جستارهای تاریخی

جستارهای تاریخی

رسالت ایران‌شناسی: دولت – ملت ایرانی یا جهان ایرانی (شکل‌گیری دانش ایران‌شناسی ایرانی در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی)

نویسندگان
مریم رفیعی آتانی 1
پوران طاحونی 2
1 دانشجوی بنیاد ایرانشناسی
2 استادیار و عضو هیئت علمی بنیاد ایرانشناسی
10.30465/hcs.2020.5990
چکیده
جهان ایرانی در برگیرندۀ مجموعه­ای از اقوام، آداب و رسوم، ادبیات و تاریخ است که گسترۀ جغرافیایی وسیعی را در بر می­گیرد. از قرن هجدهم با حضور استعمارگران غربی در شرق، این پهنه نیز تحت تأثیر تغییرات بنیادی در فرهنگ آن قرار گرفت در نتیجه خودآگاهی فرهنگی میان ملل مختلف جهان ایرانی با هویت ملی پیوند یافت. از این رو اندیشمندان ایرانی اگرچه از بایگانی شرق­شناسی وام گرفتند ولی در انتخاب گزاره­های خود متأثر از وقایع جامعۀ خویش بودند. در این پژوهش با کمک روش دیرینه­شناسی روند شکل­گیری دانش ایران­شناسی بررسی می­شود. نتایج تحقیق نشان داد: دانش ایران­شناسی اگرچه خودآگاهی فرهنگی ایرانیان را با کمک ابزارهایی مانند انتشارات و آموزش تقویت کرد ولی با پرداختن به موضوع شناخت ایران ملی، فرهنگ را در راستای ملیت به کار گرفت و ایرانیان در قرن بیستم تاریخ مشترک و زبان فارسی را در راستای هویت ملی بازتولید کردند.
کلیدواژه‌ها
کلیدواژگان: ایران‌شناسی
جهان ایرانی
ملی‌گرایی
دولت – ملت

عنوان مقاله English

The duty of Iranology: Iranian nation - state or the Iranian world (the formation of Iranology in the late 19th and early 20th century)

نویسندگان English

Maryam Rafiei Atany 1
Pouran Tahouni 2
1 student in Iranology foundation
2 a member of Iranology fondation
چکیده English

In East nationalism is known as a movement against imperialism and for self- protection. This movement influences the Iranian World – the World which had one cultural and political literature at least in urban societies and elites – and ties the concept of nation to concepts like race, language, territory and history.
For nation- building, the Iranian World intellectuals uses new European scientific methods and knowledge. They find it more appropriate for their nation-states’ benefits. Applying new methods developed a new scientific literature that emerged the knowledge of Iranology.
This article is used the archaeology of knowledge to study the texts, which introduced Iranian Studies at its early emergence. The hypothesis is even Iranology discourse in Iran is impressed by Orientalism archives, it is affected by the Iranian World’s political and social context. So Iranology appears when Iranian society interacts with modern changes in Iranian World and needs an Iranian identity. Then Iranology actuate Iranian cultural identity to a national cultural identity.

کلیدواژه‌ها English

"Iranology"
"Iranian World"
"nationalism"
"nation - state"
آخوندزاده، فتحعلی (1351)، مقالات، گردآوری باقر مؤمنی، تهران: آوا
_____ (1357)، مکتوبات، تبریز: احیا.
آقا باکیخانوف، عباسقلی (1970)، گلستان ارم، به کوشش حمید نطقی و همکاران، باکو: انتشارات علم
آربری و دیگران (1396)، تاریخ اسلام، پژوهش دانشگاه کمبریج، زیر نظر پی. ام. هولت، آن. ک. س. لمبتون، ترجمۀ احمد آرام، تهران: امیرکبیر
اعتمادالسلطنه، محمدحسین بن علی (1308 ق)، در التیجان فی تاریخ بنی الاشکان، نسخۀ چاپ سنگی، تهران: ادارۀ انطباعات
_____ (1363)، تاریخ منتظم ناصری (جلد اول)، تصحیح محمداسماعیل رضوانی، تهران: دنیای کتاب.
افشار، ایرج (1353)، "شرق­شناسی و روابط فرهنگی"، مجلۀ یغما، اردیبهشت 1353، شماره 308، صص 102 – 108
____ (1354)، بیاض سفر: یادداشت­های سفر در زمینۀ ایران­شناسی، کتابشناسی و نسخه­شناسی، تهران: توس
____ (1390)، هفتاد گفتار از ایرج افشار، به اهتمام میلاد عظیمی، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار یزدی
پاشازاده، غلامعلی (1391)، "اندیشۀ تحول در خط جهان اسلام (ایران، قفقاز و عثمانی در قرن نوزدهم)"، پژوهشنامۀ تاریخ اسلام، بهار 1391،
شماره 5، صص 9- 30.
پورداود، ابراهیم (1306)، پوراندخت نامه (دیوان پورداود)، بمبئی: انتشارات انجمن زرتشتیان ایرانی.
حبیبی، حسن (1387)، "طراحی مقدماتی برای ایران­شناسی نظام یافته"، نامۀ فرهنگستان، زمستان 1387، شماره 40، صص 8 - 49
سپهر، محمدتقی لسان الملک (1377)، ناسخ التواریخ: تاریخ قاجاریه، به اهتمام جمشید کیانفر، تهران: اساطیر.
طالبوف، عبدالرحیم (2536)، کتاب احمد، تهران: انتشارات شبگیر.
طرزی، محمود (1387)، مقالات محمود طرزی، گردآورنده: عبدالغفور روان فرهادی، کابل: بنگاه انتشارات و مطبعه میوند
علی­آبادی، علیرضا (1395)، جامعه و فرهنگ افغانستان، تهران: انتشارات بین­المللی هدی.
عینی، صدرالدین (1926)، نمونه ادبیات تاجیک (قسم سوم)، مسکو: چاپخانه نشر مرکزی خلق اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی.
فرهنگ، میر محمد صدیق(1380)، افغانستان در پنج قرن اخیر (جلد اول)، قم: دارالتفسیر.
فطرت، عبدالرئوف (1330 ق)، بیانات سیاح هندی، لاهور: مطبعه اسلامیه حکمت.
فوکو، میشل (1392)، دیرینه­شناسی دانش، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
قزوینی، محمد (1363)، دورۀ کامل بیست مقالۀ قزوینی (جلد اول و دوم)، تهران، دنیای کتاب
کالهون، کریگ (1393)، ناسیونالیسم (ملی­گرایی)، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، تهران: آشیان
کرمانی، میرزا آقاخان (1324 ق)، آئینه سکندری: تاریخ ایران از زمان ماقبل تاریخ تا رحلت حضرت ختمی مرتبت، تهران: علاءالملک
_____ (بیتا)، صد خطابه، تصحیح محمدجعفر محجوب، لس آنجلس: شرکت کتاب.
کسروی، احمد (1319)، "ما چه می­خواهیم؟"، مجلۀ پیمان، سال ششم
مینوی، مجتبی (1341)، "دانش­اندوزی یا خیال­پردازی"، یغما، شهریور 1341، شمارۀ 170، صص 241 – 251