بررسی مواجهه جریانات اسلام‌گرا با جریانات چپ حامی شوروی در شمال ایران(1320-1326ش)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه پیام نور.تهران. ایران.

2 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور.تهران. ایران.

3 دانشیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه پیام نور،تهران،ایران.

4 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور،تهران،ایران.

10.30465/hcs.2024.49582.2958

چکیده

یکی از رخدادهای تاریخ معاصر ایران، اشغال مناطق شمالی کشور توسط شوروی در جریان جنگ جهانی دوم و زمینه‌سازی برای ترویج اندیشه‌های کمونیستی در این مناطق است. تباین ذاتی اندیشه‌های اسلامی با ایدئولوژی کمونیسم، زمینه‌های رویارویی نیروهای مذهبی با جریان چپ در این مناطق را پدید آورد. این پژوهش می‌کوشد ضمن بررسی مواجهه نیروهای مذهبی با جریانات چپ در مناطق شمالی ایران، به گونه‌شناسی این مواجهه و عوامل موثر بر آن بپردازد. واکاوی این موضوع که مواجهه جریان‌های اسلام‌گرا با جریانات چپ حامی شوروی در شمال ایران چرا، چگونه و تحت‌تأثیر چه عواملی صورت پذیرفته است؟ سئوال اصلی پژوهش پیش‌رو می‌باشد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، جریانات مذهبی مناطق شمالی ایران به‌واسطه عواملی چون دوری و نزدیکی به کانون‌های قدرت، نوع قرائت‌ از اسلام و همچنین موقعیت جغرافیایی، مذهبی و فرهنگی این مناطق با دو رویکرد سلبی و ایجابی با اندیشه‌های چپ روبرو شدند. اقدامات تعاملی و تقابلی این جریانات، گسترش اندیشه‌های چپ در مناطق شمالی ایران را با چالش مواجه ساخت و به‌عنوان عاملی موثر مانع از غلبه این گفتمان در جامعه ایرانی شد. این پژوهش از رویکرد توصیفی- تحلیلی و روش تاریخی بهره می‌برد و گردآوری داده بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the encounter between Islamist currents and pro-Soviet leftist currents in northern Iran (1326-1320)

نویسندگان [English]

  • Javad Arabani 1
  • Alireza Ali soufi 2
  • Mojtaba Soltani-Ahmadi, 3
  • Hooshang KHosrobeigi 4
1 PhD Student of Iranian Islamic History , Payame Noor University, Tehran, Iran.
2 university of payame noor profrsor
3 Assistant Professor, Department of Islamic History and Civilization History, Payame Noor University, Tehran, Iran.
4 Assistant Professor, Department of History, Payame Noor University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

One of the events in Iran's contemporary history is the occupation of the northern regions of Iran by the Soviet Union during the Second World War and the creation of a foundation for the promotion of Communist ideas in these regions. The inherent contrast of Islamic thoughts with the ideology of communism created the grounds for the encounter of religious forces with the left movement in these regions. This research tries to investigate the confrontation of religious forces with the left currents in the northern regions of Iran, and to deal with the typology of this confrontation and the factors affecting it. Analyzing the issue of why, how, and under the influence of what factors the confrontation between the Islamist currents and the pro-Soviet leftist currents in the north of Iran took place? This is the main question of the upcoming research. The findings of the research show that the religious currents of the northern regions of Iran, due to factors such as distance and proximity to the centers of power, the type of conception of Islam, as well as the geographical, religious and cultural location of these regions, faced the leftist ideas with two negative and positive approaches.The interactive and confrontational actions of these currents challenged the spread of leftist ideas in the northern regions of Iran and as an effective factor prevented this discourse from prevailing in the Iranian society. This research uses descriptive-analytical approach and historical method and data collection is based on library and documentary studies

کلیدواژه‌ها [English]

  • "؛ Northern Iran"؛ World War II"؛ Soviet Union"؛
  • "؛ Religious forces"؛
  • "؛ Communism"