اتاق ملاقات زندان و فراگرد کنترل تکنولوژیکی زندانیان (1357 ـ 1332ه.ش)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه بین المللی امام خمینی

10.30465/hcs.2022.38497.2519

چکیده

با تدوین حقوق کیفری از دوران مشروطیت در وضع و احوالات زندانیان تغییراتی حادث شد. یک از این تغییرات به اعطای حق ملاقات به زندانیان برمی گردد. از قدیم الایام اعطای ملاقات به زندانیان نه به عنوان امری پذیرفته شده و عرف بلکه به مثابه امری که گاه و بی گاه ولو از طریق رشوه و روابط دوستانه صورت عمل به خود می گرفته است. ولی از دوران مشروطیت اندک اندک حقوق افراد در جامعه و نیز زندان به رسمیت شناخته شد. ملاقات یکی از حقوق مهم زندانیان است که با تدوین نخستین آئین نامۀ زندان در دوران مشروطیت توسط سوئدی‌‌ها وارد حقوق کیفری ایران شد. حال مساله پیش روی نوشتار حاضر این است که نسبت میان تکنولوژی‌های نوین در اتاق ملاقات و کنترل توتالیتر زندانیان در دوران بعد از کودتای 28 مرداد تا سال 1357 را مورد بررسی قرار دهد. نتایج پژوهش موید آن است که تکوین رویه‌های نوین در اتاق ملاقات نماد دیگری از اراده معطوف به قدرت است بطوریکه کنترل تمام رفتارهای زندانیان در اتاق ملاقات با استفاده از تکنولوژی های نوین همچون ضبط گفتگوی تلفنی اتاق ملاقات و ایجاد دیوار شیشه‌ای ضخیم بین ملاقات کننده و ملاقات شونده زیر نظارت کامل قرار گرفت و برخلاف ملاقات آزادانه و حضوری دورۀ پیشامدرن، ملاقات در دورۀ جدید با کنترل های تکنولوژیک عاری از رضایت بخشی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Prison meeting room and the process of technological control of prisoners (1979-1953)

نویسنده [English]

  • yaghoub khazaei
Assistant Professor of Imam Khomeini International University
چکیده [English]

