برهم‌کنش‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی راه ابریشم و دشت سرخس شمال شرق ایران در دوره ساسانی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دکتری باستان شناسی تاریخی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

10.30465/hcs.2023.45236.2795

چکیده

با توجه به موقعیت دشت سرخس در شمال شرق ایران و قرار گرفتن آن در مسیر راه ابریشم (مرو به نیشابور) به عنوان یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های حکومتی شهری و نظامی دوره ساسانی و با هدف تحلیل چگونگی برهم‌کنش‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی راه ابریشم و دشت سرخس در دوره ساسانی، استقرارهای این دوره در سال 1399 مورد بررسی میدانی باستان‌شناسی قرار گرفت. در روش گردآوری و تحلیل داده‌ها، علاوه بر بررسی متون جغرافیای تاریخی، از روش‌های مرسوم در بررسی‌های میدانی و الگوهای استقراری و نرم افزارهای GIS و Spss استفاده شد. این پژوهش به دنبال پاسخ این پرسش است که عوامل موثر برهم‌کنش‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی راه بزرگ ابریشم و دشت سرخس شمال شرق ایران در دوره ساسانی چه بوده و شامل چه مولفه‌هایی می‌شود؟ دشت سرخس در دوره ساسانی به دلیل اقلیم مناسب و موقعیت استراتژیک (واقع شدن در مسیر راه ابریشم و رابط میان شرق به غرب و شمال به جنوب) به عنوان یکی از مناطق بینابین مهم میان آسیای مرکزی، شمال شرق ایران و فلات ایران عمل می‌کرده و نقش پر رنگی در تحولات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی منطقه داشته است و شامل مؤلفه‌های فرهنگی، تجاری، اقتصادی و سیاسی با مناطق مرو و واحه سرخس ترکمنستان بوده است. با بررسی متون جغرافیای تاریخی و تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده مشخص شد که راه ابریشم از طرفی به دلیل عبور و سکنی گزیدن در کنار رودخانه‌های کشف‌رود، تجن و هریرود، یکی از مهم‌ترین عوامل شکل‌گیری استقرارهای ساسانی دشت سرخس با مساحت چند هکتار است و از طرف

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Cultural, social and political interactions of the Silk Road and the Sarakhs Plain of Northeast Iran in the Sassanid Period

نویسنده [English]

  • Davood Behroozifar
PhD in Historical Archaeology, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

Considering the location of Sarakhs plain in the northeast of Iran and its location on the Silk Road (Merv go to Neishabour) as one of the most important urban and military government bases of the Sassanid period and with the aim of analyzing the cultural, social and political interactions of the Silk Road and the Fern Plain in the Sassanid period, the settlements of this period were investigated in the field of archeology in 2021. In the method of data collection and analysis, in addition to examining historical geography texts, conventional methods were used in field surveys and settlement patterns, and GIS and Spss software. This research seeks to answer the question that what were the effective factors of the cultural, social and political interactions of the Great Silk Road and Sarakhs Plain in Northeast Iran in the Sassanid period and what components did it include? During the Sassanid era, due to its favorable climate and strategic location (located on the Silk Road route and the link between East-West and North-South), Sarakhs Plain served as one of the important intermediate areas between Central Asia, Northeast Iran and the Iranian Platea And it has played a colorful role in the cultural, political and social developments of the region and it has included cultural, commercial, economic and political components with the regions of Merv and Fern Oasis of Turkmenistan. By examining the historical geography texts and analyzing the collected data, it was found that the Silk Road is one of the most

کلیدواژه‌ها [English]

  • Interaction
  • Sarakhs Plain
  • Marv
  • Silk Road
  • Sasanian Archaeology