جای نام های منسوب به محدودۀ سرپل زهاب از هزارۀ سوم پ.م تا اوایل دوران اسلامی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری باستانشناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استاد، باستان‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار باستان شناسی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

جای‌نام‌شناسی به عنوان شاخه‌ای از دانش نام‌شناسی به بررسی نام مکان‌ها و دلایل انتخاب آنها می‌پردازد. جای‌نام‌ها در آشکار ساختن اطلاعات موجود در یک منطقه از نظر تاریخی، جغرافیایی و زبان‌شناسی اهمیت فراوانی دارند. منطقة سرپل‌زهاب به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای که دارد همواره به عنوان یک منطقة حائل ارتباطی بین دشت‌های پست بین‌النهرین و ارتفاعات زاگرس مورد توجه بوده است. در شواهد باستان‌شناسی متعددی از جمله کتیبه‌ها، کودوروها، مهرها، نقشه‌های جغرافیایی و منابع مکتوب از زمان سلسله‌های قدیم سومر تا اوایل دوران اسلامی، از این منطقه با عناوین مختلف یاد شده است. خَلمَن، خالونیتیس، خالا، آلبانیا، حُلوان، حلح، بلاشفر و شاذفیروز از جمله نام‌های مرتبط با این محدودة جغرافیایی است. هدف از پژوهش حاضر در مرحله نخست بررسی جای‌نام‌های منسوب به این حوزۀ مکانی در ادوار مختلف و سپس ثبت و ضبط اطلاعات موجود در منابع متعدد به منظور تهیۀ جدول گونه-شناسی جای‌نام‌های این منطقه و ثبت رویدادهای سیاسی- فرهنگی مربوط به آن است که در نهایت به درک بهتر شرایط سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نوع استقرارهای این منطقه کمک می‌کند. نتیجة پژوهش پیشِ‌ رو گویای این مسئله است که علاوه بر تنوع در جای‌نام‌های به کار برده شده برای این منطقه، شاهد گوناگونی و پویایی مذاهب متعدد در این محدودة جغرافیایی بوده و هم‌چنین بسیاری از فعالیت‌های سیاسی و عمرانی نیز در این محل انجام گرفته است. انگیزه و هدف انتخاب اغلب نام‌های منسوب به این منطقه قابل تشخیص نیست اما حاکمیت سیاسی و محیط جغرافیایی را می‌توان به عنوان مؤلفه‌های اصلی در این انتساب‌ها در نظر گرفت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Place-Names of Sar Pol-e Zahab Region from Third Millennium BCE to the Early Islamic Period

نویسندگان [English]

  • Samer Nazari 1
  • Kamal aldin Niknami 2
  • Sajjad Alibaigi 3
1 Ph.D. Candidate of Archaeology, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Professor of Archaeology, University of Tehran< Tehran, Iran
3 Associate Professor of Archaeology, Razi University, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

Abstract
Place names play a significant role in revealing information about a region in terms of history, geography, and linguistics. Due to its uique geographical location, the Sarpol-e Zahab region has long been considered a connecting region between the Mesopotamian plains and the Zagros highlands. Numerous archaeological finds, including inscriptions, kudurrus, seals, geographical maps and written sources, from the time of the Early Dynasties of Sumer to the Early Islamic period, refer to this region by various names. Ḫalman, Chalonitis, Chala, Albania, Hulwan, Halah, Walashfarr, and Shadh Firuz are some of the names associated with this geographical area. The aim of this research is, firstly, to study the place names attributed to this area in different periods and, secondly, to record the information available in various sources in order to draw up a typology table of the place names relating to this area. This will help us to better understand the political, cultural, and economic conditions and the types of settlements in this region. The results show that, in addition to the variety of the place names used for this region, it has witnessed the diversity and dynamics of multiple religions as well as many political and civil activities. While the motivation and purpose behind most of the names attributed to this region cannot be discerned, political governance and the geographical environment can be considered the main factors in these attributions.
Keywords: Typology, Place Name, Sarpol-e Zahab, Ḫalman, Hulwan, Walashfarr.
