فرار رعایا؛ ابزار چانه زنی با قدرت در عصر قاجاریه (دورۀ پیشامشروطه)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده ادبیات، گروه تاریخ

10.30465/hcs.2022.37908.2501

چکیده

استثمار مطلق رعایا توسط نخبگان حاکم در عصر قاجاریه و پذیرش منفعلانه این بهره کشی ها از سوی توده ها، تصویری نادرست و گمراه کننده از حیات سیاسی فرودستان در آن دوران به دست می دهد.رعایا در برخی مواقع ابزارهایی کارا برای چانه زنی با قدرت در اختیار داشتند . فرار از روستا و وانهادن مزارع یکی از این سلاح های موثر بود. پرسش اینجاست که فرار رعایا در عصر قاجاریه از چه عواملی متاثر بود؟ رعایا با استفاده از «تهدید به فرار» با کدام دسته از نخبگان مسلط و در چه موضوعاتی چانه زنی می کردند و واکنش حکام به این تهدیدها چگونه بود؟ فرض ما این است که فرارها از کمبود نیروی کار در کشور، سهولت مهاجرت رعیت و نیز تعارض منافع ملاکان و حکام مناطق مبدأ و مقصد فرارها تأثیر می پذیرفت. همچنین رعایا با تهدید به فرار تلاش می کردند حکومت را به پذیرش طیف متنوعی از مطالبات شان وادارند. در این میان گروه های متعددی از فرادستان از اربابان و ملاکان گرفته تا حکام ولایات و شخص شاه با تهدید به فرار به چالش کشیده می شدند. تلاش حاکمان ولایات برای دریافت مالیات فراریان از ساکنان باقی مانده معمولا با موفقیت همراه نبود و برخی از ایشان با جدی گرفتن تهدید رعایا سعی می کردند حکومت را به تعدیل مالیات ها مجاب کنند. روش پژوهش توصیفی-تبیینی با استفاده از اسناد درجه اول به ویژه عرایض ارسال شده به مجلس تحقیق مظالم در عصر ناصری است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Escape of cotters; A means to gain points from the powerful in Qajar age (pre-constitutional era)

نویسنده [English]

  • Mehdi Mirkiaei
Allameh tabataba'i University, Faculty of Literature, Department of History
چکیده [English]

The unbridled exploitation of the subjects by the ruling elites in the Qajar period and the passive acceptance of these exploitations by the masses give a false and misleading picture of the political life of the lower classes at that time. The subjects are sometimes effective tools for bargaining. Fleeing the village and abandoning farms was one of these effective weapons, especially the rural masses and tribes, The question is what factors influenced the escape of the subjects in the Qajar era? Using the "threat of scape", the subjects negotiated with which dominant elite and on what issues, and how did the rulers react to these threats? Our assumption is that the escapes were affected by the shortage of labor in the country, the ease of migration of the subjects, as well as the conflict of interests of the owners and rulers of the regions of origin and destination of the escapes. The subjects also threatened to flee, trying to force the government to accept a wide range of their demands. Provincial rulers' attempts to collect taxes on fugitives from the remaining residents were usually unsuccessful, and some of them tried to persuade the government to adjust taxes by taking the threat of the subjects seriously. The research method is descriptive-explanatory using documents of the same period, especially petitions sent to the Research Council of Oppression in the Nasseri era. Previously,

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qajar era&rdquo
  • &rdquo
  • escape of cotters&rdquo
  • petition&rdquo
  • &ldquo
  • research council of oppression&rdquo

مراجع

منابع
-اصفهانیان، کریم و قدرت‌الله روشنی زعفرانلو (1354)،اسناد و مدارک فرخ خان امین‌الدوله، ج3، تهران: دانشگاه تهران
-بروگش، هاینریش کارل(1367)، سفری به دربار سلطان صاحب قران،ج2،ترجمه محمدحسین کردبچه،تهران:اطلاعات.
-دیولافوا،جین(1381)، سفرنامه ایران و کلده، ترجمه فره‌وشی،تهران: افراسیاب.
-روش شوار، ژولین دو (1378)، خاطرات سفر در ایران، ترجمۀ مهران توکلی، تهران: نی.
-سیف، احمد (1387)،قرن گم شده،تهران: نی.
-صفایی،ابراهیم (1354)،برگ‌های تاریخ،تهران:توس.
-عباسی، محمدرضا(1372)، حکومتسایه‌ها: مکاتبات محرمانه و سیاسی میرزا حسین‌خان سپهسالار، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
-فریزر، جیمز بیلی(1364)، سفرنامۀ فریزر، ترجمه منوچهرامیری، تهران: توس.
- گوبینو، ژوزف آرتور(1367)، سفرنامۀ کنت دو گوبینو: سه سال در آسیا،ترجمۀ عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران: کتاب‌سرا.
-لمتون، آن کاترین سواین فورد(1377)، مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر امیری،تهران:علمی و فرهنگی.
-موریه، جیمز جاستینین(1386)، سفرنامۀ موریه. ج2، ترجمۀ ابوالقاسم سری، تهران: توس.
-میرکیایی، مهدی (1394)، نان و سیاست:تأثیر بحران‌های نان بر سیاست و اقتصاد عصر ناصری، تهران: علم.
-نجم‌الدوله، میرزا عبدالغفار(1342)،سفرنامه خوزستان، به کوشش سید محمد دبیر سیاقی،تهران، علمی.
-ویلز، سی.جی(1368)،ایران در یک قرن پیش، ترجمه‌ی غلامحسین قراگوزلو،تهران، اقبال.
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره205
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره169
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره105
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره323
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره324
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره088
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره129
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره142
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره176
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره246
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره157
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره168
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره152
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره091
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره081
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره249
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره198
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره174
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره075
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره253
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره182
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره204
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره182
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره176
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره131
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره060
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره145
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره173
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره320
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره154
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره151
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره017
-کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، میکروفیلم شماره 2929، سند شماره243
جستارهای تاریخی
دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 1
بهار و تابستان
شهریور 1400
صفحه 297-319

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار