انیرانِ ایران؛ دیگر‌بودگی انیران در ایران باستان

Document Type : ..

Authors

1 Assistant professor/University of Isfahan

2 PhD student in History of Ancient Iran, Department of History and Iranology, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran

Abstract

شکل‌گیری هویّت جمعی امری دو سویه است و سِوایِ «تعاملات درونی»، «تعارضات بیرونی» نیز بر پیدایش این انگاره تأثیر می‌گذارد. در پژوهش حاضر که به صورت توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای فراهم آمده، یکی از مراحلِ هویّت‌ساز هر تمدّن که همانا شکل‌گیریِ غیریّت است، در اساطیر و تاریخ ایران کاویده شده و بازۀ مورد نظرِ این پژوهشْ از سدۀ دوازدهم پیش از میلاد مسیح -یعنی عصر احتمالی زردشت و زمانۀ شکل‌گیریِ گاهان- تا سدۀ هفتم میلادی، مصادف با سقوط شاهنشاهی ساسانی، در نظر گرفته شده است. این پژوهش خاصّه در جستجوی پاسخی درخور به این دو پرسش است که چه عناصری در ترسیم مرزهای «فرهنگی-سیاسی» قلمروی ایران در عصر باستان تأثیرگذار بوده و ایرانیان، در آن روزگاران، به کدامین ساخت‌های قومی-سیاسی به چشمِ دیگری می‌نگریستند. در پاسخ به نخستین سؤال باید گفت که «دین» و «شیوۀ معیشت»، دو مؤلفۀ اصلی در مرزبندی میانِ «خودِ آریایی (و سپس ایرانی)» و «دیگریِ انیرانی» بوده است. همچنین، با تتبع در متونِ باستانی مشخص شد که تورانیان (و در رأس ایشان افراسیاب)، ضحّاک، مقدونیان و خاصّه شخص اسکندر، رومیان و در نهایت تازیان، دیگری‌هایِ تاریخی-اساطیری ایران در عصر باستان بوده‌اند.

Keywords


Bartholomae, Ch., (1907). AltiranischesWörterbuch, Berlin: Walter de Gruyter.
Brosius, M., (2006). The Persians, London and New York: Routledge.
Daryaee, T., (2010).“The Idea of Eranshahr: Jewish, Christian and Manichaean Views in Late Antiquity,” In: Iranian Identity in the Course of History, C. G. Cereti (ed.), Roma: IstitutoItaliano per l’Africa e l’Oriente, Pp. 91-108.
Foltz, R., (2013). Religions of Iran: From Prehistory to the Present, London: Oneworld Publications.
__________. (2016). Iran in World History,New York: Oxford University Press.
Foucault, M., (1975). The Birth of the Clinic: An Archaeology of Medical Perception, M. S. Smith (Trans.), New York: Vintage Books.
__________. (1965). Madness and Civilization, R. Howard (Trans.), New York: Pantheon.
__________. (1979). Discipline and Punish,the Birth of the Prison,Alan Sheridan (Trans.), New York: Vintage Books.
__________. (1980). The History of Sexuality: Volume1: An introduction, R. Hurley (Trans.), New York: Vintage Books.
Gnoli, G., (1985). De Zoroastre à Mani: Quatre leçons au Collège de France, Paris: institut d'Études iraniennes.
__________. (1987). “Avestan Geography,” EncyclopaediaIranica, vol. III, Fasc. 1, Pp. 44-47.
__________. (1989). The Idea of Iran: An Essay on its Origin, Rome: IstitutoItaliano per il Medio ed Estre- moOriente
__________. (2006). “Iranian Identity: Pre-Islamic Persiod,” EncyclopaediaIranica, vol. XIII, Fasc. 5, Pp. 504-507.
Grenet, F., (2005). “An Archaeologist’s Approach to Avestan Geography,” In: Vesta S. Curtis and Sarah Stewart (eds.) The Idea of Iran, 1: Birth of the Persian Empire, Pp. 29–51, London: I. B. Tauris.
Herodotus, (1898). The Histories, Henry Cary (Trans.), London: George Bell & Sons Ltd.
Hoffmann, G., (1880). AuszügeaussyrischenAktenpersischerMärtyrer, Leipzig: Brockhaus.
Humbach, H., (1991). The Gāthās of Zarathushtra and the other old AvestanTexts,vol. I, Heidelberg: Universitätsverlag C. Winter.
Humbach, H. and Ichaporia, P., (1994).The Heritage of Zarathushtra: a New Translation of his Gāthās, Heidelberg: Universitätsverlag C. Winter.
Larana, E., et al., (1994). New Social Movements: From Ideology to Identity, Philadelphia, PA: Temple University Press.
Lochtefeld,J. G., (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism,vol. I, New York: The Rosen Publishing Group, Inc.
MacKenzie, D.N., (1998). “ĒRĀN, ĒRĀNŠAHR”. EncyclopaediaIranica,vol. VIII, Fasc. 5, P.534
Sartre, J.P., (1989). No Exit and Three other Plays, New York: Vintage International.
Schmitt, R., (1987). “Aryans,” EncyclopaediaIranica, vol. II, Fasc. 7, pp. 684-687.
Shapur-Shahbazi, A. (2005). “The History of the Idea of Iran,” in Vesta S. Curtis and Sarah Stewart (eds.) The Idea of Iran, 1: Birth of the Persian Empire, Pp. 100–111, London: I. B. Tauris.
Wilson, H. H.,(1840). The VishńuPurańa: A system of Hindu mythology and tradition, London: J. Murray.