تغییر خطبه به نام ائمۀ اثنی‎عشر (ع): قدرت سیاسی و دین در آغاز حکومت سلطان حسین بایقرا

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه اصفهان

2 دانشیار تاریخ دانشگاه اصفهان

چکیده

با مرگ ابوسعید گورکانی، سلطان حسین بایقرا پس از 12 سال تلاش موفق شد در 10 رمضان 873 ق هرات را به تصرف درآورد؛ در شرایطی که بازماندگان ابوسعید حاضر به دفاع از خراسان نبودند و هرآن خطر هجوم اوزون‎حسن به خراسان وجود داشت. او با نیروی اندکی قدرت را در هرات به‎دست‎گرفت؛ نیرویی که به‎تنهایی قادر نبود بقای حکومتش را تضمین کند. در این شرایط، یکی از نخستین اقدامات او در هرات، تصمیم به تغییر خطبه به نام ائمۀ اثنی‎عشر بود؛ تصمیمی که با مخالفت روبه‎رو شده و کنار گذاشته‎شد و بعداً حتی منابع هم‎عصرش کوشیدند نقش او را در این ماجرا حذف ‎کنند و آن را به گروهی خودسر و فرصت‎طلب نسبت دهند. پژوهش حاضر می‎کوشد نشان‎دهد نه‎تنها شخص سلطان در این ماجرا نقش اصلی را بر عهده داشته، بلکه همراهان شیعیِ او هم چنان نفوذ و پایگاه قدرتی نداشتند که کاری بیش از همراهی سلطان بر عهده بگیرند. هدف اصلی این اقدام، فارغ از این‌که اعتقاد شخصی چه سهمی در آن داشته، استفاده از عناصر شیعی در باورهای عوام سنی‎مذهب خراسان (تسنن دوازده‎امامی) در کنار نیروی شیعیان خراسان و استرآباد برای کسب مشروعیت، حمایت اجتماعی و تثبیت قدرت بوده‎است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Alternation of the Sermon to Ithna ‘Ashari Imams (AS): The Political Power and Religion at the Beginning of the Reign of Sultan Hussein Bayqara

نویسندگان [English]

  • Mohammad Taqi Meshkourian 1
  • Fereidoun Allahyari 2
چکیده [English]

With the death of Abu-Sa’id Gurkany, Sultan Hussain Bayqara after 12 years of struggling, on 10 Ramadan 873AH, captured Herat. This was while the survivors of Abu-Sa’id were not willing to defend Khorasan and there was the risk of attack by Uzun Hassan at any time. He could get control over Herat with only a small number of his forces who were not able to guarantee the survival of his governance by themselves. In these circumstances, one of the first measures he took in Herat was that he decided to change the sermon to Ithna ‘Ashari Imams, the decision that was met with opposition and was later put aside. Later his contemporary sources sought to omit his role in this adventure, and attributed it to a group of willful people and opportunists. The aim of this research is to indicate that not only did the Sultan have a key role in the adventure, but also his Shiite companions didn’t enjoy such an influence and power to do anything other than accompanying him. The main purpose of this action, regardless of the role of personal conviction, was to use Shiite elements in popular religious beliefs of Khorasan's Sunni ordinary people (Twelver Sunnism) along with Shiite forces in Khorasan and Astarabad in order to obtain legitimacy, social support, and stabilization of power

کلیدواژه‌ها [English]

  • Timurids
  • Hussain Bayqara
  • religious circumstances
  • Political Power
  • Khutbah
  • Twelver Shi'ism