Introduction
The study of toponyms is a field that provides valuable insights from linguistic, archaeological, geographical, and historical perspectives for reconstructing the cultural landscape of any region. Each toponym essentially has a long history behind it. Researchers believe that names given to a region were designated by individuals within a specific timeframe and for particular reasons, and sometimes these names have changed over time due to various factors (Tent, 2015: 67). In archaeological studies, examining material culture, form, function, and location can also help determine the timing and reason behind the selection of a toponym (Jones, 2016). The Sarpol-e Zahab area, due to its unique geographical location as part of the extension of the Great Khorasan Road, has always been a significant settlement hub between the Zagros mountains and the lowlands of eastern Mesopotamia, attracting various communities from prehistoric times to the present. Because of its strategic location, Sarpol-e Zahab has been referred to as the "Gate of Asia" by some orientalists (Herzfeld, 1920:1). This geographical and settlement significance has led to the use of various names over different periods, including Ḫalman, Chalonitis, Chala, Albania, Hulwan, Halah, Walashfarr, and Shadh Firuz. While the motivations behind some of the names attributed to the Sarpol-e Zahab region are not always discernible, in some cases, one can observe the influence of the environment or the prevailing political power in the area. The objective of the present research is to identify and classify the toponyms associated with the Sarpol-e Zahab region from the Early Dynasties of Sumer to the Early Islamic period. Efforts will also focus on clarifying the types of documents that reference this region and to determine the information that can be extracted from these documents.
 
Research Method
This research methodology is based on library studies with a historical approach. This study aims to examine and analyze the cultural landscape of Sarpol-e Zahab from the third millennium BCE to the early Islamic period, using various texts and documents. Ultimately, efforts have been made to identify the different toponyms associated with this cultural landscape and, if possible, to investigate the factors influencing the selection of these place names.
 
Conclusion
Sarpol-e Zahab, due to its location along the major route of Greater Khorasan, its proximity to the powerful states of Mesopotamia, and its status as a border region at various times, has always attracted significant attention. The political and cultural events, as well as the environmental and geographical conditions associated with this area, have been extensively documented in historical and archaeological sources. This geographical location, along with its favorable environmental conditions, has played a crucial role in attracting human groups from ancient times to the present day. According to numerous sources, ranging from the Early Dynasties of Sumer to the Early Islamic period, associated with the historical geography of Sarpol-e Zahab, various names and terms such as Ḫalman, Chalonitis, Chala, Albania, Hulwan, Halah, Walashfarr, and Shadh Firuz have been used for this region. Among these names, the term Ḫalman was used from the Old Babylonian period to the Neo-Assyrian era in inscriptions, which can indicate the political and geographical significance of this region. During the Seleucid and Parthian periods, place names such as Chala and Chalonitis were mentioned, while during the Sasanian and Islamic periods, names like Hulwan, Walashfarr, and Shadh Firuz were associated with this region. While the reasons for using some of these names are not clear, it appears that the selection of the place name Ḫalman and its likely continuity as Hulwan in later periods may have been influenced by the environmental conditions of the region, likely due to the flow of the Alvand River. In addition to environmental factors, political considerations have also played a significant role in the selection of place names for this region, as evidenced by some titles that include the names of Sasanian kings.  While the motivations and meanings behind some of these terms used for the region are not clearly traceable through historical-archaeological studies, detailed linguistic studies can potentially supplement these shortcomings. Syriac sources have been overlooked as a significant resource in studies of the Sasanian period, particularly in examining the political and cultural events of this region and the broader Zagros region. Examining these sources reveals the presence of kings and high-ranking officials in the region, elucidates many names and positions, religious events, constructions, religious minorities, the transition of cities from diocesan to metropolitan status, describes the geographical environment, and traces the routes taken by rulers and kings in the Sarpol-e Zahab region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Typology
  • Place Name
  • Sar Pol-e Zahab
  • Ḫalman
  • Holwan
  • Walashfarr

مراجع

ابن‏خردادبه (1371)، مسالک و ممالک، ترجمۀ سعید خاکرند، تهران: میراث ملل.
اصفهانی، حمزة بن حسن (1346)، سنی ملوک‏ الارض و الانبیا، ترجمة جعفر شعار، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
باستانی راد، حسن و دل‏آرا مردوخی (1392)، «گونه‏شناسی جای‏نام‏ها در جغرافیای تاریخی ایران»، مجلۀ پژوهش‏های تاریخی ایران و اسلام، دورۀ ۷، ش 12، 21-50.
