مطالعۀ بینامتنی جغرافیای تاریخی مکان ‌رویداد گذر سیاوش از آتش

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه علم و هنریزد

2 دانشجوی ارشد در رشته در رشته پژوهش هنر ، دانشگاه علم و هنر یزد

چکیده

شاهنامه یکی از مهم‌ترین سروده‌های حماسی جهان است. داستان سیاوش و گذر او از آتش یکی از زیباترین داستان‌های شاهنامۀ فردوسی است. در دوران معاصر با وجود پژوهش‌های گسترده در خصوص شاهنامه، پژوهش‌های اندکی در زمینۀ جغرافیای ‌تاریخی آن صورت گرفته است. هدف از انجام این پژوهش شناسایی مکان رویداد گذر سیاوش از آتش از منظر جغرافیای تاریخی است. سؤال اساسی این پژوهش آن است که مکان گذر سیاوش از آتش بر طبق اسناد و مدارک مکتوب کجا قرار دارد؟ روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی، با رویکرد تطبیقی است و روش جمع‌آوری اطّلاعات، کتابخانه‌ای و میدانی است. جامعۀ آماری این پژوهش بر اساس منابع مکتوب با استفاده از روش تجزیه‌وتحلیل محتوای کیفی از منابع مکتوب تاریخی، جغرافیای و ادبی، انتخاب شده است. با بازدید میدانی، جغرافیای صحیح از میان مکان‌های معرّفی شده، انتخاب و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است تا درستی آن ازنظر منابع مکتوب سنجیده شود. درنهایت با مقایسۀ این مکان خاص با منابع کهن تاریخی، میزان دقّت و صحّت آن به بوتۀ آزمایش گذاشته شده تا هرچه دقیق‌تر محلّ احتمالی گذر سیاوش از آتش بر اساس منابع مکتوب و مکمّل معرّفی گردد. نتایج حاصل از این پژوهش، جغرافیای دقیقی از محلّ احتمالی گذر سیاوش از آتش را براساس منابع مکتوب ارائه داده است که با منابع تاریخی و جغرافیایی و ادبی و باستان‌شناسی هم‌خوانی و هماهنگی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An intertextual study of the historical geography of the event location of Siavash’s passage through the fire

نویسندگان [English]

  • mahmoud aghaari 1
  • Mohammad Hossein Salehi 2
1 Faculty Member of Art &Science University
2 کارشناس
چکیده [English]

