تحلیلی جامعه شناختی از دوگانگی رفتار سیاسی –فرهنگی حاکمان شیعی تبرستان مطالعه موردی: حسن بن زید و حسن بن علی علوی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه

2 دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه علوم تحقیقات

3 استاد گروه تاریخ ، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد تهران علوم تحقیقات

چکیده

چکیده :
شهرت دو پایور سیاسی علوی یکی حسن بن زید(داعی کبیر)و دیگری حسن بن علی اطروش(ناصر کبیر) به دلیل دارا بودن ویژگی های بارز سیاسی- فرهنگی در میان حاکمان علوی تبرستان نه تنها به واسطه درانداختن دولتی شیعی بوده است، بلکه ناظر به القابشان متاثر از مشی سیاسی و یا رفتارهای فرهنگی در ایجاد مقبولیت و مشروعیتی همزمان در آن سرزمین نیز بوده است.فاصله میان دعاوی آنان در تمسک به شیوه های حکومتی امام علی(ع)و بروز رفتارهای سیاسی سرکوب گرانه در مناسبات با دولتها و امرای هم جوار و  و یا مشی فرهنگی افراطی آنان در انقیاد توده مردم مجموعه ای پرتناقض از رفتار سیاسی و مشی فرهنگی آنان را به همراه داشته است .واکاوی مساله تعارض میان دعاوی و رفتارهای آنان و مطالعه جامعه شناختی مشی سیاسی-فرهنگی آنان خواست پژوهش حاضر است.از آزمون فرضیات این نتیجه حاصل شد که مشی سیاسی و فرهنگی تعارض گونه این دو حاکم  بر گرفته از دعاوی بی پایه بدون تعمیق شریعت در نهاد حاکمیت ایشان و سرانجام عدم تطابق میان ادعا و رفتارهای منجر به احراز قدرت و کسب منزلت سیاسی بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

تحلیلی جامعه شناختی از دوگانگی رفتار سیاسی –فرهنگی حاکمان شیعی تبرستان مطالعه موردی: حسن بن زید و حسن بن علی علوی

نویسندگان [English]