پیگولوسکایا، نینا (1372)، شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان، ترجمۀ عنایت‏الله رضا، تهران: علمی و فرهنگی.
ثعالبی، ابومنصور عبدالملک (1328)، شاهنامۀ ثعالبی، ترجمۀ محمود هدایت، تهران: چاپ‏خانۀ مجلس.
حاکمی، علی (1347)، «سنگ‏نبشتۀ مربوط به زمان مردوک آپال ایدین»، باستان‏شناسی و هنر ایران، ش 1، 68-71.
خسروی، شکوه، ایرج رضایی، و سجاد علی‏بیگی، (بی‏تا)، «پیش‏نهادی برای مکان‌یابی شهر بلاشغر/ بلاش‌فر دورۀ ساسانی در ناحیۀ حلوان (به‏استناد متون تاریخی، شواهد زبان‌شناختی و مدارک باستان‌شناسی)، مطالعات باستان‏شناسی، در دست چاپ.
دریایی، تورج (1388)، شهرستان‏های ایرانشهر، ترجمۀ شهرام جلیلیان، تهران: توس.
دلپذیر، زهرا، علی‏اکبر شامیان ساروکلائی، و مهدی رحیمی (1390)، «رد و موبد در شاهنامه»، پژوهش‏های زبان و ادبیات فارسی، دورۀ ۳، ش ۳، 61-74.
ده پهلوان، مصطفی، مهرداد ملکزاده، و ذبیح‏الله چهارراهی (1397)، «بررسی باستان‌شناختی بخشی از شاه‏راه خراسان بزرگ: گردنۀ پاطاق یا ”دربند مادی“»، پژوهش‏های باستان‏شناسی ایران، دورۀ 8، ش 19، 127-146.
رضایی، ایرج (۱۳۹۷)، «از خلمان تا الون، سرگذشت چهارهزارسالة یک جای‏نام باستانی (سرپل ذهاب)»، پژوهش‏های ایران‏شناسی، دورۀ ۸، ش ۱، ۳۷-۵۶.
رفاهی علمداری، فیروز (1380)، مبانی توپونیمی و نگاهی به توپونیمی‏های ایران، تهران: سازمان نقشه‏برداری کشور.
سرکاراتی، بهمن (13۵۳)، «اخبار تاریخی در آثار مانوی؛ بخش اول مانی و اشکانیان»، دوفصل‏نامۀ علمی ـ پژوهشی زبان و ادب فارسی (نشریة سابق دانشکدة ادبیات دانشگاه تبریز)، دورۀ ۲۶، ش ۱۱۱، ۳۶۱-۳۳۹.
شکری فومشی، محمد (1396)، راه‏نمای دست‏نوشته‏های مانوی تورفان (روش‏شناسی ویرایش و بازسازی)، تهران: میراث مکتوب.
شوارتس، پاول (1400)، جغرافیای تاریخی ایران در دوران اسلامی برمبنای متون جغرافی‏دانان مسلمان، ترجمۀ مریم میراحمدی و غلامرضا ورهرام، تهران: گستره.
فرای، ریچارد نلسون (1401)، عصر زرین فرهنگ ایران، ترجمۀ مسعود رجب‏نیا، تهران: سروش.
قنبری، صباح و صباح خسروی‏زاده (۱۳۸۹)، «جغرافیای تاریخی حلوان»، پژوهش در تاریخ، س 1، ش ۱، ۱-۱۸.
مارکوارت، یوزف (1373)، ایران‏شهر برمبنای جغرافیای موسی خورنی، ترجمۀ مریم میراحمدی، تهران: اطلاعات.
مجمل‏التواریخ و القصص (1318)، به‏تصحیح ملک‏الشعراء بهار، به کوشش محمد رمضانی، تهران: خاور.
مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین (1349)، التنبیه و الاشراف، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ملکزاده، مهرداد (1375)، «یک مأخذ سریانی در تاریخ ماد»، مجلۀ باستان‏شناسی و تاریخ، س 11، شمارۀ پیاپی 21 و 22، 15-26.
