تحلیل فرآیند مشروعیت‌سازی بر سکه‌های ایلخانی (۶۵۷– ۷۳۶ هـ ق)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد باستان شناسی فرهنگ و تمدن سرزمینهای اسلامی

2 گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد.

3 هیأت علمی گروه باستان شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهرکرد

10.30465/hcs.2018.4037

چکیده

ایلخانان به‌منظور برپایی نظم اجتماعی و تحقق اهداف خود، ناگزیر به اجرای سیاست‌هایی بودند که مشروعیت آن‌ها را در برابر مردم و رقبای داخلی و خارجی تضمین کند. در همین راستا سکه‌ها نیز به‌عنوان ابزار انحصاری حکومت، دچار تغییراتی شد. چنان‌که در این دوره مفاهیم اسلامی و ایرانی در کنار مضامین مغولی، بر سکه‌های حاکمان بودایی مذهب مغول نقش بست. در پژوهش حاضر سکه‌های ایلخانی با هدف ارزیابی نظرات سکه‌شناسی و تحلیل فرآیند مشروعیت‌سازی در این دوره، به‌شیوۀ تحلیلی- تاریخی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که مشروعیت‌سازی ایلخانان در قالب شعارهای مغولی، ایرانی و اسلامی به‌واسطۀ مفاهیمی بر مبنای منابع قانونی- عقلانی، سنت‌ و کاریزما بوده است. به این ترتیب که به‌کارگیری این مفاهیم بر سکه‌ها، بر حسب مضمون و میزان، از رقابت‌های سیاسیِ داخلی و خارجی دورۀ هر ایلخان تبعیت نموده‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of The Process of Legitimization on the Ilkhanid's Coins (656-736 AH)

نویسندگان [English]

  • shima shamsi 1
  • Mitra Shateri 2
  • abasali ahmadi 3
1 researcher
2 Mitra Shateri, Ph.D., Assistant Professor, Archaeology Department, Humanity Sciences Faculty, Shahrekord University, Shahrekord, Iran
3 Assistant Professor Archaeology Department Humanity Sciences Faculty Shahrekord University
چکیده [English]