Shahnameh is one of the most important epic poems in the world. The story of Siavash and his passage through the fire is one of the most attarctive stories in Ferdowsi's Shahnameh. Despite extensive research on the Shahnameh, little research has been conducted on its historical geography in the contemporary period. The purpose of this research is to identify the event location of Siavash passage through the fire from the perspective of historical geography. The main question of the research is where is the location of Siavash’s passage through the fire according to written documents? The research methodology in this research is descriptive-analytical with a comparative approach and the information collection method is the literature review. The statistical population of the research has been selected based on written sources using qualitative content analysis method from written historical, geographical, and literary sources. During the field visit, the correct geography has been selected, analyzed, and investigated among the introduced locations in order to measure its accuracy in terms of written sources. Finally, by comparing this particular location with ancient historical sources, its accuracy and precision was tested to introduce the location of Siavash's passage through the fire as accurately as possible based on written and complementary sources. The results of the research have provided an accurate geography of Siavash’s passage through the fire based on written sources that are in complete consistency with historical, geographical, literary, and archaeological sources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shahnameh
  • Siavash
  • passage through the fire
منابع و مآخذ
ـ ابن خردادبه، ابوالقاسم عبیدالله بن عبدالله1370. المسالک‌و الممالک. حسین قره‌چانلو. چاپ اوّل. تهران: چاپخانۀ مهارت.
 ـ اصطخری، ابواسحق ابراهیم ۱۳۴۰. مسالک و ممالک. تهران: بنیاد ترجمه و نشر کتاب.
ـ افشار، ایرج. یادگارهای یزد 1374. چاپ دوم. جلد 1. یزد: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و خانۀ کتاب یزد.
ـ اعتمادالسّلطنه، محمّدحسن خان ۱۳۶۷. مرآة البلدان. جلد 1. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
 ـ الحموى، شهاب‌الدّین ابوعبدالله یاقوت بن عبدالله 1380، معجم‌البلدان، (ترجمه) علینقی منزوی، 2 جلد، سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه) ـ تهران.
ـ المقدّسی، محمّد بن احمد شمس‌الدّین 1361. احسن‌التّقاسیم فی معرفةالاقالیم. علینقی منزوی. جلد 1. تهران: انتشارات مؤلّفان و مترجمان.
 ـ بکران، محمّد بن نجیب ۱۳۴۲. جها‌ن‌نامه. تهران: انتشارات کتابخانۀ ابن سینا.
 ـ بن حوقل، محمّد بن علی 1366. صورة‌الارض (سفرنامۀ ابن حوقل). جعفر شعار. تهران: انتشارات امیرکبیر.
 ـ بیرمی، حانیه 1389. جغرافیای شاهنامه از کیومرث تا کیخسرو. مشهد: آستان قدس رضوی.
 ـ سیّدی فرخند، سیّد مهدی 1399. فرهنگ جغرافیای تاریخی شاهنامه. تهران: نشر نی.
ـ ثَعالِبی، ابومنصور عبدالملک 1368. غرر أخبار ملوک‌الفرس و سیرهم (تاریخ ثعالبی). مجتبی مینوی. تهران: نشر نقره.
 ـ رازی، امین احمد 1378. هفت اقلیم. جلد ۱. تهران: انتشارات صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران سروش.
ـ شریف، سیّد عبدالرّحیم ۱۳۴۵. تاریخ و جغرافیای شهرستان آباده. تهران: چاپخانۀ موسوی.
ـ جکسون، آبراهام ویلیامز ۱۳۵۲. ایران در گذشته و حال) سفرنامۀ جکسون). منوچهر امیری ـ فریدون بدره­ای. تهران: انتشارات خوارزمی.
ـ جنیدی، فریدون 1390. زندگی و مهاجرت آریائیان بر پایه گفتارهای ایرانی. تهران: نشر بلخ.
 ـ جنیدی، فریدون 1392. داستان ایران بر بنیاد گفتارهای ایرانی. تهران: نشر بلخ.
ـ حافظ ابرو، عبدالله بن لطف‌الله 1375. جغرافیاى حافظ ابرو، جلد 2، تهران: میراث مکتوب
ـ خاتون‌آبادی، سیّد محمّدحسین 1316. العالم و التمدّن. چاپ نشده است.
ـ خاتون‌آبادی، سیّد محمّدحسین 1313. جنگل مولی. چاپ نشده است.
ـ صالحی ابرقویی، محمّدحسین 1393. خاستگاه سیاوش. یزد: انتشارات مشروطه
- عطایی، محمدتقی. 1383: معرفی سفال هخامنشی حوضه خلیج‎فارس: بررسی روشمند طبقه‎بندی‎شده باروی تخت جمشید، پایان‎نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت‎مدرس، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
ـ فاضل نراقی، احمد بن محمّد مهدی ۱۳۸۰. خزائن. جلد 1. قم: مؤسّسۀ انتشارات قیام.
ـ فضایلی، حبیب‌الله 1360. اصحاب رس. اصفهان: انتشارات میثم تمّار.
ـ فسایی، حسن بن حسن ۱۳۸۲. فارس‌نامۀ ناصری. جلد ۱ و ۲. تهران: امیرکبیر.
ـ قزوینی، زکریا بن محمّد بن محمود ۱۳۷۳. آثا‌ البلاد و اخبارالعباد. جهانگیر میرزا قاجار. تهران: انتشارات امیرکبیر.
- کامبخش­فرد، سیف­الله (1383): سفال و سفالگری در ایران‌: از ابتدایی نوسنگی تا دوران معاصر، تهران: انتشارات ققنوس
ـ مصطفوی، محمّدتقی 1343. اقلیم پارس (آثار تاریخی و اماکن باستانی فارس). جلد 1، تهران: نشر اشارت.
 ـ ناشناس ۱۳۶۲. حدود العالم من المشرق الی المغرب. تهران: کتابخانه طهوری.
 ـ ورجاوند، پرویز 1356. «سیروسفری کوتاه در ابرقو». مجلّۀ بررسی‌های تاریخی، شمارۀ 73.
 ـ همدانی، ابوبکر احمد بن محمّد اسحاق ۱۳۴۷. البلدان. ح ـ مسعود. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.