میرقادری، محمدامین، کمال‏الدین نیکنامی، و بهار رضایی باغ‏بیدی (1398)، «باتیر پژوهش پیرامون یک نام کهن در سرپل ذهاب»، پژوهش‏های باستان‏شناسی ایران، دورۀ ۹، ش ۲۳، 39-50.
نصرالله‏زاده، سیروس (۱۳۹۰)، «ادبیات کتیبه‏ای: بازنگری بر کتیبة اشکانی سرپل ذهاب: گودرز گیو یا گودرز اردوان»، پژوهش‏های زبانی، دورۀ ۲، ش ۱، 129-156.
نیکنامی، کمال‏الدین و محمدامین میرقادری (1397)، «سرنخ‏های جدیدی از روی‏دادهای تاریخی در سرپل ذهاب در اواخر هزارۀ سوم پ.م با نگاهی به نقش‏برجستۀ آنوبانی نی»، پژوهش‏های ایران‏شناسی، دورۀ 8، ش 2، 127-145.
 
Abdi, K. and G. Beckman (2007), “An Early Second-Millennium Cuneiform Archive from Chogha Gavaneh, Western Iran”, Journal of Cuneiform Studies, vol. 59, 39-91.
Ahmed, K. M. (2012), The Beginnings of Ancient Kurdistan (c. 2500-1500 BC): A Historical and Cultural Synthesis, Doctoral Thesis, Leiden University.
Albright, W. F. (1925), “A Babylonian Geographical Treatise on Sargon of Akkad's Empire”, Journal of the American Oriental Society, vol. 45, 193-245.
Albu, E. (2014), The Medieval Peutinger Map: Imperial Roman Revival in a German Empire, Cambridge: Cambridge University Press.
Alibaigi, S. and G. MacGinnis (2023), “The Bamu Stela, Shahr-i Fadak, and Tapeh Shaho: Why Were so Many Monuments Erected around Mount Bamu?”, Bulletin of the American Society of Overseas Research, vol. 389, 99-119.
Alibaigi, S. et al. (2020), “Longitude 45 East: New Evidence for one of the Oldest Political Frontiers in the Ancient World”, Journal of Near Eastern Studies, vol. 79, no. 1, 21-40.
Alkhafaji, N. and G. Marchesi (2020), “Naram-Sin’s War against Armanum and Ebla in a Newly-Discovered Inscription from Tulul al-Baqarat”, Journal of Near Eastern Studies, vol. 79, no. 1, 1–20.
Biggs, R. D. (1974), Inscriptions from Tell Abū Ṣalābīkh, Chicago and London: The University of Chicago.
Biglari, A., S. Alibaigi, and M. Beyranvand (2018), “The Stele of Sarab-e Sey Khan: A Recent Discovery of a Second-Millennium Stele on the Iranian–Mesopotamian Borderland in the Western Zagros Mountains”, Journal of Cuneiform Studies, vol. 70, no. 1, 27-36.
Billerbeck, A. (1898), Das Sandschak Suleimania und dessen Persische Nachbarlandschaften zur Babylonischen und Assyrischen Zeit: Geographische Untersuchungen unter Besonderer Berücksichtigung Militärischer Gesichtspunkte, Leipzig: E. Pfeiffer.
Billerbeck, M. (2006), Stephani Byzantii Ethnica, vol. I, Germany: Walter De Gruyter.
Borger, R. (1970), “Vier Grenzsteinurkunden Merodachbaladans I. von Babylonien. Der Teheran-Kudurru, SB 33, SB 169 und SB 26”, Archiv für Orientforschung, Band. 23, 1-26.
Bostock, J. (1855), The Natural History of Pliny, London: Henry G. Bohn.
Brinkman, J. A. (1967), Materials and Studies for Kassite History, vol. 1, Chicago: The Oriental Institute of the University of Chicago.
Brinkman, J. A. (1968), A Political History of Post-Kassite Babylonia, 1158-722 B.C., Roma: Pontificium Institutum Biblicum.
Brock, S. (1979), “Syriac Historical Writing: A Survey of the Main Sources”, Journal of the Iraqi Academy (Syriac Corporation), vol. 5, no. 25, 1-30.‏
Brooks, E. W. (1910), Eliae Metropolitae Nisibeni Opus Chronologicum, Leipzig: Harrassowitz.