The Ilkhans had to implement policies that ensured their legitimacy for the people and both domestic and foreign competitors in order to establish a social order and realize their goals. In this regard, Coins have also changed as government's monopoly instrument. In this period, Islamic and Iranian concepts, along with the Mongolian themes were carved on the coins of the Buddhist rulers of the Mongol religion. In the present study, the Ilkhan's coins were studied in order to review the coin history and analyze the process of legitimization in this period in an analytical-historical method. The results of the research indicate that the legitimacy of the Ilkhans in the form of Mongolian, Iranian, and Islamic slogans has been based on concepts based on legal-rational sources, tradition and charisma. Thus, the application of these concepts on coins, in terms of content and scope has followed the domestic and foreign political competitions of Ilkhan period.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Legitimization
  • Ilkhanas
  • Coins
  • Islamic Traditions
فهرست منابع:
ابن‌خلدون، عبدالرحمان (۱۳۸۸). العبر: تاریخ ابن‌خلدون؛ عبدالمحمد آیتی، جلد چهارم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ابن‌کثیر، ابوالفداء اسماعیل (۱۳۵۱ هـ). البدایه و النهایه فی التاریخ؛ جز الثالث عشر، دمشق: مطبعه السعاده.
احمدی، عباسعلی؛ و شاطری، میترا؛ و شمسی، شیما (۱۳۹۴). «سکه‌های دوره‌ی ایلخانی، رسانه ای برای بازتاب بستر سیاسی و اجتماعی عصر خود»؛ دومین همایش باستان‌شناسی ایران، آبان‌ماه ۱۳۹۴.
اشپولر، برتولت (۱۳۸۶). تاریخ مغول در ایران؛ ترجمه محمود میر آفتاب، تهران: علمی فرهنگی.
اقبال آشتیانی، عباس (۱۳۸۴). تاریخ مغول؛ تهران: امیرکبیر، چاپ هشتم.
آیتی، عبدالمحمد (۱۳۸۳). تحریر تاریخ وصاف، تهران: مؤسسه اطلاعات و تحقیقات فرهنگی.
براون، ادوارد (۱۳۳۹). تاریخ ادبیات ایران از سعدی تا جامی(تاریخ ادبی ایران)؛ جلد سوم، علی اصغر حکمت، تهران: ابن سینا.
بیانی، شیرین (۱۳۸۹). دین و دولت در ایران عهد مغول؛ تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ــــــــ (۱۳۹۳). مغولان و حکومت ایلخانی درایران؛ تهران: سمت.
بیتهام، دیوید (۱۳۸۲). مشروع‌سازی قدرت؛ محمد عابدی اردکانی، یزد: دانشگاه یزد.
ترابی طباطبایی، جمال (۱۳۴۷). سکه‌های مغول و گورکانی؛ تبریز: بینا.
ــــــــ (۱۳۵۱). «رسم الخط ایغوری و سیری در سکه‌شناسی»؛ نشریه موزه آذربایجان، شماره ۶، تبریز.
ـــــــ (۱۳۵۳). «سکه‌های متنوع از اباقا»؛ بررسی‌های تاریخی، شماره ۵۵.
ترنر، جاناتان؛ و اچ. بیگلی آل (۱۳۷۰). پیدایش نظریه‌های جامعه‌شناسی؛ عبدالعلی لهسایی‌زاده، شیراز: دانشگاه شیراز.
ثواقب، جهانبخش؛ و امرایی، سیاوش (۱۳۹۶). «روند دگرگونی شعائر مذهبی بر روی سکه‌های دوره ایلخانی»؛ دو فصلنامه تخصصی تاریخ ایران اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، شماره ۲.
جوینی، عطاملک بن محمد (۱۳۸۵). تاریخ جهانگشای جوینی؛ محمد عارف قزوینی، جلد اول، تهران: دنیای کتاب، چاپ چهارم.
حسن‌پور، شکوفه؛ و بوشاب گوشه، فیض الله (۱۳۹۶).«بررسی تحلیلی پیوند ایلخانان و دربار مرکزی مغول در مسئله جانشینی»؛ پژوهش‌های تاریخی، شماره ۳۶.
حسن‌زاده، اسماعیل (۱۳۹۲). تاریخ ایران در عهد خوارزمشاهیان (سه دهه واپسین)، تهران: پارسه، چاپ اول.
خواند میر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین (۱۳۸۰). حبیب‌السیر فی اخبار افراد بشر؛ جلد دوم، تهران: کتابفروشی خیام.
ـــــــــ (۱۳۸۷).حبیب‌السیر فی اخبار افراد بشر؛ محمد دبیر سیاقی، جلد سوم، تهران: هرمس.
رضوی، سید ابوالفضل (۱۳۸۸). شهر، سیاست و اقتصاد در عهد ایلخانان؛ تهران: امیرکبیر
روحی میرآبادی، علی رضا (۱۳۸۱). «ایلخانان در برابر ممالیک»؛ مجله دانشکده ادبیات دانشگاه بیرجند، شماره ۲.
زریاب خویی، عباس (۱۳۶۶). «سازمان اداری ایران در زمان حکومت ایلخانان(۱)»؛ مجلۀ باستان‌شناسی و تاریخ، شماره ۲.
زیدان، جرجی (۱۳۳۳). تاریخ تمدن اسلام، ترجمه علی جواهر کلام، جلد اول، تهران: امیرکبیر.
ساندرز، ج. ج (۱۳۶۱). تاریخ فتوحات مغول، ترجمه ابوالقاسم حالت، تهران، امیرکبیر.
سرافرازی، عباس (۱۳۸۹). «گرایشهای سیاسی، مذهبی ایلخانان بر اساس مسکوکات ایلخانی 651-756 ه.ق»، پژوهش‌های تاریخی، شماره ۱.
سرفراز، علی‌اکبر؛ و آورزمانی، فریدون (۱۳۸۹). سکه‌های ایران از آغاز تا دوران زندیه؛ تهران: سمت، چاپ هشتم.
شبانکاره‌ای، محمد (۱۳۶۳). مجمع‌الانساب، میر هاشم محدث، تهران: امیر کبیر.
شهبازی فراهانی، داریوش (۱۳۸۰). تاریخ سکه (دوره قاجاریه)، تهران: پلیکان.
شریعت‌زاده، علی اصغر (۱۳۹۰). سکه‌های ایران زمین (مجموعه سکه‌های مؤسسۀ کتابخانه و موزۀ ملی ملک)؛ تهران: پازینه.
علاء الدینی، بهرام (۱۳۹۴). سکه‌های ایران از طاهریان تا خوارزمشاهیان؛ تهران: فرهنگسرای میر دشتی.
ـــــــ (۱۳۹۵). سکه‌های ایران دوره ایلخانان مغول؛ تهران: برگ‌نگار.
قرآن کریم.
کاشانی، ابوالقاسم عبدالله بن محمد (۱۳۸۴). تاریخ اولجایتو؛ مهین همبلی، تهران: علمی فرهنگی.
مستوفی، حمدالله (۱۳۶۴). تاریخ گزیده؛ عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.
مقریزی، احمد بن علی (۱۹۵۷). السلوک المعرفه دول الملوک، صحح و وضع حواشیه محمد مصطفی زیاده، جز اول، قاهره، مطبعه لجنه التالیف و النشر.
ـــــــ (۱۹۴۱).السلوک المعرفه دول الملوک، صحح و وضع حواشیه محمد مصطفی زیاده، جز ثانی، قاهره، مطبعه لجنه التالیف و النشر.
موسوی بجنوردی، کاظم (۱۳۹۳). تاریخ جامع ایران، از دورۀ اتابکان تا ایلخانان؛ جلد نهم، تهران: مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی.
موسوی، مصطفی؛ (۱۳۸۰). «نقد و بررسی تاریخ چین از جامع التواریخ خواجه رشیدالدین فضل‌الله»؛ فصلنامۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، شماره ۲.
موزۀ سکۀ بانک سپه تهران.
ناومن، رودلف (۱۳۸۲). ویرانه‌های تخت سلیمان و زندان سلیمان؛ فرامرز نجد سمیعی، تهران: میراث فرهنگی.
همدانی، رشیدالدین فضل‌الله (۱۳58). تاریخ مبارک غازانی؛ کارل یان، هرتفرد: استفن اوستین.
ــــــــ (۱۳۷۳). جامع التواریخ؛ محمد روشن، مصطفی موسوی، جلد سوم، تهران: البرز.
ــــــــ (۱۳۹۲). جامع التواریخ؛ محمد روشن، جلد دوم، تهران: میراث مکتوب.
وبر، مارکس (۱۳۷۴). اقتصاد و جامعه؛ عباس منوچهری و دیگران، تهران: سمت.
وصاف، (۱۳۳۸). تاریخ وصاف الحضره، جلد ۱-۴، تهران: کتابخانۀ ابن سینا و جعفری تبریزی.
یار احمدی، مهدی (۱۳۸۹). «سکه‌های دوره مغول»؛ رشد آموزش تاریخ، شماره ۳۸.