ارزیابی فرقه دموکرات عامیون در مجلس دوم مشروطه در رساله تنقید فرقه اعتدالیون (شوال 1328)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد گروه تاریخ داشنگاه خوارزمی

2 استادیار عضوهیات علمی گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی

چکیده

پس از فتح تهران و استقرار دوباره نظام مشروطیت تلاش برای روند نوسازی قوت گرفت. بدین‌سبب احزاب دموکرات و اعتدالیون روش‌های متفاوتی را در مرامنامه‌ایشان مطرح کردند که موجب اختلاف در میان آنان شد. چنان‌که برنامه ضعیف اعتدالیون مقابل اندیشه‌های آزادی‌خواهانه و مساوات‌طلبانه دموکرات‌ها، که از ارکان تحول اقتصادی‌ـ‌اجتماعی مرام‌نامه آنان به‌شمار می‌رفت، قرار گرفت. بنابراین، محمد‌ امین رسول‌زاده با پیشینه سوسیالیستی در قفقاز و از رهبران فرقه دموکرات به‌منظور نقد و بررسی مرام‌نامه اعتدالیون، این موضوع را در رساله «تنقید فرقه اعتدالیون»، بر اساس مواضع ماتریالیسم تاریخی پرداخت تا ارتباط منافع طبقه حاکم با قالب سیاسی را تشریح نماید.
بدین‌ترتیب، با‌‌‌‌‌‌توجه بر گردآوری اسنادی داده‌ها و معرفی یک رساله حزبی دارای ایدئولوژی مارکسیستی، روش توصیف و تبیین به‌کار رفته است. 
حاصل آن‌که رسول‌زاده با ناکارآمد خواندن برنامه اعتدالیون، قصد بیان نابودی مناسبات ارباب‌ـ‌رعیتی را داشت که این امر، با مرام‌نامه دموکرات‌ها یکسان بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the Role of Democratic party on The Second Parlimant in the Treatise “On the Criticism of the E'tedaliyun (Moderate) Party” « Shawwal 1328»

نویسندگان [English]

  • Faezeh Sadat Hosseini 1
  • mirhadi hosseini 2
1 Department of History of Kharazmi University
2
چکیده [English]