Budge, E. A. W. (1893), The Book of Governors: The Historia Monastica of Thomas, Bishop of Margâ A.D. 840, Edited from Syriac Manuscripts in the British Museum and Other Libraries, vol. 2, London: Kegan, Paul, Trench, Trübner and Co.
Chabot, J. B. (1902), Synodicon Orientale ou Recueil de Synodes Nestoriens, Paris: Imprimerie Nationale.
Chaumont, M. L. (1974), “Études d'Histoire Parthe. III: Les villes fondées par les Vologèse”, Syria, vol. 51, no. 1/2, 75-89.
Chiera, E. (1934), Joint Expedition with the Iraq Museum at Nuzi IV: Proceeding in Court, Philadelphia: University of Pennsylvania.
Cole, S. and P. Machinist (1998), Letters from Priests to the Kings Esarhaddon and Assurbanipal, State Archives of Assyria, vol. 13. Helsinki: Helsinki University.
Cooley, J. (2006), “Text from the Reign of Nebuchadnezzar I”, in: The Ancient Near East, Historical Sources in Translation, M. W. Chavalas (ed.), 160-164, Malden: Blackwell.
Corluy J. (1888), “Historia Sancti mar Pethion”, Analecta Bollandiana, vol. 7, 5-44.
Debie, M. (2018), “For a Different History of the Seventh Century CE: Syriac Sources and Sasanian and Arab-Muslim Occupation of the Middle East”, in: Studying the Near and Middle East at the Institute for Advanced Study, Princeton, 1935-2018, S. Schmidtke (ed.), 45-47.
Devos, P. (1946), “Sainte Sirin, Martyre Sous Khosrau Ier Anosarvan”, Analecta Bollandiana LXIV, 87-131.
Devos, P. (1965), “Abgar, hagiographe perse méconnu (début du Ve siècle)”, Analecta Bollandiana, vol. 83, no. 3-4, 303–328.
Fiey, J. M. (1979), Communanautés Syriaques en Iran et Irak des Origins à 1532, London: Variorum.
Fiey, J. M. (1993), Pour un Oriens Christianus Novus: Répertoire des Diocèses Syriaques Orientaux et Occidentaux, Beirut and Stuttgart: Franz Steiner.
Fincke, J. (1993), Die Orts-und Gewässernamen der Nuzi-Texte. Répertoire Géographique des Textes Cuneiforms, Band. 10, Wiesbaden: Ludwig Reichert.
Foster, B. R. (1982), “The Siege of Armanum”, Journal of the Ancient Near Eastern Society, vol. 14, no. 1, 27-36.
Frayne, D. R. (1992), The Early Dynastic List of Geographical Names, New Haven: American Oriental Society.
Frayne, D. R. (1999), “The Zagros Campaigns of Sulgi and Amar-Suena”, in: Nuzi at Seventy-Five. Studies on the Civilization and Culture of Nuzi and the Hurrians, D. Owen and G. Wilhem (eds.), vol. 10, 141-201, Bethesda: CDL Press.
Frye, R. N. (1970), Sasanian Clay Sealings in the Baghdad Museum, Sumer, vol. 26, 237-240.
Gignoux, Ph. (1978), Catalogue des Sceaux, Camées et Bulles sassanides de la Bibliothèque Nationale et du Musée du Louvre. II. Les sceaux et bulles inscrits, Paris: Bibliothèque Nationale.
Glassner, J. J. (2004), Mesopotamian Chronicles, Atlanta: Society of Biblical Literature.
Goetze, A. (1953), “Hulibar of Duddul”, Journal of Near Eastern Studies, vol. 12, no. 2, 114-123.
Grayson, A. K. and E. Sollberger (1976), “L'insurrection Générale Contre Narām-Suen”, Revue d'Assyriologie et d'archéologie orientale, vol. 70, no. 2, 103-128.
Grayson, A. K. (1974/1977), “The Empire of Sargon of Akkad”, Archiv für Orientforschung, Band. 25, 56-64.
Grayson, A. K. (1975), Assyrian and Babylonian Chronicles, New York: Augustin.
Grayson, A. K. (1991), Assyrian Rulers of the Early First Millennium BC. 1 (1114-859 BC), Toronto, Buffalo, London: University of Toronto.
