سامانیان و احیاء شاهنشاهی ایرانی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه لرستان

چکیده

یکی از جریانهای سیاسی و اجتماعی ایران در طول قرن چهارم هجری، تلاش برای احیاء شاهنشاهی ایرانی، با انگیزه‌های متفاوت، از سوی حکمرانان ایرانی بود. حکومت سامانی نیز با توجه به اهداف و برنامه های خاصّ خود، تلاش‌های قابل توجهی در این زمینه انجام داد.   
این مقاله در صدد است تا با  روش توصیفی- تحلیلی و از طریق به پرسش کشیدن اندک اطلاعات موجود تاریخی تا حدّ امکان تلاشهای سامانیان در رابطه با احیاء شاهنشاهی ایرانی را تبیین و روشن نماید.
این پژوهش نشان می‌دهد که در طول قرن چهارم، عوامل متعددی همچون رقابت اشراف خراسان، رقابت با بویهیان و همچنین تنش در مناسبات با خلافت عباسی، سامانیان را واداشت تا به تلاش برای احیاء شاهنشاهی ایرانی روی آورند.  بنابراین،  برای کسب حقانیت درقدرت خود، به دو صورت عملی و نظری، کوشیدند تا  شاهنشاهی ایرانی را احیاء نمایند. اگر چه با وجود برخی موانع همچون اقتدار طبقه دین‌یار، حضور گسترده عرب‌ها و ترکان ، تراکم غازیان و صوفیان در قلمرو آنها، رویکرد سامانیان به احیاء شاهنشاهی ایرانی را با آنِ بویهیان متفاوت ساخت.   

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Samanid Empire and Revival of Persian Kingdom

نویسنده [English]

  • Mohsen Rahmati
چکیده [English]

Among political and social movements of the 4th century, we can refer to various attempts made by many Iranian rulers for the revival of Persian kingdom. Similarly, Samanid Empire—in line with its intended aims and plans—made significant attempts in this case.  The present study, adopting a descriptive-analytic research method, aims at probing into the scant existing data to elucidate the attempts made by the Samanids for the revival of Persian kingdom. The results of the study reveal that various factors including rivalry between Khorasan noblemen, competition with Buhiyans, and tensions in relationships with Abbasid Caliphate made the Samanids attempt for the revival of Persian kingdom in the beginning of the 4th century. Accordingly, to maintain their own right to rule, they acted both theoretically and practically to revive the Persian kingdom. Nonetheless, some obstacles like authority of Dinyar social class, widespread presence of Arabs and Turks, and large population of Ghaziyan and Sufis in their territory made Samanids adopt a different policy for the revival of Persian kingdom comparing with that of Buhiyans.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Samanid Empire
  • Revival of Persian kingdom
  • Abbasid Caliphate
  • Transoxiana
  • Khorassan