تبیین و تحلیل انتقادی روایت کتسیاس کنیدوسی از تبار کوروش دوم

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه/دانشگاه اصفهان

2 کارشناس ارشد گروه تاریخ و ایران شناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

10.30465/hcs.2022.31169.2249

چکیده

شاهنشاهی هخامنشی در پی فتوحات کوروش دوم (559-529پ.م) تأسیس شد. در بازۀ زمانی 559 تا 539 پ.م کوروش توانست با فتح هگمتانه، سارد، بابل و صفحات ساحلی آسیای صغیر، وارث تمدن های بزرگ آسیای غربی نظیر آشور، ایلام، ماد، لودیا و بابل شود. با وجود این، در باب مراحل آغازین زندگانی وی و به قدرت رسیدنش اطلاعات فراوان و روشنی موجود نیست. به‌گونه‌ای که منابع در باب نخستین مراحل زندگانی وی تصاویر متفاوتی را عرضه می‌کنند. یکی از این منابع که اهمیت بسیاری دارد، روایت کتسیاس کنیدوسی است. کتسیاس، کوروش را فرزند یک راهزن و یک بزچران از قبیلۀ مارد توصیف می‌کند که با گذراندن مراحل قدرت در دربار ماد، علیه آن‌ها شورش کرده و قدرت را به خاندان خویش منتقل می‌سازد. این تصویر کتسیاس از کوروش کاملاً در تضاد با تصویری است که منابع مکتوب و مادی خاورنزدیک و متون کلاسیک یونانی از وی ارائه می‌دهند. در آن روایات جایگاه کوروش در تداوم یک خاندان شاهی انگاشته شده است. این پژوهش بر آن است به تحلیل زوایای گوناگون این روایت کتسیاس از کوروش بپردازد. در واقع مسئلۀ این پژوهش بررسی چرایی و علت شکل‌گیری این روایت و عناصر مختلف درون آن بر اساس ساختارتاریخ‌نگاری کتسیاس است. در این راستا این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و به شیوۀ کتابخانه‌ای و با بررسی داده‌های مکتوب و مادی عصر هخامنشی به این مسئله خواهد پرداخت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critical explanation and analysis of Ctesias’ narrative of Cyrus II’s ancestry

نویسندگان [English]

  • Esmaeil Sangari 1
  • Milad Heydari 2
1 Associate professor/University of Isfahan
2 Department of history and Iranology, Faculty of literature and humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

The Persian Empire was founded after the conquest of Cyrus II (559-529B.C). Cyrus II, the founder of Persian Empire, came to power in 559 BC. During 559 to 539 BC, by conquering Ecbatana, Sardis, Babylon and coasts of Asia Minor, Cyrus was able to be the heir of great civilizations such as Assyrian Empire, Elam, Median Kingdom, Lydia and Babylonia. However, there is little or no clear information about the early stages of his life and his coming to power. As sources tell of the early stages of his life, different images emerge. One of these sources that is of great importance is the narrative of Ctesias. Ctesias describes Cyrus as the son of a bandit and a maid of the tribe of Mard, who revolts against them by passing through the stages of power in the Median Valley, transferring power to his family. This image of Cyrus is in contrast to the image presented by other literary and material sources of the Near East and classical Greek texts. In those narratives, Cyrus' place is considered to be the continuation of a royal family. This article aims to analyze the different aspects of narrative of Ctesias and to study why this narrative and the various elements within it have been formed. In this regard, this research will address this issue in a descriptive-analytical and library method, by studying literary and material data of the Achaemenid period.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Achaemenians
  • Cyrus II
  • Ctesias of Cnidus
  • Persika
منابع فارسی
الن، لیندزی.(1390). تاریخ امپراتوری ایران. ترجمۀ عیسی عبدی، تهران: امیرکبیر. چاپ دوم.
اومستد، ا.ت،(1372). تاریخ شاهنشاهی هخامنشی.ترجمۀ محمد مقدم، تهران: امیرکبیر. چاپ سوم.
ایمان­پور، محمدتقی، (1396). «تاریخ سیاسی هخامنشیان». در تاریخ جامع ایران، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، جلد1، تهران: مرکز نشر دایر المعارف اسلامی، صص447-746.
ایمانپور، محمدتقی؛ نصرالله­زاده، سیروس؛ علی­زاده، کیومرث.(1392).«کوروش ایلامی انشانی یا کوروش پارسی؟ نگاهی دوباره به بحث­های پیرامون هویت ایلامی انشانی کوروش دوم»، جستارهای تاریخی، شمارۀ7، صص 27-44.
 
ایمان­پور، محمدتقی؛ قصاب­زاده، راضیه.(1390). «بررسی رابطۀ مادها و پارس­ها پیش از ظهور امپراتوری هخامنشی».پژوهش­های تاریخی، شمارۀ 12، صص 73-86.
 
ایمانپور، محمدتقی.(1382). «مادها و پارس­ها؛ آیا پارس­ها تحت فرمانروایی مادها بوده­اند؟». ترجمۀ مریم هاشمی. مجلۀ تاریخ­پژوهی، شمارۀ17، صص 51-68.
بادامچی، حسین.(1392). فرمان کوروش بزرگ. تهران: نگاه معاصر.
بروسیوس، ماریا.(1388). شاهنشاهی هخامنشی: از کوروش تا اردشیر اول. ترجمۀ هایده مشایخ. تهران:نشر ماهی.
بروسیوس، ماریا. ( 1387). زنان هخامنشی. ترجمۀ هایده مشایخ. تهران. هرمس: چاپ سوم.
بریان، پی­یر. (1387). امپراتوری هخامنشی. ترجمۀ ناهید فروغان. تهران: فرزان روز. چاپ سوم.
چوپانیان، جواد.(1397). «مطالعۀ انتقادی نسب کوروش بزرگ براساس منابع تاریخی»، مجلۀ پژوهش­های تاریخی ایران و  اسلام، شمارۀ23، 63-81. 
خلیلی، کامیاب.(1380). خلاصۀ تاریخ کتزیاس از کوروش تا اردشیر. تهران: کارنگ.
 
داندامایف، محمد. آ.(1381). تاریخ سیاسی هخامنشی. ترجمۀ خشایار بهاری. تهران: کارنگ.
رجبی، پرویز.(1382). هزاره­های گمشده: هخامنشیان به روایت دیگر. جلد2. تهران: توس، چاپ دوم.
 
رزمجو، شاهرخ.(1389). استوانۀ کوروش بزرگ. تهران: فرزان روز.
زرینکوب،روزبه.(1390). «کوروشهخامنشیدرمنابعیونانی».کوروشوذوالقرنین،ویراستۀعسکربهرامی.تهران: مرکزدائرهالمعارفبزرگاسلامی،صص81-88
سلیمان­زاده، علیرضا،1393، کوروش بزرگ، ظهور امپراتوری هخامنشی، تهران، نشر پارسه.
شهبازی، ع.شاپور. (1349). کوروش بزرگ: زندگی و جهانداری بنیادگذار شاهنشاهی ایران. شیراز: انتشارات دانشگاه پهلوی.
لولین­جونز، لوید و جیمز رابسون.(1390). پرسیکا: داستان­های مشرق زمین؛ تاریخ شاهنشاهی پارس به روایت کتزیاس. ترجمۀ فریدون مجلسی. تهران: انتشارات تهران.
کائید، زهرا.(1394). «جایگاه کوروش دوم در منابع یونانی و عبرانی».مجلۀ جندی­شاپور. سال اول. شمارۀ3. 63-80.
 
کورت، آملی.(1389). هخامنشیان. ترجمۀ مرتضی ثاقب­فر. تهران. ققنوس. چاپ ششم.
 کوک، جان مانوئل.(1385). «ظهور هخامنشیان و بنیان­گذاری امپراتوری هخامنشی». تاریخ ایران دوره هخامنشیان. ویراستار ایلیا گرشویچ. ترجمۀ مرتضی ثاقب­فر. تهران: جامی.
کوک، جان مانوئل.(1384). شاهنشاهی هخامنشی. ترجمۀ مرتضی ثاقب­فر. تهران: ققنوس.
گزنفون.(1396). کوروش­نامه. ترجمۀ رضا مشایخی. تهران: علمی و فرهنگی، چاپ نهم.
لوکوک، پی­یر. (1389). کتیبه­های هخامنشی. ترجمۀ نازیلا خلخالی. زیر نظر ژاله آموزگار. تهران: فرزان­روز، چاپ سوم.
ماری­کخ، هاید.(1383). از زبان داریوش. ترجمۀ پرویز رجبی. تهران: کارنگ. چاپ هشتم.
هوار، کلمان.(1363). ایران و تمدن ایرانی. ترجمۀ حسن انوشه. تهران: امیرکبیر.
هرودوت.(1393). تاریخ هرودوت. جلد اول. ترجمۀ اسماعیل سنگاری. تهران: پارسه.
هرودوت.(1389).تاریخهرودوت.جلداول.ترجمۀمرتضیثاقب­فر.تهران:اساطیر.
هرودوت.(1384). تاریخ هرودوت. جلد اول. ترجمۀ هادی هدایتی. تهران: دانشگاه تهران