Grayson, A. K. (1996), Assyrian Rulers of the Early First Millennium BC. II (858-745 BC), Toronto, Buffalo, London: University of Toronto.
Gropp, G. (1968), “Die Parthische Inschrift von Sar-Pol-e Zohab”, Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, Band. 118, 315-319.
Güterbock, H. G. (1934), “Die historische Tradition und ihre Literarische Gestaltung bei Babyloniern und Hethitern bis 1200”, Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie, vol. 42, no. -4, 1-91
Gyselen, R. (1989), La géographie administrative de l’empire Sassanide, les témoignages sillographiques, Res Orientales I, Paris: Groupe Pour L’Etude de la Civilisation du Moyen-Orient.
Harper, R. F. (1900), Assyrian and Babylonian Letters Belonging to the Kouyunjik Collections of the British Museum, part V, Chicago: The University of Chicago.
Hausleiter, A., E. J. Keall, and M. Roaf (2000), “Map 92 Ecbatana-Susa”, in: Barrington Atlas of the Greek and Roman World, with Map-by-Map Directory, R. J. A. Talbert (ed.), 1315-1323, Princeton: Princeton University.
Henkelman, W. (2010), “Šilhak-Inšušinak I., II”, in: Reallexikon der Assyriologie, 12.5/6, 492-495.
Henning, W. B. (1952), “A Farewell to the Khagan of the Aq-Aqatärān”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, vol. 14, no. 3, 501-522.
Herzfeld, E. (1920), Am Tor von Asien: Felsdenkmale aus Irans Heldenzeit, Berlin: Dietrich Reimer.
Herzfeld, E. (1938), “Notes on the Achaemenid Coinage and some Sasanian Mint-Names”, in: Transactions of the International Numismatic Congress: organized and held in London by the Royal Numismatic Society, J. Allan, H. Mattingly and E. S. G. Robinson (eds.), 413-426, London: Bernard Quaritch.
Hoffmann, G. (1880), Auszüge aus syrischen Akten persischer Märtyrer, Leipzig: Brockhaus
Horowitz, W. (1998), Mesopotamian Cosmic Geography, Indiana: Eisenbrauns.
Hozhabri, A. (2016), “Hawsh-Kori and Char-Ghapi: Why the Sassanids Built Two Monuments in the West of Kermanshah and the South of Iraqi Kurdistan”, in: K. Konstantions and M. John (eds.), The Archaeology of the Kurdistan Region of Iraq and Adjacent Regions, 101-124, Oxford: Archaeopress.
Humbach, H. and P. O. Skjærvø (1983), The Sassanian Inscription of Paikuli, part 3.1/2, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert.
Hüsing, G. (1916), Die einheimischen Quellen zur Geschichte Elams, vol. 1, Leipzig: JC Hinrichs.
Jones, H. L. (1930), The Geography of Strabo, vol. VII, London: William Heinemann.
Jones, R. (2016), “Names and Archaeology”, in: The Oxford Handbook of Names and Naming, C. Hough (ed.), 467-475, London: Oxford University.
Keall, E. J. (1975), “Parthian Nippur and Vologases' Southern Strategy: A Hypothesis”, Journal of the American Oriental Society, vol. 95, no. 4, 620-632.
King, L. W. (1912), Babylonian Boundary-Stones and Memorial-Tablets in the British Museum, London: British Museum.
König, F. W. (1965), Die Elamischen Königsinschriften, Graz: Archiv für Orientforschung, herausgegeben von Ernst Weidner, Beiheft 16.
Lacheman, E. R. (1958), Excavations at Nuzi, vol. 7: Economic and Social Documents, Harvard Semitic Series, vol. XVI, Cambridge, Massachusetts: Harvard University.
Lambert, W. G. (2007), Babylonian Oracle Questions, Indiana: Eisenbrauns.
Le Quien, M. (1740), Oriens Christianus, vol. II. Paris: Ex Typographia Regia.
Levine, L. D. (1973), “Geographical Studies in the Neo-Assyrian Zagros: I”, Iran, vol. 11, 1-27.
Lewis, B. et al. (1986), The Encyclopedia of Islam, vol. III, Leiden: Brill.
