مطالعه تطبیقی فرم، تکنیک و کاربرد سفالینه‌های منطقۀ نیشابور در دورۀ سامانی با تولیدات منطقۀ چانگشا در دورۀ تانگ

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، عضوهیات علمی دانشگاه شیراز، دانشکده هنر و معماری، بخش هنر

2 دانشیار بخش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز ، ایران

3 استادیار بخش هنر، دانشکده هنر و معماری ، دانشگاه شیراز ، شیراز ، ایران

چکیده

< p>< p>قرار گرفتن نیشابور در مسیر یکی از شاهراههای جادۀ ابریشم، ارتباط این منطقه را با فرهنگ­های دیگر برقرار می­کرد؛ به طوریکه محصولات هنری نیشابور از یک سو (بیششتر از بًعد فنی و تکنیکی) متاثر از شیوه­های شرق به ویژه چین بوده و از سوی دیگر به لحاظ شکل­های تزئینی و اندیشه­های حاکم بر آن، وابسته به سنت­های ایرانی  و نیز مراکزی مانند دمشق، بغداد و سامرا بوده است.
این پژوهش با رویکردی تطبیقی و با هدف شناساییِ شکل­هایِ تاثیرپذیری تولیدات نیشابور در دوران عباسی از سفالینه­ها و سرامیک­های هم عصر آن در چین انجام گرفته است. بر این اساس و با فرض تاثیرپذیری آثار سفالی نیشابور از محصولات وارد شده از چین (به طور خاص منطقۀ چانگشا به عنوان مرکز عمدۀ تولید و صادرات سرامیک­های لعاب­دار در آن زمان)، محصولات لعابدارِ این دو منطقه بر مبنای چهار متغیر شکل، تکنیک، کاربرد و تزئین مورد مقایسه قرار گرفته است.
نتایج حاصل از این پژوهش نشان­دهندۀ این مسئله است که محصولات این دو منطقه دارای تشابهات تکنیکی و کاربردی بوده و عمدۀ تفاوت آنها را می­بایست در نوع و کیفیت بالای تزئینات در تولیدات نیشابور جستجو نمود؛ که علت اصلی این مسئله، یکی تفاوت­های الگوهای تجسمی و تصویریِ در فرهنگِ  و منطقه و دیگر تمایزِ شیوه­های تولید با توجه به اهداف تولیدکنندگان دو منطقه می­باشد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study on the Impact of Iran-China Trade Relations in the Abbasid Period on the Art of Iran (Case Study: Neyshabur potteries)

نویسندگان [English]

  • Majidreza Moghanipour 1
  • Seyed Javad Zafarmand 2
  • ashkan rahmani 3
1 Assist. Professor. Dr., Department of Art. School Of Art And Architecture, Shiraz University, Shiraz, Iran
2 Shiraz University, Faculty Of Art And Architecture, Goldasht 3 St., Moaliabad Av., Shiraz, Iran.
3 Shiraz University, Faculty Of Art And Architecture, Goldasht 3 St., Moaliabad Av., Shiraz, Iran.
چکیده [English]

< p >< p >Having Neishabur on one of the Silk Road highways established the connection of this area with other cultures. As Neishabour''''''''''''''''s artistic products, on the one hand (in terms of technical aspect), were influenced by the East, especially China, and on the other hand, in terms of its decorative forms and ideas, it was dependent on the Islamic caliphate capitals. This research has been conducted in a comparative approach with the aim of identifying the shapes of Neishabur''''''''''''''''s influences during the Abbasid era from potteries and ceramics of its time in China. Accordingly, and assuming the influence of Neishabur''''''''''''''''s pottery''''''''''''''''s effects on imported products from China (in particular the Changsha region as the major center for producing and exporting glazed ceramics at that time), the glazed products of these two regions are based on four variables of shape, technique, application and decoration have been compared. The results of this research indicate that the products of these two regions have technical and functional similarities, and the major differences between them should be sought in the type and quality of decorations in Neishabur products. The main reason for this is first, the differences between the visual patterns in the culture of the two regions and the differentiation of production methods according to the objectives of the producers of the two regions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Pottery works
  • Neyshabur
  • Changsha
  • Decorative Style
  • Abbasid Period
 
