درآمدی بر روش و بینش تاریخی ابوعلی مسکویه در تجارب الامم

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار و عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه الزهرا

2 دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام از دانشگاه بین المللی امام خمینی

10.30465/hcs.2018.3882

چکیده

   ابوعلی مسکویه از مورخان معروف عصر آل بویه بوده که ضمن اثرپذیری ازپیشینیان خود نگاه متفاوتی نیز به تاریخ نگاری داشته است.چرا که وی با تألیف آثار خویش نگرش خاصی را در تاریخ نگاری اعمال کرده است.شیوه ای که او در تاریخ نگاری خود اتخاذ می­کند در روند تکوین افق های تاریخ نگاری ایرانی تاثیر بسزائی برجای گذاشته است.وجود انگیزه های خاص و همچنین گزارش های ارزشمند در ابعاد سیاسی،اجتماعی و اقتصادی جامعه اهمیت ویژه ای به تاریخ نگاری او بخشیده است.در پژوهش حاضر فرض بر آن بوده است که مسکویه ضمن تاثیرگذاری از مورخان پیشین، به نقد و سنجش روایت دست زده است،به گونه ای که رگه هایی از جوانه های عقل گرایی در تاریخ نگاری او مشهود میباشد هدف از مقالۀ پیشِ‌روی، آن است که با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی، تاریخ نگاری و تاریخ نگری مسکویه را تبیین و نشان دهد آیا بینش تاریخی مسکویه و فضای حاکم بر قرن چهارم و پنجم هجری، توانسته است بر تاریخ نگاری او تاثیر گذار باشد یا خیر؟ یافته­های پژوهش نشان می­دهند بینش و نگرش مسکویه به تاریخ، متأثر از تجربیات شخصی و روشی تجربه گرایانه در پژوهش‌های تاریخی است.روش او نیز آمیزه ای از شیوه های انتقادی وروایی با تکیه براستنادات وتبیین وتحلیل رویدادهاست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Introduction to Abu Ali Meskoyi's Method and Historical Insight in Experiences

نویسندگان [English]

  • zekrolah mohamadi 1
  • mohsen parvish 2
2 phd
چکیده [English]

   An interdisciplinary history can reflect the historian's perceptions of the past and the events that reveal his vision and attitude,Historiography can be a reflection of historical perceptions of the past and of events that reveal their vision and attitudes, reflecting this attitude of events and events.

One of these historians is Abu Ali Meshkuiyeh. He is among the scholars of the 4th century AH who, through the compilation of his works, has made a special approach to historiography. The way he adopts his historiography in the process of the development of horizons of history Iranian art has had a tremendous impac

