاول،تهران: نگاهمعاصر.
  • فیرحی،داوود (1391). قدرت،دانشومشروعیتدراسلام،چاپیازدهم،تهران: نی.
  • قادری، حاتم،(1378)، اندیشه­های سیاسی در اسلام و ایران، تهران، سمت.
  • کسایی،نورالله . (١٣٧٤). مدارسنظامیهوتاثیراتعلمیواجتماعیآن. تهران: انتشاراتامیرکبیر.
  • گردیزی، عبدالحی بن ضحاک، (1363)، تاریخ گردیزی، به کوشش عبدالحی حبیبی، تهران، چاپخانه ارمغان.
  • لمبتن‌،آن. (١٣٧٢). تداوموتحولدرتاریخمیانهایران . چ١. ترجمهدکتریعقوبآژند. تهران: نشر ‌نی.
  • مستوفی، حمدالله،(1364) تاریخ گزیده، به کوشش عبالحسین نوایی، تهران، امیرکبیر.
  • مـینوی،مـجتبی،(1354)، خواجهنظامالملکطوسی، نقد‌حال‌،تهران‌، خوارزمی.
  • نظام­الملک طوسی، ابوعلی حسن(1347)، سیاست نامه، به اهتمام هیوبرت دارک، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.