Lewy, H. (1968), “A Contribution to the Historical Geography of the Nuzi Text”, Journal of the American Oriental Society, vol. 88, no. 1, 150-162.
Maricq, A. (1959), “Vologésias, l'emporium de Ctésiphon”, in: Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, vol. 103ᵉ, no. 1, 110-115.
Markwart, J. (1931), A Catalogue of the Provincial Capitals of Ērānshahr, Pahlavi Text, Version and Commentary, G. Messina (ed.), Rome: Pontlficio Istituto Biblico.
Michel, E. (1956), “Die Assur-Texte Salmanassars III (858-824): 8. Fortsezung”, Die Welt des Orients, Band. 2, H. 3, 221-233.
Mingana, A. (1925), The Early Spread of Christianity in Central Asia and the Far East: a New Document, Manchester: The University Press.
Morony, M. G. (1982), “Continuity and Change in the Administrative Geography of Late Sasanian and Early Islamic al-'Irāq”, Iran, vol. 20, 1-49.
Morony, M. G. (1984), Iraq after the Muslim Conquest, Princeton: Princeton University.
Müller, G. (1994), Studien zur Siedlungsgeographie und Bevölkerung des Mittleren Osttigrisgebietes, Germany: Heidelberger Orientverlag. 
Oppenheimer, A. (1983), Babylonia Judaica in the Talmudic Period, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert.
Oshima, T. (2012), “Another Attempt at Two Kassite Royal Inscriptions: The Agum-Kakrime Inscription and the Inscription of Kurigalzu the Son of Kadashmanharbe”, Babel und Bibel 6: Annual of Ancient Near Eastern, Old Testament, and Semitic Studies, 225-268.
Owen, D. I. (1995), General Studies and Excavations at Nuzi 9/3, Indiana: Eisenbrauns.
Parker, B. (1961), “Administrative Tablets from the North-West Palace, Nimrud” Iraq, vol. 23, no. 1, 15-67.
Parpola, S. (1970), Neo-Assyrian Toponyms, Kevelaer: Butzon and Bercker.
Payne, R. (2015), A State of Mixture, Christians, Zoroastrians, and Iranian Political Culture in Late Antiquity, California: University of California.
Periegetes, D. (1710), Dionysii Orbis Descriptio; Cum Commentariis Eustathii, Oxoniæ: E Theatro Sheldoniano.
Pettinato. G. (1978), “L'Atlante Geografico del Vicino Oriente Antico attestato ad Ebla e ad Abū Şalābīkh (I)”, Orientalia, vol. 47, no. 1, 50-73.
Pettinato. G. (1981), The Archives of Ebla, New York: Doubleday and Company.
Potts, D. T. (2017), “Elamite Karintaš and Avestan Kvirinta: Notes on the Early History of Kerend”, Iranian Studies, vol. 50, no. 3, 345-367.
Potts, D. T. (2020), “On Cultural Boundaries and Languages in Western Iran: The Case of the Zagros Gates”, in: K. Niknami and A. Hojabri (eds.), Archaeology of Iran in the Historical Period, 55-63, University of Tehran Science and Humanities Series, Switzerland: Springer.
Potts, D. T. (2021), “The Zagros Frontier: Physical Feature, Cultural Boundary, Political Divide”, in: T. Daryaee and R. Rollinger (eds.), Iran and its Histories: From the Beginnings through the Achaemenid Empire, 45-61, Wiesbaden: Classica et Orientalia 29.
Pourshariati, P. (2014), “New Vistas on the History of Iranian Jewry in Late Antiquity, Part I: Patterns of Jewish in Iran”, in: H. Sarshar (ed.), The Jews of Iran, 1-32, London: I. B. Tauris.
Rawlinson, H. C. (1909), A Selection from the Miscellaneous Inscriptions of Assyria and Babylonia; The Cuneiform Inscriptions of Western Asia, vol. V, London: Lithographed by Harrison and Sons.
Rawlinson, H. C. (1839), “Notes on a March from Zohab, at the Foot of Zagros, along the Mountains to Khuzistan (Susiana), and from Thence Through the Province of Luristan to Kirmanshah, in the Year 1836”, Journal of the Royal Geographical Society of London, vol. 9, 26-116.