منابع:
ـ آذری،علاءالدین (1367) تاریخروابطایرانوچین. تهران: امیرکبیر
ـ ابن اثیر، عزالدین (1374) تاریخ کامل. ترجمه حسین روحانی. تهران: اساطیر
ـ ابن­حوقل، ابوالقاسم محمد (1365) ایران در صوره الارض. ترجمۀ جعفر شعار، تهران: امیر کبیر
ـ اسماعیلی جلودار، محمد اسماعیل، جعفر نیا، محسن (1395)از چانگشا تا سیراف؛ تحلیلی بر بازرگانی دریایی ایران و چین در هزاره اول میلادی با استناد بر یافته­های سفالین چانگشا و منابع نوشتاری، چهارمین همایش دوسالانه بین المللی خلیج فارس، 10 و 11 مهر 1395، دانشگاه تهران
ـ بدری، روح الله (1391) نیشابور در قرون سوم و چهارم هجری. تاریخ در آینه پژوهش. سال 9. شماره 2. صص 20 ـ 5
ـ بلاذری، احمدبن یحیی (1367) فتوح البلدان. ترجمه محد توکل. تهران: نشر نقره
ـ پیرنیا، حسن (1362) ایران باستان، تهران: دنیای کتاب
ـ پیرنیا، محمدکریم ، افسر، کرامت الله (1380) راه و رباط. تهران: سازمان میراث فرهنگی
ـ توحیدی، فائق. (1379) فن و هنر سفالگری. تهران: سمت
ـ جرالد،فیتز.(1367)تاریخفرهنگچین.ترجمةاسماعیلدولتشاهی. تهران: علمیوفرهنگی
ـ رفیعی،لیلا.(1377) سفالایران. تهران:یساولی
ـ رید، هربرت (1380) معنی هنر . ترجمه نجف دریابندری. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
ـ زرین کوب، عبدالحسین (1364) تاریخ مردم ایران قبل از اسلام. تهران: امیر کبیر
ـ دانشپور پرور، فخری.(1373) تاثیر متقابل هنر ایران و چین. میراث فرهنگی. ش 12. صص 47ـ43
ـ کامبخش فرد،سیف الله.(1389)  سفالوسفالگریازابتداینوسنگیتادورانمعاصر. تهران: ققنوس.
ـ کریمی،فاطمهوکیانی،محمدیوسف.(1364).هنرسفالگریدورةاسلامیایران.تهران: مرکزباستانشناسیایران.
ـ لسترج (1364) جغرافیای تاریخی سرزمین­های خلافت شرقی. ترجمه محمود عرفان، تهران: انتشارات علمی فرهنگی
ـ فرانک، آیرن، براونستون، دیوید (1376) جاده ابریشم، ترجمه محسن ثلاثی. تهران: سروش
ـ قوچانی، عبدالله . (1365) . کتیبه های سفال نیشابور.تهران : موزه رضا عباسی
ـ محمدحسن، زکی .(1384). چین و هنرهای اسلامی . تهران : فرهنگستان هنر
ـ مقدسی، محمدبن احمد (1361) احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم. ترجمه علینقی منزوی. تهران : کاویان
ـ وثوقی، محمدباقر (1395)میراث دریانوردان ایرانی در بنادر چین بنادر گوانجو، چوانجو، خانجو. تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری
ـ وینکیلسون، چارلز. (1379). «رنگ و طرح در سفالینه­های ایرانی». در: ریچارد اتینگهاوزن و احسان یارشاطر. اوج های درخشان هنر ایران. تهران: آگاه . صص 149ـ 133
ـ یعقوبی، احمدبن واضح (1366) تاریخ یعقوبی. ترجمه محمد ابراهیم آیتی. تهران: انتشارات علمی فرهنگی