دیرینه‌شناسی خرافه‌گرایی و خرافه‌پذیری زنان در دورۀ قاجاریه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ ،گروه تاریخ، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران

2 دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی ، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحدمحلات، محلات، ایران

4 دانشیار تاریخ دانشگاه آزاداسلامی ، واحد تهران مرکز ، تهران ، ایران

10.30465/hcs.2024.48026.2903

چکیده

در دورۀ قاجاریه به علت وجود مشکلات و معضلات عدیده، زمینه و موجبات رواج خرافه در جامعه بسیار فراهم بود. خرافه‌پذیری و گرایش به آن، به‌ِویژه در جامعۀ زنان، فراگیر و مستمر بود و عملی عموماً زنانه تعریف می‌شد. این مسئله پیامدها و آثاری برای جامعه به‌دنبال داشت. بر این اساس، پژوهش حاضر درپی بررسی چرایی و چگونگی باور و گرایش زنان به خرافه در این دوره است. برای این منظور، از روش دیرینه‌شناسی در توصیف و تشریح فضای گفتمانی که زنان را به اعمال و باورهای خلاف عقل وا می‌داشت، استفاده شد و تبیین‌هایی صورت گرفت که مبتنی بر پارادایم خرافات است و از این زاویه به این مسئله توجه می‌کند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که زنان در مناسبات نظام سنتی جامعه، مسیر تعیین‌شده‌ای را می‌پیمودند که خروج یا عدم موفقیت در آن، مشکلات و مصائب بی‌شماری را برای آن‌ها به‌دنبال داشت. زنان در این چارچوب تنها می‌توانستند در جایگاه همسر و مادر نقش ایفا کنند. نظام خانواده، هنجارهای اجتماعی و نظام حقوقی برآمده از این فضای گفتمانی، زنان را با چالش‌های بسیاری مواجه می‌ساخت. ترس، احساس ناامنی از موقعیت خود، عدم استقلال مالی و عاطفی، عدم هویت فردی، بی‌سوادی و ناآگاهی، از جمله مواردی بودند که زنان پیوسته با آن درگیر بودند. از این‌رو، گرایش به خرافات، جبران ناتوانی عملی و اجتماعی زنان بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Paleontology of Superstition and Women’s Superstition in the Qajar Era

نویسندگان [English]

  • nilofar mosavi 1
  • hassan zandieyh 2
  • amirteymor rafiee 3
  • hamidreza safakish 4
1 History, Azad University, Mahallat, Iran
2 history, Tehran University, Tehran, Iran
3 Assistant professor, History, Azad University, Mahalat, Iran
4
چکیده [English]

In the Qajar period, since there were many problems and issues, the spread of superstition raised in the society and it spread rapidly, women were susceptibility to superstition and they showed a-lot tendency towards it. It was inclusive among them and continuous. The practice was generally defined as feminine. This issue had consequences and effects for the society. According on this, the present research investigates the reasons and how women believe and tend to superstition in this period. For this purpose, The ancient method has used. Science was used to describe the discourse environment that forced women to act and believe contrary to reason, and explanations were made based on the paradigm of superstition and it pays attention to this issue from this side. The findings indicate that women in the relations of the traditional system, the society followed a determined path, which resulted in countless problems and sufferings for them if they left or did not succeed in it. In this framework, women could only play the role of wife and mother, the family system, social norms and the legal system arising from this discourse environment, women faced many challenges, the feeling of insecure about their position, lack of financial and emotional independence, lack of identity, illiteracy and ignorance were among the things that women were constantly dealing with them. So, the willing towards superstitions was to compensate for women's practical and social incapacity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • superstition
  • women
  • patriarchy
  • strange sciences
  • Qajar