مبانی مشروعیت « امرا » در امارت‌های کرد (از قرن 10 هجری تا 13 هجری / 16 تا 19م)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه تاریخ دانشگاه تربیت مدرس تهران

2 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشیار گروه تاریخ در دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

     قوم کُرد در زمره قدیمی­ترین ساکنان مناطق غرب و شمال غرب ایران، شمال بین­النهرین و اطراف دریاچه وان هستند. تاریخ سکونت آنان در منطقه­ای که اکنون کردستان نامیده می­شود، از سقوط نینوی در سال 612 ق . م ، تا اکنون بلا انقطاع استمرار داشته­است. (توما بوا،2010: 167) تاریخ تشرف به اسلام و یا فتح اسلامی سرزمین های محل استقرار آنها بدرستی معلوم نیست، لیکن مطابق اسناد موجود، ابتدا عزره(عروه) بن قیس در زمان  امارتش در حلوان به عصر عمربن خطاب به شهرزور لشکر کشید، لیکن فتحی صورت نگرفت. تا اینکه عتبه بن فرقد امارت یافت و حلوان (بلاذری،1346: 177) و موصل و نواحی همجوار کردنشین را یکی پس از دیگری با شرایط صلح فتح کرد (قدامه بن جعفر،1998 : 381-382). و از این پس کُردها نیز به قلمرو اسلام در آمدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

مبانی مشروعیت « امرا » در امارت‌های کرد (از قرن 10 هجری تا 13 هجری / 16 تا 19م)

نویسندگان [English]

  • khaled emami 1
  • fatemeh janahadi 2
  • Seyyed Hashem Aghajari 3
1 tarbeat modares univercity tehran
3 Assistant Professor at History Dept. Tarbiat Modares University
چکیده [English]

     قوم کُرد در زمره قدیمی­ترین ساکنان مناطق غرب و شمال غرب ایران، شمال بین­النهرین و اطراف دریاچه وان هستند. تاریخ سکونت آنان در منطقه­ای که اکنون کردستان نامیده می­شود، از سقوط نینوی در سال 612 ق . م ، تا اکنون بلا انقطاع استمرار داشته­است. (توما بوا،2010: 167) تاریخ تشرف به اسلام و یا فتح اسلامی سرزمین های محل استقرار آنها بدرستی معلوم نیست، لیکن مطابق اسناد موجود، ابتدا عزره(عروه) بن قیس در زمان  امارتش در حلوان به عصر عمربن خطاب به شهرزور لشکر کشید، لیکن فتحی صورت نگرفت. تا اینکه عتبه بن فرقد امارت یافت و حلوان (بلاذری،1346: 177) و موصل و نواحی همجوار کردنشین را یکی پس از دیگری با شرایط صلح فتح کرد (قدامه بن جعفر،1998 : 381-382). و از این پس کُردها نیز به قلمرو اسلام در آمدند.

