وزارت مجدالملک قمی، واکاوی رقابت خراسانی ـ عراقی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ، دانشگاه ارومیه

چکیده

دوران وزارت خواجه نظام‎الملک طوسی و حکومت سلطان ملکشاه سلجوقی را می‎توان عصر طلایی سلجوقیان دانست. اما، این ساختار در درون خود با مشکلاتی مواجه بود و آن رقابت دو گروه از دیوان‎سالاران خراسانی و عراقی با هم بود. در پایان عمر نظام‎الملک، گروه مخالف او، که عراقی‎ها بودند، موفق شدند قدرت را به‎دست‎گرفته و خواجه نظام‎الملک و طرفداران خراسانی او را از قدرت حذف کنند. با مرگ ملکشاه و جنگ‎های جانشینی، این رقابت‎ها دوباره شعله‎ور شد. در دورۀ برکیارق، هرکدام از دو گروه به تلاش برای کسب قدرت پرداختند که در این میان، نقش و جایگاه مجدالملک قمی به عنوان یکی از دیوان‎سالاران عراقی در روند حوادث پر‎رنگ‎تر بود. مسئلۀ اصلی در این پژوهش ریشه‎یابی علل رقابت این دو گروه از دیوان‎سالاران در دورۀ وزارت مجدالملک است. این پژوهش با استناد به منابع کتابخانه‎ای به روش توصیفی ـ تحلیلی، نقش اختلافات مذهبی را در این رقابت‎‎ها مورد تردید قرارداده و عامل کسب قدرت دیوان‎سالاری را در این رقابت‎ها تأثیرگذار می‎داند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Majd-al-Mulk Qumi's Ministry: Analysis of Khurasani-Iraqi Rivalry

نویسنده [English]

  • Mohsen Momeni
چکیده [English]

The ministerial term of Khwajah Nizam al-Mulk Toosi and Sultan Malik-shah can be regarded as the golden age of the Seljuk Dynasty. However, the ruling system suffered an inherent deficiency, the rivalry between two bureaucratic groups affiliated with Khurasan and Iraq. To the end of his life, Nizam al-Mulk gave up power to his Iraqi dissidents leading to the elimination of his Khurasani advocates from power system. Nevertheless, the time-honored contest was resumed soon after Malik-shah's death and the battle over his succession. During the kingdom of Barkiyaruq both groups continued their effort to seize power wherein Majd al-Mulk Qumi played a significant role as a pro-Iraqi bureaucrat. The current study is intended to explore the root causes of Iraqi-Khurasani rivalry during Majd al-Mulk's administration. The findings of the study, which involved descriptive analysis of library resources, cast some doubt on assuming religious strife as the cause of rivalry, with power-seeking factor instead of playing the main role there

کلیدواژه‌ها [English]

  • Majd al-Mulk Qumi
  • Berkiyaruq
  • Mu’ayyid al-Mulk
  • Khorasani's
  • Iraqis
  • Bureaucracy Seljuk's
  • Groups bureaucracy