چکیده:
محمد نخشب (1355-1302)، بنیان­گذار نهضت خداپرستان سوسیالیست در زمره نخستین نمایندگان جریان نو­اندیشی دینی در ایران محسوب می­شود که با طرح مجموعه­ای از دیدگاه­ها و نقطه­­نظرات انتقادی در زمینه دین و تجدد در دهه30 شمسی، نقشی تاثیرگذار در گسترش اندیشه­ها  و مفاهیم نوین سیاسی و بازسازی اندیشه دینی در فضای روشنفکری و سپهرعمومی جامعه­ ایران ایفا نمود.
این نوشتار بر آن است تا  با سود جستن از الگوی ارکان سه­گانه اسلام و سبدهای تعاملات شش­گانه به عنوان چارچوب نظری و بهره گیری از روش تحلیلی-توصیفی، نسبت دین و مدرنیته در اندیشه­ سیاسی نخشب را مورد بررسی و واکاوی قرار دهد.
جستار حاضر نشان داده است که سهم عمده نخشب و نهضت خداپرستان سوسیالیست در دهه­های 20 و30 شمسی عبارت بود از برساختن منظومه­ای تلفیقی از اسلام و سوسیالیسم که از یک سو بر اتخاذ بینش و رویکردی انتقادی نسبت به مکتب­های سیاسی غربی و تلاش برای عرضه روایتی منقح و پیراسته از سوسیالیسم و مدرنیته مبتنی بود و از سوی دیگر بر نوسازی فرهنگی و احیای هویت دینی از طریق معرفی و بازسازی اسلام به­­منزله یک جهان­بینی و ایدئولوژی کارآمد در خدمت مبارزه­ سیاسی و اجتماعی استوار بود.