مقاومت در برابر اجرای نخستین برنامه عمرانی در کارخانه های مازندران 1328-1329

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

بزرگراه حقانی شرق به غرب. نبش خیابان کوشا. ساختمان کنجینه اسناد ملی . طبقه دوم پژوهشکده اسناد

چکیده

در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم، تلاش برای تدوین برنامه عمرانی کشور بار دیگر جدی تلقی شد و نتیجة آن اجرایی شدن نخستین برنامه عمرانی ایران در سال 1327 خورشیدی بود. در راستای اجرای اهداف این برنامه که از مهمترینِ آنها افرایش تولید بود، مقامات دولتی متوجه کارخانه‌های مازندران شدند. با توجه به اتقاقات سال‌های پس از شهریور بیست و ناآرامی‌‌های رخ داده در آن سال ‌ها، کارخانه‌هایی مانند کارخانه پارچه‌بافی شاهی یا حریربافی چالوس تبدیل به کارخانه‌های زیان‌ده شدند. اقدامات مقامات سازمان برنامه در رفع این نقصان، با عکس‌العمل کارگران این کارخانه‌ها که سال‌های سختی را پشت سر می‌گذاشتند روبرو شد. این مقاومت کارگری در نهایت به یک رویارویی خونین در شهر شاهی منجر شد. هر چند نمی‌توان از آتش گشودن بر روی کارگران چشم پوشید، اما تلاش‌هایی در بعد از این رویداد خونین برای ارتقاء سطح زندگی کارگران هر چند نارسا، صورت گرفت. در این مقاله به کم و کیف این مقاومت و تلاش دو طرف ماجرا در خلال این دوران پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Resistance against the implementation of the first development program in Mazandaran factories 1328-1329

نویسنده [English]

  • Mostafa Nouri
بزرگراه حقانی شرق به غرب. نبش خیابان کوشا. ساختمان کنجینه اسناد ملی . طبقه دوم پژوهشکده اسناد
چکیده [English]

In the years after World War II, the attempt to formulate the country's development plan was considered serious again, and the result was the implementation of Iran's first development plan in 1327. In order to implement the goals of this program, the most important of which was to increase production, government officials noticed the factories in Mazandaran. Due to the events of the years after September 20, the riots that took place in those years, factories such as the royal weaving factory or the Chalous silk weaving factory became unprofitable factories. The actions of the officials of the program organization to eliminate this shortcoming were met with a reaction from the workers of these factories, who were going through difficult years. This workers' resistance eventually led to a bloody confrontation in the royal city. Although the opening fire on the workers can not be ignored, efforts were made after this bloody event to raise the living standards of the workers, although unsuccessful. This article deals with the extent of this resistance and the efforts of both sides of the story during this period

کلیدواژه‌ها [English]

  • Program Organization
  • Mazandaran
  • Shahi (Ghaemshahr)
  • workers
  • factories
  • منابع:

    کتاب:

    • اسنادی از اتحادیه کارگری، به کوشش محمود طاهر احمدی، تهران: سازمان اسناد ملی ایران، 1379
    • انور خامه‏‎ای، فرصت بزرگ ازدست‌رفته، تهران: هفته، 1363
    • دکتر سیف‌الرضا شهابی، احزاب سیاسی در مازندران، تهران، رسانش، 1390
    • طیار یزدان پناه لموکی، قائم‌شهر قطب صنعت مازندران، تهران، نشر چشمه، 1394
    • عباس شایان، مازندران، تهران، عملی، 1364
    • فخرالدین عظیمی، بحران دموکراسی در ایران، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی- بیژن نوذری، تهران، البرز، 1372
    • مصطفی نوری، روزگار بی قراری، مازندران و گرگان در اشغال ارتش سرخ، تهران، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 1394

     

     

     

     مقالات:

    • علی شهوند، حبیب الله سعیدی نیا، تحلیلی تاریخی از زمینه های پیدایش برنامه ریزی توسعه‌ای و شکل‌گیری سازمان برنامه در ایران، نشریه تاریخ اسلام و ایران، زمستان 1397، شماره 40،
    • غلامرضا سعیدی، اشاره‌ای به مسائل منطقه‌ای کردن بودجه عمرانی و توسعه مناطق در ایران، بورس، دوره اول، آذر 1347،
    • کرامت‌الله زیاری، برنامه و برنامه ریزی در ایران ، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، زمستان 1381، سال 52، شماره 4،

     

     

     

     

     

     

     

    روزنامه‌ها:

     

    • به‌سوی آینده، 2/5/1329، ص 2؛ 15/2/1329، صص 1-2؛ 24/12/1329، ص 2؛ 13/9/1329، ص 5،
    • داد، 27/10/1328، ص 3؛ 14/11/1328، ص 3
    • دموکرات ایران، 18 /9/ 1325، صص 4 و 1؛7/11/ 1325، ص 2؛ 13 /11/ 1325، ص 2؛ 16 /12/ 1325، ص 1 و 4؛ 21 /3/ 1326، ص 2 
    • کوشش، 22 /1/ 1325، ص 1؛ 8/2/1329، ص 4
    • کیهان، 26 /9/ 1325، ص 4؛ 10 /10/ 1325، ص 4؛ 14 /10/ 1325، ص 4؛ 3 /11/ 1325، ص 6؛ 27 /11/ 1325، ص 4؛ 24/3/1328، ص 5؛ 15/4/1328، ص 6؛ 17/12/1328، ص 4؛ 26/1/1329، ص 3؛ 30/1/1329، ص 6؛ 3/2/1326، ص 6؛ 8/4/1329، ص 5؛ 3/5/1329، ص 8؛ 4/5/1329، ص 6؛ 25/7/1328، ص 4؛ 4/12/1328، ص 4؛ 29/1/1329، ص 6؛ 26/5/1329، ص 4؛ 6/6/1329، ص 6؛ 26/2/1329، ص 6؛ 7/5/1329، ص 6؛ 23/10/1329، ص 5؛ 6/12/1329، ص 7؛ 25/5/1329، ص 5؛ 29/5/1329، ص 6؛ 28/5/1329، ص 6؛ 10/12/1329، ص 5؛ 5/10/1329، ص 5؛ 7/10/1329، ص 5؛ 19/10/1329، ص 5؛ 7/11/1329، ص 7
    • مهر ایران، 22 /12/1328، ص 1؛ 21/7/1328، صص 1-4 ؛ 6 /2/ 1329، ص 2
    • نجات ایران، 4 /3/ 1326، ص 4؛ 1/10/1328، ص 4؛ 25/2/1325، ص 2؛ 2/2/1325، ص 4