ظهور حکومت صفویه و تبدیل آن به یک نظام سیاسی منسجم و متمرکز به پراکندگی قدرت در اواخر سده نهمبر ایران پایان داد. اما با تغییر مذهب رسمی مشروعیت این حکومت با چالشی مهم روبرو شد. صفویه در خط مقدم رویارویی با اهل سنت قرار داشت که تعارضات گریزناپذیری برای آنها ایجاد کرده بود. مهمترین چالش منطقه‌ای صفویه، قدرت جهانی عثمانی بود. نظریه‌پردازان حکومت صفوی ازاین‌رو تلاش داشتند برای مسالۀ مبنایی مشروعیت، پاسخی در خور بیایند، آنها برای پاسخ بدان قالب‌های معرفتی متعددی پیش رو داشتند. این معاریف که حاصل سنت‌هایی پیشین بودند، افزون بر نظام اندیشه‌ای ایران باستان؛ با قالب‌های اندیشه‌ای دوره اسلامی و دگرگونی‌های پی در پی آن روبرو بود. ازاین‌رو نیاز به الگویی بود که قادر باشد تمامی این معاریف را با سازمان‌بندی نوین در یک ساختار جدید ارائه دهد. تنوع منابع مشروعیت‌ساز حکومت صفوی ب افزون بر آنکه اهمیت مساله را نشان می‌دهد می‌تواند قابلیت‌های حکومت را در استخدام این منابع برای تمایز از مشروعیت دوره‌ها و اعصار پیش از خود نشان دهد. البته در مواردی نیز تفاوت‌های آشکاری نسبت به دوره‌های سلفشان روشن خواهد ساخت. حال پرسش این است که صفویان چگونه گفتمان مشروعیت‌ساز خود را شکل داده و منابع تاریخ‌نگارانه چگونه آن را تبیین کرده‌اند؟ پژوهش با روش تبیین تاریخی منابع تاریخ‌نگارانه و رویکرد تفسیر متن سامان یافته و این مدعا را مطرح کرده است که صفویه با استفاده از منابع موجود و متکثر مشروعیت‌ساز که از پیش شکل گرفته، نظام مشروعیتی را بنیان نهاد که الگوی واحد «ظل‌اللهی» معرّف آن است .
صفت گل، منصور (1381)، ساخت نهاد و اندیشه دینی در ایران عصر صفوی، تهران: رسا.
صفت گل، منصور (1388)، فراز و فرود صفویان، تهران: کانون اندیشه جوان.
کویین، شعله ای (1387)، تاریخ نویسی در روزگار فرمانروایی شاه عباس صفوی، اندیشه، گرته‌برداری و مشروعیت در متون تاریخی عهد صفویه، ترجمه منصور صفت گل، تهران: دانشگاه تهران.
متی، رودی (1393)، زوال صفویه و سقوط اصفهان، ترجمه مانی صالحی علامه، تهران: نامک.
منصوری، فیروز، بازنگری و خرده بینی در تاریخ‌های صفوی، تهران: موسسه تاریخ مطالعاات معاصر ایران، 1395.
میچل، کالین (1397)، سیاست‌ورزی، در ایران عصر صفوی، ترجمه حسن افشار، تهران: فرهنگ جاوید.
نیومن، اندرو (1392)، ایران عصر صفوی، ترجمه بهزاد کریمی، تهران: شرکت نشر نقد افکار.
م‍لائ‍ی‌‌ت‍وان‍ی، ع‍ل‍ی‍رض‍ا (1395)، گفتمان تاریخ‌نگاری رسمی دوره پهلوی پیرامون رضاشاه، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
نصیری، محمدابراهیم بن زین‌العابدین (1373)، دستور شهریاران، تصحیح محمدنادر نصیرى مقدم، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
ف‍ی‍رح‍ی، داود (1378)، قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام، تهران: نشر ن‍ی.
ق‍ادری، ح‍ات‍م (1390)، فیلسوف مسطح فیلسوف غیر‌مسطح یا طرح‌واره‌ای درخوانش هم پیوندی فلسفه و فیلسوف، تهران: علم.
طب‍اطب‍ائ‍ی، سیدج‍واد (1375)، زوال ان‍دی‍ش‍ة سیاسی در ایران، تهران: نشر ک‍وی‍ر.
جعفریان، رسول (1390)، «نظریة اتصال دولت صفویه با دولت صاحب‌الزمان علیه السلام»، نمونه‌هاى تاریخى، به ضمیمة رسالة «شرح حدیث دولتنا فى آخرالزمان»، پیام بهارستان، دورة دوم، سال سوم، شماره 11.
منصوری، فیروز (1395)، بازنگری و خرده‌بینی در تاریخ‌های صفوی، تهران: موسسه تاریخ مطالعات معاصر ایران.
ام‍ی‍رارج‍م‍ن‍د، س‍ع‍ی‍د (بی‌تا)، ظل‌الله و امام غایب: دین، نظام سیاسی و تغییر اجتماعی در ایران از آغاز تا سال 1890، بی‌جا.
مقالات
احمدوند، شجاع، مقدور مشهود، امیر (1395)، تبارشناسی الگوی مشروعیت در دورة صفویه، فصلنامه علوم اجتماعی، سال 25، شماره 72، صص 109-148.
دلیر، نیره (1393)، «فرهنگ سیاسی و مبانی نظری پادشاهی و سلطنت؛ بررسی تطبیقی فره ایزدی و ظل‌اللهی»؛ فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات تاریخ فرهنگی، انجمن ایرانی تاریخ، س۵، ش۲۰.
دلیر، نیره (1394)، «سیر تطور کاربرد مفهوم ظل الله در دوره میانه تاریخ ایران؛ بر اساس منابع تاریخ‌نویسی و اندرزنامه‌ای»؛ فصلنامه (علمی – پژوهشی) مطالعات تاریخ اسلام، پژوهشکده تاریخ اسلام، شماره ۲۶.
دلیر، نیره (1400)، «قدسیت سلطان و مفهوم ظل الله در عصر ایلخانی»، مجله علمی تاریخ‌نگری وتاریخ‌نگاری، دانشگاه الزهرا.
دلیر، نیره، (1400)، مفهوم ظل الله و تحولات سیاسی- اجتماعی عصر نادرشاه بر اساس قدرت – دانش فوکو» مجله علمی جامعه شناسی تاریخی دانشگاه تربیت مدرس.
)