With the writing of criminal law since the constitutional period, changes have taken place in the situation of prisoners. One of these changes concerns the right of Meeting prisoners. Traditionally, prisoners were given Meeting not as accepted and customary but as something that occasionally through bribery and friendships. But since the time of constitutionalism, the rights of individuals have been gradually recognized in society as well as in prisons. meeting is one of the most important rights of prisoners that entered the criminal law of Iran with the compilation of the first prison regulations during the constitutional period by the Swedes. The problem of this article is that explains the relationship between new technologies in the meeting room and totalitarian control of prisoners in the period after the coup d'état until the Islamic Revolution. The research results confirm that the development of new procedures in the meeting room is another symbol of a power-oriented will and the control of all prisoners's actions in the meeting room was monitored using new technologies such as recording the meeting room telephone conversation and creating a thick glass wall between the visitor and prisoner. Indeed unlike the free and face-to-face meeting of the premodern period, the meeting in the new period with technological controls is unsatisfactory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • prison
  • meeting
  • meeting room
  • prison regulations
  • Pahlavi
کتابنامه
الف) کتاب
ابراهیم زاده، راضیه(1381) خاطرات یک زن توده ای، به کوشش بهرام چوبینه، تهران: نشر و پژوهش دادار
اسنادی از زندان و زندانیان در عصر پهلوی (1330 ـ 1304)(1384)زیر نظر علی شمس، با همکاری علی کریمیان و حسین زرینی، تهران:انتشارات راه تربیت
بازرگان، پوران(1372) «خاطرۀ من از مشارکت زنان در بخشی از جنبش مسلحانۀ دو دهه 1340 و 50» مجله آرش شماره 26 ـ 25
بازرگانی، بهمن(1397) زمان بازیافته خاطرات سیاسی بهمن بازرگانی، مصاحبه کننده امیر هوشنگ افتخاری راد، تهران: اختران.
بقیعی، غلامحسین(1373)انگیزه (خاطراتی از دوران فعالیت حزب توده)تهران:رسا
بلوریان، غنی(1384) ئاله کوک(برگ سبز) خاطرات غنی بلوریان، ترجمه رضا خیری، چاپ دوم، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا
بهداد(1377)فتنه دور قمری (خاطرات زندان)،تهران:انتشارات ما
پارسا، اصغر(1388) فرزند خصال خویشتن، به همت علی پارسا، تهران: نشرنی
جزنی، بیژن (بی تا) تاریخ سی ساله ایران، بی جا: بی نا.
جهانشاه لو افشار، نصرت الله(1380)ما و بیگانگان،تهران:نشر ورجاوند
جودت، حسین(2536)از انقلاب مشروطیت تا انقلاب شاه و ملت،بی جا: چاپ درخشان
تاریک روشن: خاطرات زندانیان سیاسی قبل از انقلاب در کمیته مشترک ضدخرابکاری(1387) تدوین: سیدسعید غیاثیان،تهران:موزه عبرت ایران
حاجبی تبریزی، ویدا (1384) داد بی داد: نخستین زندان زنان سیاسی 1357 ـ 1350، چاپ سوم، تهران: بازتاب نگار
حق شناس، تراب(مرتضی) (1398) از فیضیه تا پیکار خاطرات و نوشته ها، فرانکفورت: انتشارات اندیشه و پیکار.
خامه ای، انور(1372)خاطرات سیاسی،  تهران:نشر گفتار
خاطرات مرضیه حدیدچی(دباغ)(1386) به کوشش محسن کاظمی، چاپ دوم، تهران: سوره مهر
خاطرات حجت‌الاسلام محسن دعاگو(1382) تدوین: زهره کلاچیان، تهران:مرکز اسناد انقلاب اسلامی
خاطرات محمدحسن خاکساران(1383) تدوین: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران:مرکز اسناد انقلاب اسلامی
خاطرات ماشاء الله کازرونی(1388) مصاحبه و تدوین سید قاسم یاحسینی، تهران: انتشارات سوره مهر
خزائی، یعقوب(1398) فرایند ساخت یابی نهاد زندان، تهران، آگه : چاپ سوم
خطیبی، پرویز(1333) خاطرات زندان حاجی بابا، تهران: بی نا
دشتی، علی(1380)ایام محبس،تهران: اساطیر
دهقانی، اشرف(بی تا) حماسه مقاومت، بی جا: نشر مردم
زندگینامه و خدمات علمی و فرهنگی دکتر تاج زمان دانش(1388)تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
سالنامه توده(1349) بی جا، انتشارات حزب توده ایران
سلطانی، محمد طاهر(1384)خاطرات سلطانی(از قصر شیرین تا قصر قجر) به اهتمام محمد علی سلطانی، تهران: سها
سماکار،عباس(1385)،منیکشورشیهستم: خاطراتزندان، شرکت کتاب لوس آنجلس،چاپدوم
سیفی فمی تفرشی، مرتضی(1367)پلیس خفیه ایران(مروری بر رخدادهای سیاسی و تاریخچه شهربانی 1320ـ 1299)تهران:ققنوس
طبری، احسان(بی تا)شکنجه های رضا خان قلدر، بی جا: ا . آهن
علوی، بزرگ(1385) گذشت زمانه، تهران: موسسه انتشارات نگاه
عمویی، محمد علی(1377)درد زمانه، تهران: آنزان
قهرمانلو، ایرج(2015) گذر از آتش، سوئد: ناشر مولف
کمالوند، فریده(1380)یادهای ماندگار: خاطرات من و همسرم دکتر هوشنگ اعظمی لرستانی، تهران: اشاره
کمیته مجازات و خاطرات عماد الکتاب(1384) به اهتمام محمد جواد مرادی نیا، تهران: اساطیر
کیانوری، نورالدین(1372) خاطرات نور الدین کیانوری، چاپ دوم، تهران: اطلاعات
کی مرام، منوچهر(1374) رفقای بالا، تهران: شباویز
کی منش، تقی (2019) خاطرات تقی کی منش 1357 ـ 1301، به اهتمام بهروز مطلب زاده، آلمان ـ بوخوم: آیدا
گودرزی بروجردی، محمدرضا و لیلا مقدادی(1383)تاریخ تحولات زندان، تهران: ‌میزان
مختاری، پاشا لواء(1329) تاریخ هفتاد ساله پلیس ایران، بی جا: چاپخانه ارتش
مظاهری، عباس،(1385) شکوفه‌های درخت انار (یادهای 4791 روز زندان در دیکتاتوری شاهنشاهی 1357 ـ 1344)،آلمان ـ کلن:گفتگوهای زندان
ملکی، خلیل(1386)برخورد عقاید و آراء، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز
ملکی، خلیل(1381) نامه های خلیل ملکی، تهران: نشر مرکز
مورخ الدوله سپهر(1336) ایران در جنگ بزرگ 1918-1914 م، تهران: بی‌نا
میثمی، لطف‌الله(1398) تولدی دوباره خاطرات لطف‌الله میثمی، ج 3، تهران: صمدیه.
نجات حسینی، محسن(1382) بر فراز خلیج فارس، خاطرات محسن نجات حسینی، چاپ سوم، تهران: نشر نی
وکیلی، جعفر(1359) نامه ها از زندان،چاپ دوم، تهران: انتشارات علم
همگام با آزادی: خاطرات شفاهی دکتر سیدمحمدمهدی جعفری(1389) ج 1، مصاحبه و تدوین:‌ سیدقاسم یاحسینی، قم : صحیفه خرد
هومن، احمد(1339)زندان و زندانیها یا رژیم پنی تانسیر، تهران:انتشارات دانشگاه تهران
یادداشت هایی از زندان اوین( بی تا) بی جا : تکثیر و توزیع از نهضت آزادی ایران
ب) روزنامه
«اجرای حکم اعدام» در : خاطرات وحید، 1354، شماره 41
اطلاعات، سال سوم، شماره 788، 22 خرداد 1308
خواندنیها، سال 14، شماره 85 ، 26/4/1333
اسناد
موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، سنده شماره1- 31 – 0 – 144 م
موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، سند شماره 331ـ 264ـ 7ـ م