After the conquest of Tehran and the re-establishment of the constitutional system, Efforts were made to modernize the power. Therefore, the Democratic and Etedaliyon (Moderate) parties put different ways in their statutes that caused a disagreement Between them. The Etedaliyon's weak program was opposed to the liberal and Egalitarian ideas of the Democrats, which were the basis of their socio-economic Transformation. Thus, Mohammad Amin Rasoulzadeh with a socialist background in the Caucasus And a leader of the democratic party to criticize their agenda, addressed this issue in His essay "On Criticism of the Etedaliyon Party" on the basis of historical materialism In order to link the ruling class's interests with the political format.
The purpose of the present study is to introduce a Marxist ideological party treatise Based on the data gathering and descriptive-explanatory method.
The research shows that by calling the Etedaliyon’s program an ineffective one, Rasoolzadeh intended to destroy the relationship between the feudal and vassal Relationship, which was in line with the Democrats' agenda.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Rasoolzadeh
  • Historical Materialism
  • Feudal and Vassal Relationship
  • Democratic party‚ The Second Parlimant
  • Extinction of the Moderation
اتحادیه، منصوره،(1361الف)، مرامنامه‌ها و نظامنامه‌های احزاب سیاسی ایران در دوره دوم مجلس شورای ملی، تهران، نشر تاریخ ایران.
همان، (1361ب)، پیدایش و تحول احزاب سیاسی مشروطیت در مجلس اول و دوم مجلس شورای ملی، تهران، نشر گستره. 
آدمیت، فریدون، (1354)،  فکر دموکراسی‌اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران، تهران، انتشارات پیام.
ارنستفیشر و فرانتس مارک، (1394)، مارکس چه‌ می‌گوید؟، مترجم فیروز جاوید، تهران، نشر اختران.  
ایران‌نو، «نان‌ـ‌‌دانش‌ـ‌آزادی»، سال‌اول، شماره19، 29شعبان1327، ص2
همان، «مسئله مهم و قابل‌توجه»، شماره65، 29شوال1327، ص1
همان، «فرقه‌های پلتیکی»، شماره76، 14ذی‌القعده1327، ص1
همان، «فئودالیزم»، شماره102، 16ذی‌الحجه1327، ص1ـ2
همان، «فرقه‌های دست‌راست»، شماره195، 23ربیع‌الثانی1328، ص1
همان، «طرزحرکت فرقه‌های سمت‌راست»، شماره196، 24ربیع‌الثانی1328، ص1
همان، «اشکالات فرقه‌های دست‌چپ»، شماره200، 29ربیع‌الثانی1328، ص1ـ2
همان، «تکامل»، شماره203،  4جمادی‌الأول1328، ص1ـ2
همان، «بیانات شعبه پارلمانی فرقه دموکرات‌ایران»، شماره120، 18ربیع‌الأول1329، ص1
بشیریه، حسین،(1393)، تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن‌بیستم، جلد دوم، تهران، نشرنی.
همان، (1382)، انقلاب و بسیج سیاسی، تهران، انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
پلخانف، گئورکی،(بی‌تا)، نقش شخصیت در تاریخ، مترجم خلیل ملکی، بی‌جا، انتشارات صدا.
تقی‌زاده، حسن،(1385)، نامه‌های مشروطیت و مهاجرت، به‌کوشش ایرج افشار، تهران، نشر قطره.
حسینی، فائزه السادات،(1397)، نقش محمدامین رسول‌زاده در مشروطیت ایران، تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی.
خسروپناه، محمدحسین، «نقش ارمنیان در جنبش سوسیال‌دموکراسی ایرانیان»، فصلنامه زنده‌رود، ش17، 1379، ص143ـ161.
رسول‌زاده، محمدامین،(1377)، گزارش‌هایی از انقلاب مشروطیت ایران، مترجم رحیم رئیس‌نیا، تهران، شیرازه.
رحیم رئیس‌نیا و دیگران، (1389الف)، مطبوعات در جهان‌اسلام، جلد دوم، تهران، نشر کتاب مرجع.
همان، (1389ب)، چپ و چپ‌گرایی در جهان‌اسلام، تهران، نشر کتاب مرجع.
رواسانی، شاپور، (1363)، نهضت میرزاکوچک‌خان جنگلی و اولین جمهوری‌شورایی در ایران، تهران، چاپ آشنا.
سویتوخوفسکی، تادیوس، (1381)، آذربایجان‌روسیه: شکل‌گیری هویت ملی در یک جامعه مسلمان، مترجم کاظم فیروزمند، تهران، شادگان.
شاکری، خسرو، (1384)، پیشینه‌های اقتصادی‌ـ‌اجتماعی جنبش مشروطیت و انکشاف سوسیال‌دموکراسی در آن عهد، تهران، نشر اختران.
شاکری و دیگران، (1384)، نقش ارامنه در سوسیال‌دموکراسی ایران(1905ـ1911)، به‌کوشش محمدحسین خسروپناه، تهران، نشر شیرازه.
لنین، ولادیمیر ایلچ، (1387)، مقدمه‌ای بر مارکس و انگلس به‌قلم لنین، مترجم فروزان گنجی‌زاده، تهران، نشر چشمه.
ملک‌زاده، مهدی، (1373)، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، جلدششم، تهران، انتشارات‌علمی.
یزدانی، سهراب، (1392)، اجتماعیون‌عامیون، تهران، نشرنی
همان، (1386)، صوراسرافیل: نامه آزادی، تهران، نشرنی.
همان،(1396)، کودتاهای ایران، تهران، نشرماهی.