منابع و مآخذ:
منابع فارسی
ابن اثیر، عزالدین(1385). تاریخ کامل، ترجمه محمدحسین روحانی، تهران، نشر اساطیر.
اردلان، خسرو بن محمد بن منوچهر(2536). لب­التواریخ «تاریخ اردلان»، تهران، چاپخانه زندگی.
اسپیناقچی، محمد عارف(بی­تا). الاسلام بین الخواص و العوام، بی­جا.
باسورث، ادموند کلیفورد(بی­تا). سلسله­های اسلامی جدید، ترجمه فریدون بدره­ای، تهران، مرکز باستان­شناسی اسلام و ایران.
بایندر، هانری(1370). سفرنامه هانری بایندر، ترجمه کرامت­اله افسر، تهران، انتشارات فرهنگسرا.
بدلیسی، شرفخان(1377). شرفنامه، تهران نشر اساطیر.
برایان ترنر(1395). ماکس وبر و اسلام، ترجمه سعید وصالی، تهران، نشر مرکز، چاپ چهارم.
برویین سن، مارتین وان(1383). آغا شیخ دولت، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران، نشر پانیذ.
بلاذری، احمد بن یحیی(1346). فتوح البلدان،  ترجمه آذرتاش آذرنوش، تهران ، بنیاد فرهنگ ایران.
جرفادقانی، ابوالشرف(بی­تا). تاریخ یمینی، ترجمه و تصحیح جعفر شعار، بی­جا.
جنابدی، میرزا بیگ(بی­تا). روضه­الصفویه،بی­جا.
حافظ ابرو، عبدالله بن لطف­الله(بی­تا). زبده­التواریخ، بی­جا.
زکی بیگ، امین(1381). زبده تاریخ کرد و کردستان، ترجمه، یدالله روشن اردلان، تهران ، نشر توس.
ژان اوتر(1363).  سفرنامه ژان اوتر عصر نادر شاه، ترجمه دکتر علی اقبالی، تهران، سازمان انتشارات جاویدان.
ژولین فروند(1383). جامعه­شناسی ماکس وبر، ترجمه عبدالحسین نیک گهر، نهران، انتشارات توتیا.
سمرقندی، کمال­الدین عبدالرزاق(بی­تا). مطلع سعدین و مجمع بحرین، بی­جا.
شاو، استنفورد جی(1370).تاریخ امپراتوری عثمانی و ترکیه جدید، ترجمه محمود رمضان­زاده، تهران، آستان قدس رضوی.
شامی، نظام­الدین(بی­تا). ظفرنامه تیموری، بی جا.
عالم، عبدالرحمان (1378). بنیادهای علم سیاست، تهران، نشر نی ، چاپ پنجم.
قاضی اردلان، محمد شریف(1392). تاریخ کُردهای اردلان،سنندج، انتشارات کردستان.
قزوینی، یحیی بن عبداللطیف(1314). لب­التواریخ، تهران، موسسه خاور.
قدیانی، عباس(بی­تا). فرهنگ جامع تاریخ ایران، تهران، نشر آرون.
قطبی اهری، ابی­بکر(1389). تواریخ شیخ اویس، تهران، نشر ستوده.
کردستانی، مستوره(1332). تاریخ اردلان،کرمانشاهان، چاپخانه بهرامی.
کسروی، احمد. شهریاران گمنام.تهران،(1385) موسسه انتشارات نگاه.
گنابادی، قاسمی حسینی(بی­تا). شاه اسماعیل نامه، بی­جا.
معین، محمد(1371). فرهنگ معین، تهران، انتشارات امیر کبیر.
نوایی، عبدالحسین(بی­تا). اسناد مکاتبات تاریخی از تیمور تا شاه اسماعیل، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
نیکیتین، واسیلی(1378). کرد و کردستان، ترجمه محمد قاضی، تهران، کانون فرهنگی انتشاراتی درایت.
واله قزوینی، محمدیوسف(بی­تا). خلد برین، بی­جا.
وبر ، ماکس(1384). مقالاتی از ماکس وبر، ترجمه احمد تدین و یدالله موفق، تهران، نشر هرمس، چاپ دوم.
منابع عربی
ابن عدیم، عمر بن احمد(بی تـا).بغیة الطلب فى تاریخ حلب،‏مصحح: زکار، سهیل‏، جلد: 12، دار الفکر، بیروت‏، چاپ: اول‏.
الفارقی، احمد بن یوسف بن علی بن الازرق(1379-19599) . تاریخ الفارقی، قاهره.
توما بوا (2010). الکرد، ترجمه صلاح عرفان، اربیل، مرکز الدراسات الکردیه.
زکی بیگ، امین(1951). تاریخ السلیمانیه، بغداد.
عزاوی، عباس.(1425). موسوعه تاریخ العراق بین الاحتلالین، بیروت.
عزاوی، عباس(1425). موسوعه عشایر العراق، بیروت.
منابع کُردی
ادموندز، سیسیل جون(2004). کورد تورک عه­ره­ب، ترجمه: حامید گه­وهه­ری، اربیل.
اولیای چلبی(1979). کورد له میژوی دراوسیکانیدا، وه­رگیرانی سه­عید ناکام، به­غداد، کوری زانیاری کورد.
حوزنی، حوسین(2007). سه­رجه­م به­رهه­مه­کانی حوسین حزنی، هه­ولیر.
ریچ، کلودیوس جیمس(2002). گه­شتنامه­ی ریچ بو سلیمانیه، ترجمه: حمه باقی، هه­ولیر، آراس.
سافراستیان، ئارشاک(2005).  کورد و کوردستان، وه­رگیرانی ئه­مین شوان، هه­ولیر، ده­زگای چاپی ئاراس.
موحه­مه­د حمه باقی(2007). میژوی میرنشینی ئه­رده­لان، بابان و سوران، هه­ولیر