بررسی تغییرات الگوی فرهنگی پاکی و ناپاکی در ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا

چکیده


 
از رخ‌دادهای بزرگ تاریخ ایران ظهور و گسترش اسلام در سده‏های نخستین هجری بود. دستاورد تعامل ایران و اسلام تحول در بخشی از ابعاد و شاخصه‌های فرهنگ بود. چگونگی اسلامی شدن شیوة زندگی مردم، به‌ویژه فرهنگ پاکی و ناپاکی، مسئلة پژوهش حاضر است. در مطالعة پیش رو، به دنبال فهم تحول نظام تطهیر، با استفاده از روش تفسیری و معناکاوانه، نخست الگوهای فرهنگی پاکی و ناپاکی حیوانات، طبیعت، و اشیا در ایران دورة پیشااسلامی بررسی و سپس به بازنمایی نوع تعامل مردم ایران ‌پرداخته می‌شود. در مفهوم‌سازی جدید از پاکی و ناپاکی، اسلام با مفید دانستنِ کلیة حیوانات به تغییر برخی الگوهای فرهنگی زرتشتی اقدام کرده، سگ و خوک را ناپاک دانسته و در مقابل حشرات و خزندگان را اهریمنی ندانسته است. در برخی حیوانات حلال‌گوشت، مانند اسب و گاو، نیز تداوم الگوهای پیشین را شاهدیم. دربارة طبیعت، در برخی موارد، با تغییر الگو در مفهوم قداست آتش روبه‌رو بوده‌ایم، دربارة زمین شاهد تداوم همراه با تثبیت هستیم، و در مورد آب رویکرد فرهنگی تداوم هم‌ر‌اه با اصلاح است. دربارة اشیا نیز نظاره‌گر محدودسازی در مفهوم پلیدی البسه، لوازم منزل، و فرآورده‌‌های چوبی در تماس با مردار و ... هستیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

بررسی تغییرات الگوی فرهنگی پاکی و ناپاکی در ایران

نویسنده [English]

  • mahnaz abbasi
چکیده [English]

One of the great events in the history of Iran is the emergence and spread of Islam within the early Hegira centuries.  The result of the interaction between Islam and Iran was transformations in many cultural dimensions and indices. This research states the problem of the Islamization of Iranian lifestyle andthe culture of purity and impurity, in particular.In this article,interpretive-analytic methods are used to explore the changes tocleanliness system. Accordingly, the cultural patterns of purity and impurity of animals, nature, and things in Iran in pre-Islamic age wereinitially studied. Then the Iranian interactions wereexplained.In its new conceptualization of purity and impurity, Islam announced all animals as beneficial which consequently modified some of Zoroastrian cultural patterns. For example, dogs and pigs were considered impure (najis) while snakes and vermin are not demonic in Islam. However, in certain cases including Halal meat animals like horses, cows, etc, we observe the consistency of previous patterns.About nature, the sacredness of fire underwent a transformationwhile the concept of earth remained the same. Nevertheless, water experienced both consistency and modification in its cultural significance.In case of objects and things, we observe the restriction of filthiness in case of clothes, house furniture, wooden products, corpse touch, etc.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Islamization
  • Iran
  • Cleanliness
  • Cultural pattern
  • Transformation