نگرشی بر نقش صنیع‌الدوله در نوسازی صنایع و استقرار نظام پارلمانی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه یزد

2 کارشناسی ارشد تاریخ

چکیده

در عصر ناصری، گسترش روابط با غرب نه‌تنها راهی برای ورود افکار و فنّاوری‌های تازه به ایران گشود، که فرایند چالش‌های سیاسی ـ اقتصادی این دوره در انقلاب مشروطه نمود ‌یافت. در این میان، گذشته از تلاش روشن‌فکران غیر‌حکومتی در اصلاح ساختار سیاسی، در طیف حکومتی نیز ضرورت اصلاحات دل‌مشغولی گروهی از دولت‌مردان به‌شمار می‌رفت. بر این اساس، نقش مرتضی‌قلی ‌خان صنیع‌الدوله از دو رویکرد اهمیت داشت: وجاهت فرهنگی - سیاسی خاندان هدایت و از دیگر سو آشنایی با ساختارهای جدید غرب در عرصه‌های صنعتی و فکری. از این‌رو، چنانچه در عصر ناصری و تا پیش از وقایع مشروطیت، صنیع‌الدوله به بازسازی صنایع یا نمودی از اصلاحات توجه کرد، در حوادث آتی نیز با همیاری طیف اعتدالی مجلس، نقش شایان توجهی در استقرار نظام پارلمانی داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sanī’ al-dawlah’s Role in the Renovation of Industry and Establishment of Parliamentary System: A Critical Reevaluation

نویسندگان [English]

  • Ali Akbar Tashakkorī 1
  • Ali Asghar Chāhiān 2
1 Assistant Professor of History, University of Yazd
2 MA in History, aliasghar
چکیده [English]

Nāser ad-Dīn shah’s rule in Iran (1264-1313/1848-1899), as the longest period of sultanate during Qājār era (1797-1925), witnessed an unprecedented expansion of relations with Europe. Due to this development, a considerable volume of modern thoughts and technologies introduced the country. It was not the mere result however, and certain economic and political challenges emerged too. Beside the efforts made by some independent intellectuals to introduce certain reforms to the political structure, there were also a group of traditional politicians who felt the necessity of reform as well. This group of reformists maintained a rather conservative approach to political reform. Murtezā Qulī Khān Sanī’ al-dawlah was a paramount figure in this group whose approach to political reform is a case of special importance and worth of an adequate study. The present study concentrated on this figure and his role in establishing the parliamentary system in Iran as well as his contribution to the introduction of modern industry to the country. It claims a special importance for the social background of Hedāyat family to which Sanī’ al-Dawlah belonged and his graduate studies in Germany. According to author, this social and educational background prepared Sanī’ al-Dawlah with an emphatic concern for introduction of western technology to Naserid Iran. However, Sanī’ al-Dawlah career was not limited to this. He also played an effective role in constitutional revolution and cooperated actively to establish parliamentary system in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qajar period
  • Hedayat Family
  • Sanii’ ad-Dawlah
  • Modern Industry
  • Constitutional Revolution
  • Parliamentary System