Rawlinson, H. C. (1870), A Selection from the Miscellaneous of Assyria; The Cuneiform Inscriptions of Western Asia, vol. III, London: Lithographed by R. E. Bowler.
Reade, J.E. (1978), “Kassites and Assyrians in Iran”, Iran, vol. 16, 137-143.
Rezaei Nia, A. (2014), “The Preliminary Report on Soundings in the Site of Qaleh Gabri in Sarpol-e Zahab”, in: P. Bieliński et al. (eds.), Proceedings of the 8th International Congress on the Archaeology of the Ancient Near East, 30 April-4 May 2012, University of Warsaw, vol. 2, “Excavation and Progress Reports Poster”, 471-487, Wiesbaden: Harrassowitz.
Sachau, E. (1915), Die Chronik von Arbela, ein Beitrag zur Kenntnis des ältesten Christentums im Orient, Berlin: Königl. Akademie der Wissenschaften.
Schiffer, S. (1911), Die Aramäer, Historisch-Geographische Untersuchungen, Leipzig: J. C. Hinrichs'sche Buchhandlung.
Schoff, W. H. (1914). Parthian Stations by Isidore of Charax. Philadelphia: The Commercial Museum.
Schrader, E. (1878), Keilinschriften und Geschichtsforschung: ein Beitrag zur monumentalen Geographie, Geschichte und Chronologie der Assyrer, Giessen: J. Ricker'sche Buchhandlung.
Schroeder, O. (1920), Keilschrifttexte aus Assur Verschiedenen Inhalts, Leipzig: J. C. Hinrichs'sche Buchhandlung.
Shuckburgh, E. S. (2002), The Histories of Polybius, Book Five, Cambridge, Ontario: In Parentheses.
Sims-Williams, N. (1985), The Christian Sogdian Manuscript C2, Berlin: Akademie-Verlag.
Smith, W. (1870), Dictionary of Greek and Roman Geography, vol. I, Boston: Little, Brown, and Company.
Stein, P. (2000), Die mittel-und neubabylonischen Königsinschriften bis zum Ende der Assyrerherrschaft: Grammatische Untersuchungen, Wiesbaden: Harrassowitz.
Steinsaltz, A. (2016), Koren Talmud Bavli, Kiddushin, vol. 22, Jerusalem: Koren.
Streck, M. (1900), “Das Gebiet der heutigen Landschaften Armenien, Kurdistân und Westpersien nach den babylonisch-assyrischen Keilinschriften”, Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie, vol. 15 (Jahresband), 257-382.
Talbert, R. J. A. (2010), Rome's World: The Peutinger Map Reconsidered, Cambridge: Cambridge University.
Tent, J. (2015), “Approaches to Research in Toponymy”, Names, vol. 63, no. 2, 65-74.
Tent, J. and D. Blair (2011), “Motivations for Naming: The Development of a Toponymic Typology for Australian Placenames”, Names, vol. 59, no. 2, 67-89.
Tomaschek, W. (1883), Zur historischen Topographie von Persien, I. Die Strassenzuge der Tabula Peutingerana, Wien: In Commission bei Carl Gerold’s Sohn.
Vallat, F. (1993), Répertoire Géographique des Textes Cunéiformes XI. Les noms géographiques des sources suso-élamites, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert.
Weidner, E. F. (1952-1953), “Das Reich Sargons von Akkad”, Archiv für Orientforschung, vol. 16, 1-24.
Welles, C.B. (1963), Diodorus of Sicily, vol. VIII, Book XVI and XVII, Cambridge, Harvard University.
Whiting, R. M. (1987), Old Babylonian Letters from Tell Asmar, Chicago: The Oriental Institute of the University of Chicago.
Winckler, H. (1894), Sammlung von Keilschrifttexten, Vol II: Texte verschiedenen Inhalts, Leipzig: Eduard Pfeiffer.
Young, W. G. (1969), Handbook of Source Materials for Students of Church History, Madras: Christian Literature Society.
Young, W. G. (1972), Patriarch, Shah and Caliph: A Study of the Relationships of the Church of the East with the Sassanid Empire and the Early Caliphates up to 820 AD with Special Reference to Available Translated Syriac Sources, with Handbook of Source-Materials for Students of Church History up to 650 AD., PhD thesis, University of Glasgow.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار