روح نامرئی شعر فارسی؛ تأثیر عامل‌های سیاسی و اجتماعی عصر پهلوی بر فراز و فرود رمانتیسم فارسی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

چکیده

با آن‌که برخی بر این اعتقادند که میان ادبیات و مبانی زیبایی‌شناسی با مسائل اجتماعی مقارنة ضروری وجود ندارد و آثار ادبی بسیاری را می‌توان یافت که با امور اجتماعی مناسبت چندانی ندارند یا به‌کلی با آن بی‌ارتباط‌اند، یکی از مسائل مورد توجه ناقدان ادبی و جامعه‌شناسان، پیوند معنی‌دار ادبیات و در کل مبانی زیبایی‌شناسی با امور اجتماعی است. از آن‌جا که در ادبیات، زبان وسیلة بیان است و به قول ارسطو، به‌نوعی زندگی را به نمایش می‌گذارد، یک واقعیت اجتماعی و به عبارت دقیق‌تر یک نهاد اجتماعی است. نهادی که علت وجودی و هدف‌های خاص خود را دنبال می‌کند. در میان مکاتب جدید ادبی، ظهور مکتب رمانتیسم پیوند همه‌جانبه‌ای با تحولات سیاسی، اجتماعی و تاریخی قرن هجدهم و آغاز قرن نوزدهم کشورهای اروپایی دارد. هم‌زمان با تحولات جهانی، این مکتب در تمامی کشورها، از جمله ایران، طرفدارانی یافت و در عصر پهلوی، به‌وی‍ژه در دهه‌های 20 و 30 به گرایش غالب ادبی تبدیل شد. سال‌های پایانی دهة 30 و آغازین دهة 40، روزگار افول رمانتیسم فارسی است. با اذعان به تأثیر متقابل ادبیات و جامعه در یکدیگر، در این پژوهش تأثیر عوامل اجتماعی و سیاسی عصر پهلوی در فراز و فرود گرایش ادبی مذکور نقد و تحلیل می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Invisible Spirit of Persian Poetry: The Impact of Socio-Political Factors in Pahlavīd Era on the Rise and Fall of Persian Romanticism

نویسندگان [English]

  • Hasan Zandieh 1
  • Mohsen Ismā’ili 2
1 Assistant Professor of History, University of Tehran
2 Ph.D Student of Persian Language and literature, Payām-e Noor University of Tehran
چکیده [English]

Although, a group of scholars decline to presume any specific relationship between literature, its aesthetic principles and social issues, and it is evident that a great deal of literary works have almost no relationship with social matters, still one of the main concerns of literary critics and social scientists is the relationship between literature and its aesthetic values with the social phenomena. Literature uses language as a means of expression and as Aristotle puts it, literature is a way to bring life on stage; so, it might be considered as a social reality and, actually it could be understood as a social institution; an institution with its own raison d’être and intended goals. Among the new literary schools, we might recognize a multidimensional bond between the appearance of Romanticism and political, social and historical developments of 18th and the early 19th centuries’ Europe. This school also, as many other modern ones, absorbed large groups of interested throughout the world. In Iran, especially during Pahlavīd period, it proved to be a strong trend in literary circles and particularly during 1320s and 1330s changed into the dominant intellectual trend. Finally, it seems the late 1330s and the early 1340s witnessed the beginning of Persian romanticism’s sunset. Admitting the interactional effects of literature and society, the present study concerned mainly with the developments of Iranian romanticism and attempts to give an explanation of the socio-political milieu of Pahlavīd era (during the last years of 1330’s) and its effect on the growth of romantic tendencies in modern Persian poetry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Romanticism
  • Negative romanticism
  • Industrial Civilization
  • Romantic Seclusionism
  • Pahlavīd Iran