  • fatemeh janahmai 1
  • sajad ramezani 2
  • reza shabani 3
مآخذ
ابن اسفندیار ،بهاءالدین محمدبن حسن(1366) ، تاریخ طبرستان، به تصحیح عباس اقبال، نشر کلاله خاور، تهران.
اب‍ن‌ ع‍ن‍ب‍ه‌، اح‍م‍د ب‍ن‌ ع‍ل‍ی‌،(1417ق) عمدة الطالب فی أنساب آل أبى طالب‏، انصاریان‏، قم‏.
اب‍ن‌اث‍ی‍ر، ع‍ل‍ی‌ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د،(1409/1989) أسد الغابة فى معرفة الصحابة،بیروت، دارالفکر.
ابن‌حزم،( 1403/1983) جمهرة أنساب العرب، تحقیق لجنة من العلماء، دارالکتب العلمیة، بیروت.
ابن‌خلدون،(1363) العبر، ترجمه عبد المحمد آیتى، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى، تهران.
اب‍ن‌‌ع‍س‍اک‍ر، ع‍ل‍ی‌ ب‍ن‌ ح‍س‍ن‌‏،(۱۹۸۲م/۱۳۶۱ ) تاریخ مدینة دمشق، تحقیق سکینه الشهابی، دمشق: دارالفکر‏‫.
اب‍ن‌م‍س‍ک‍وی‍ه‌، اح‍م‍دب‍ن‌ م‍ح‍م‍د،(1379) تجارب الأمم، تحقیق ابو القاسم امامى، تهران، سروش، ط الثانیة،.
اصفهانی، حمزه،( بی تا.) مقاتل الطالبین، بیروت،دارالمعرفة.
الام‍ی‍ن‌، م‍ح بخاری،ابونصر سهل بن عبدالله(1381)،سر السلسله العلویه،تقدیم و تعلیق سید محمد صادق بحر العلوم،مکتیه الحیدریه،نجف ‍س‍ن‌،(1403 ق.) أعیان الشیعة، دار التعارف‏ ،بیروت‏.
ب‍لاذری‌، اح‍م‍د ب‍ن‌ ی‍ح‍ی‍ی‌،(1977/1397) انساب الأشراف، تحقیق محمد باقر المحمودی، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ط الأولى
ب‍ی‍ه‍ق‍ی‌، ع‍ل‍ی‌ب‍ن‌ زی‍د،(بی تا) لباب الأنساب و الألقاب و الأعقاب،محقق:مهدی رجائی، قم، کتابخانه حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی.
تمیمی،تقی الدین بن عبدالقادر(1403)، الطبقات السنیه فی تراجم الحنفیه، محقق عبدالفتاح محمد حلو ، دار الرفاعی،ریاض.
ذه‍ب‍ی‌، ‏‫محمدبن احمد،(1413/1993) تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق عمر عبد السلام تدمرى، بیروت، دار الکتاب العربى، ط الثانیة.
رجایی، مهدی(1380)، لکواکب المشرقة فی أنساب و تاریخ و تراجم الأسرة العلویة الزاهرة، کتابخانه عمومی حضرت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی،قم.
سمعانی،ابوسعد عبدالکریم بن محمد(1408)،الانساب،تحقیق عبدالله عمر البارودی،بیروت.
سهمی،حمزه بن یوسف(1407)، تاریخ جرجان، عالم کتب،بیروت.
طبرى، احمد بن على(بى‌تا) ، ذخائر العقبى فى مناقب ذوى القربى، دارالکتب المصریه، قاهره.
 عبداللّه‌بن حمزه منصورباللّه(1406ق)، کتاب‌الشافى، صنعا.
علی بن ابی الغنائم العمری(1380)، المجدی فی انساب الطالبین، محقق احمد مهدوی دامغانی، کتابخانه عمومی آیت الله مرعشی نجفی،قم.
ق‍رش‍ی‌، ب‍اق‍ر ش‍ری‍ف‌،(1413 ق‏.) حیاة الامام موسی به جعفر، دار البلاغة،بیروت‏.
قمی،محمد بن حسن قمی(1385)،تاریخ قم،ترجمه حسن بن علی بن عبدالملک قمی،تحقیق محمد رضا انصاری قمی،کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی،قم.
کعبی، علی موسی(1427)، الإمام علیّ الهادی علیه السلام سیرة وتاریخ، مرکز الرسالة،قم
گیلانی ،ملاشیخ علی(1352) ، تاریخ مازندران، به تصحیح منوچهر ستوده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران.
 مجدالدین حسنى مؤیدى(1417ق)، التُّحَفُ شرح‌الزُّلَف.
محلی، حمید بن احمد(1423ق)،الحدائق الوردیة فی مناقب الأئمة الزیدیة،محقق:محطوری، مرتضی بن زید،مکتبه بدر،صنعا.
مسعودی، علی بن حسین(1381) ، التنبیه و الاشراف، ترجمه ابوالقاسم پاینده، علمی و فرهنگی،  تهران.
معلمی،مصطفی،مجموعه مقالات نخستین همایش بین المللی تاریخ محلی مازندران،ساری،1393.
ناطق‌بالحق، یحیی ‌بن حسین (1422)، تیسیر المطالب فی امالی ابی طالب، محقق عبدالله بن حمود عزی، موسسه الامام زید بن علی الثقافیه،صنعا.
هارونی، ابوطالب یحیی‌بن‌حسین‌،(1387.) الافاده فی تاریخ‌الائمه‌الساده،تصحیح و تحقیق محمدکاظم رحمتی، مرکز پژوهشی میراث مکتوب‏‫، تهران.
یحیی ‌بن حسین ناطق‌بالحق(1387)، الافادة فى تاریخ الائمةالسادة، چاپ محمدکاظم رحمتى، تهران .
ی‍ع‍ق‍وب‍ی‌، اح‍م‍د‌ب‍ن‌ اس‍ح‍اق‌،(بی تا) تاریخ الیعقوبى ، بیروت ، دار صادر، بى تا.