مجازات‌های عرفی مجرمان در عصر قاجاریه (از آغاز تا مشروطه 1209- 1324ق)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشیار تاریخ، دانشگاه لرستان

چکیده

یکی از مأموریت­های اصلی سلسله­های حکومت­گر در ایران برای تداوم قدرت سیاسی خود، برقراری امنیت اجتماعی و مقابله با پدیده­هایی بود که آرامش و ثبات کشور را در هم می­ریخت. از این رو پدیده­هایی چون شورش­های اجتماعی، راهزنی و دزدی، بی­اعتنایی به فرامین شاه و مأموران دولت، اختلال در وضعیت ارزاق عمومی و بازار، قتل، تجاوز به عنف، بدمستی و اموری از این قبیل؛ مجازات­هایی را درپی داشت که بدون ضابطه­ی مشخصی به شیوه­های گوناگونی در محاکم عرفی یا به امر شاه، دستور حاکم و یا از سوی برخی مناصب سنتی امنیتی شهرها به اجرا درمی­آمد. بسیاری از این مجازات­ها بر مبانی فقهی و شرع استوار نبود بلکه بر اساس عرف، مصلحت­های حکومت و اختیار صاحبان قدرت قرار داشت. این شیوه مجازات­های مبتنی بر عرف در دوره قاجاریه به دلیل ناامنی­های گسترده اجتماعی بسیار بارز بود و در گزارش­های مورخان و نیز سیاحان اروپایی دیدار کننده از ایران در این دوره بازتاب یافته است. در این مقاله انواع مجازات­های مجرمان و شیوه اجرای آنها در دوره قاجاریه تا پیش از وقوع انقلاب مشروطه که تغییراتی در ساختار قدرت پدید می­آید، تبیین شده است. یافته پژوهش نشان داده است که کیفر جرایم تابع رویه حقوقی مشخص و ضابطه­مند نبوده بلکه خواست و اراده شاه و صاحب­منصبان حکومتی و تصمیم مأموران اجرایی کیفیت آن را تعیین می­کرده و غالباً با شیوه خشونت و مجازات­های سخت انجام می­شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Common Punishments of Criminals in the Qajar Era (From Beginning to Constitution, 1209-1324 AH)

نویسنده [English]

  • Jahanbaksh Savabegh
چکیده [English]

As one of their main functions to maintain political power, ruling dynasties in Iran always tried to establish social security and confront any events that might disrupt stability in the country. Therefore, various penalties had been meted out for perpetrators of such phenomena including social unrest, robbery, acting in disobedience to the orders of the Shah and other officials, disruption to economic activities and financial affairs of the people, murder, rape, drunken brawls in public places, and the like. These punishments were performed in various manners by non-religious jurisdictions or at the behest of the Shah, local rulers, or other security officials without any established procedures. Most of the punishments were based on the expediency of the government rather than the expediency of religion or jurisprudence. Rulers determined the manner of punishment on the basis of popular preferences. This type of conventional punishment, as opposed to legal or religious punishment, was quite common during the Qajar era, as a tool for countering the widespread social unrest. This has been reflected in the chronicles of many historians and in the diaries written by many European tourists visiting Iran during the period. The present study deals with various types of punishment of criminals and the manner of practicing such punishments during the Qajar era before the Constitutional Revolution. Findings of the study show that the punishments in the period were not based on any legal standards and that decisions of the Shah and other government officials determined the manner of performing punishments, often with much violence and harshness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qajar era
  • security
  • Crimes
  • Punishments
  • Daroughah [Police official]
  • Farrash [Guard]
  • Executioner