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abu Ali Meskoyi's Method
- آدام متز (1362)، تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری، ج1،ترجمه‌ی علیرضا ذکاوتی قراگوزلو، تهران،امیرکبیر
- ابن بلخی (1343)، فارسنامه، به کوشش علینقی بهروزی، شیراز: اتحادیه مطبوعاتی فارس
  -ابن خلدون (1366)، تاریخ ابن خلدون، عبدالمحمد آیتی، ج3، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی
 -ابن خلکان [بی‌تا]، وفیات الاعیان، ج5، حققه الدکتور احسان عباس، بیروت، دارصارللطباعه والنشر،
 - ابن فندق،علی بن زید(1361)،تاریخ بیهق،به تصحیح احمد بهمنیار،تهران،انتشارات فروغی
 - ارکون،محمد(1928)،نزعه الانسه فی الفکر العربی، جیل مسکویه و التوحیدی ،ترجمه هاشم صالح،بیروت،دارالساقی
-تاجبخشی،احمد(1378)،تاریخ نگاری،شیراز،نوید.
-توحیدی، ابوحیان (1417.ق)، اخلاق الوزیرین، بیروت: دارالکتب العلمیه
------------(1425ق)،الامتاع والموانسه،تحقیق غرید الشیخ محمد،ایمان الشیخ محمد،بیروت،دارالکتاب العربی
ثعالبی، ابی منصور عبدالملک ، ابی منصور عبدالملک(1304ق)،یتیمة الدهر، به کوشش مفید محمد قمیحه، [بی جا]،دارالکتب علمیه
----------- (1403ق) ، تتمه یتیمه الدهر ،ج2، شرح و تحقیق مفید محمد قمیحه ، بیروت ، دارالکتب العلمیه
حسن زاده،اسماعیل(1386)تاریخ نگری و تاریخ نگاری عمادالدین کاتب اصفهانی،فصلنامه تاریخ ایران و اسلام،س17،ش65،ص21تا55
-حموی، یاقوت(بیتا) معجم الادباء، ج 3، [بی جا]: دارالتراث العربی
-خوانساری، میرزا محمد باقر(1390ق)،روضات الجنات، ج2،قم،اسماعیلیان
-خواندمیر (1371)، دستورالوزراء، تهران: کتابفروشی اقبال
روزنتال ،فرانتس 1364)،علم التاریخ عندالمسلمین،ترجمه صالح احمد علی،بغداد،بینا
  -زرین کوب،عبدالحسین(1354)،تاریخ در ترازو،تهران،امیرکبیر
 -سجستانی ابوسلمان ، محمد بن طاهر(1353)،صوان الحکمه و ثلاث رسائل، به کوشش عبدالرحمان بدوی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران
  -سخاوی، محمد بن عبد الرحمن (بیتا)الاعلان بالتوبیخ، صالح احمد علی ، بیروت ، دار الکتب العلمیه
 -شهرزوری،شمس الدین محمد(1365)نزهه الارواح و روضه الافراح،ترجمه مقصود علی تبریزی،به کوشش محمد تقی -دانش پژوه و محمد سرور مولائی،تهران،علمی فرهنگی
- صفدی،خلیل بن ایبک (1420ق)، الوافی بالوفیات ،ج8، بیروت ، داراحیاء التراث العربی
 طباطبائی، سید جواد(1373)،زوال اندیشه سیاسی در ایران،انتشارات کویر
------------(1380)،دیباچه ای بر نظریه انحطاط ایران،تهران:نگاه معاصر
قدیمی قیداری،عباس(1391)، افق های ایرانی در تاریخ نگاری مسلمانان،کتاب ماه تاریخ و جغرافیا،ش170،
-قفطی،علی بن یوسف (1347)، تاریخ الحکما، به کوشش بهین دارائی، تهران: دانشگاه تهران
-کارادو، وو(1374)، متفکران اسلام، ترجمه محمد رضا شجاع رضوی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی
-کرمر،جوئل(1375)احیای فرهنگی در عهد آل بویه،ترجمه محمدسعید حنایی کاشانی،تهران،مرکز نشر دانشگاهی.
-کافیجی،محی الدین(1410ق)المختصر فی علم التاریخ، تحقیق محمد کمال الدین عزالدین ، بیروت عالم الکتب
 گیب،همیلتون(1361)،تطور تاریخ نگاری در اسلام،ترجمه و تدوین یعقوب آژند،تهران،نشر گستره.
 -ماجد،فخری(1372)،سیرفلسفه در جهان اسلام،ترجمه فارسی زیر نظر نصرالله پورجوادی،تهران،مرکز نشر دانشگاهی
-متز، آدام(1364)، «تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری یا رنسانس اسلامی » ،ترجمه علی رضا زکاوتی قراگزلو،تهران، امیر کبیر
-مسکویه،ابوعلی(1422)،الهوامل و الشوامل،تحقیق سید کسروی،بیروت،دارالکتب العلمیه
 -----------(بیتا) ترتیب السعادات و منازل العلوم،به کوشش ابوالقاسم امامی،تهران، کتابخانه مجلس شورای اسلامی ,مرکزپژوهش وآموزش ص117
----------- (1398ق)،تهذیب الاخلاق، [بی جا]: بیدار
----------- (1319ق)،فوزالاصغر،بیروت،بینا
----------- (1378)،جاویدان خرد،ترجمه تقی الدین محمد شوشتری،تهران،انتشارات کاوش
----------- (1389)،تجارب الامم،ج1،ترجمه ابوالقاسم امامی،تهران،سروش
----------- (1376)،تجارب الامم،ج6،ترجمه علینقی منزوی،تهران،توس.
 -ملائی توانی،علیرضا(1386)،درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ،تهران،نشر نی،ص156-157
-مهدی، محسن (1373). فلسفه تاریخ ابن خلدون. ترجمه مجید مسعودی.تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
 -مینوی،مجتبی(1354)مقدمه نامه تنسر به گشنسب،تهران،خوارزمی
- هنری،توماس(1362)،بزرگان فلسفه،ترجمه فریدون بدره ای،تهران،علمی فرهنگی وانتشارات کیهان
-هیو کندی، «سنت های عقلانی در اسلام»، در: دفتری، فرهاد(1380). سنت های عقلانی در اسلام. ترجمه ی فریدون بدره ای. تهران: فرزان روز
-یاقوت حموی (1400ق)، معجم الادباء، ج5، [بی‌جا]، دارالفکر