چرایی و چگونگی تغییر کاربری کاروانسرای برازجان به زندان

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه بین المللی امام خمینی

2 عضو هیات علمی گروه حقوق دانشگاه پیام نور

10.30465/hcs.2024.48367.2912

چکیده

در دوران سلطنت قاجاریه در ایران کاروانسراهای متعددی به تاسی از الگوی کاروانسراهای صفوی ساخته شد. یکی از این کاروانسراها در برازجان توسط مشیرالملک از رجال متمول فارس و با معماری حاجی محمد رحیم در عصر ناصرالدین شاه ساخته شد. این کاروانسرای سنگی تا سالهای پایانی قاجاریه به منزله‌ی کاروانسرا و محل اتراق و استراحت کاروانیان و مسافران به کار خود ادامه می داد اما در اواخر دوران قاجار و دوران پهلوی به تدریج تغییر کاربری داده شد و در مقطعی به عنوان دژ نظامی، محل نگهداری مهمات نظامی و بعد از کودتا به زندان مبدل گردید. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که علل، چگونگی و کیفیت این تغییر کاربری را بررسی کند؛ اینکه در کاربری نوین به عنوان محبس کدامین عناصر کاروانسرای سابق تغییر داده شدند و کدامین عناصر در معماری این بنا ثابت باقی ماندند؟ به نظر می رسد علت اصلی تغییر کاربری ساختمان کاروانسرای برازجان کمبود زندان ها و هزینه های سرسام آور ساخت زندان جدید بوده است بطوریکه حتی دولت پهلوی ناگزیر می گردید ساختمان های معمولی را به منظور نگهداری زندانیان کرایه کند. در کاروانسرا دو نیاز کاروانیان و حیوانات بارکش شان مورد نظر بود و بر این اساس عناصر خاص و محدودی همچون اتاق هایی به منظور استراحت مسافران و نیز اصطبل شترها ساخته شده بود ولی در بازسازی و تغییر کاربری این بنا نیازهای پایدار و ثابت محکومان مطمح نظر بود و لذا حمام، بهداری، آرایشگاه، حیاط‌های متعدد و مسجد در ساختمان آن افزوده شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Change of use of Borazjan caravanserai to Prison; Why and how

نویسندگان [English]

  • yaghoub khazaei 1
  • marjan negahi mokhles abadi 2
1 Assistant Professor of Imam Khomeini International University
2
چکیده [English]

During the Qajar dynasty, several caravanserais were built based on the model of Safavid caravanserais. One of these caravanserais in Borazjan was built by Mushir al-Molk with the architecture of Haji Mohammad Rahim. This stone caravanserai continued to work until the last years of the Qajar dynasty as a resting place for caravans and travelers. But in the late Qajar and Pahlavi eras, the use was gradually changed and at one point, it became a military stronghold, a place where military ammunition was stored, and after the coup, it was turned into a prison. The main question of the present study is to investigate the causes, nature and quality of this restructuring; Which elements of the former caravanserai were changed in the new structure as a prison and which elements in the architecture of this building remained constant? It seems that the main reason for the change of use of the Barazjan Caravanserai building was the lack of prisons and the staggering costs of building a new prison, so that even the Pahlavi government had to rent ordinary buildings for prison purposes. In the caravanserai, the two needs of the caravans and their pack animals were considered and based on this, special and limited elements such as rooms for passengers to rest and camel stables were built, but, in the reconstruction and change of use of this building, the stable and constant needs of the convicts were taken into consideration

کلیدواژه‌ها [English]

  • Caravanserai
  • Borazjan
  • Prison
  • Qajar
  • Pahlavi