یلدا

Document Type : ..

Author

Department of History, Faculty of Letters and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

Abstract

یلدا نام دیگری است که ایرانیان برای شب چله به کار می‌برند. معنای این واژه، یعنی میلاد، دو نظر متفاوت را دربارة منشأ این مراسم پدید آورده است. گروهی آن را نامی به‌جامانده از رسم بزرگداشت میلاد مسیح توسط ایرانیان دانسته‌اند،و عده‌ای آن را یادمانی کهن از رسم بزرگداشت میلاد خورشید یا ایزد مهر در دینی به نام مهرپرستی که به‌زعم طرفدارانش در گذشتة باستانی ایران رایج بوده است، تصور کرده‌اند. این مقاله با ملاحظة متون تاریخی و ادبی،اعتبار این دو نظر را بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که بر خلاف تصور عمومی، معنای لغوی یلدا (میلاد) ارتباطی با منشأ این مراسم کهن ندارد و این نام از متون ادبی به زبان روزمرة مردم عادی راه یافتهاست و در دورة اسلامی به مراسمی که از دوران کهن در موعد انقلاب زمستانی برگزار می‌شد و به نام‌هایی همچون آذرجشن و شب چله معروف بود، اطلاق شده است

Keywords


 
Āryān, Qamar. 1992.“Christianity. VI. In Persian Literature,”Encyclopaedia Iranica V, pp. 539–542.
Boyce, Mary. 1976. “The Two Dates of the Feast of Sada”,Farhang-e Irān Zamin 21,pp. 25–40.
Boyce, Mary. 1983. “Iranian Festivals,”The Cambridge History of Iran 3/2The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 792–815.
Brockelmann, Carl. 1895. Lexicon Syriacum. Edinburgh: T. & T. Clark.
Cohen, Mark E. 1993. The Cultic Calendars of the Ancient Near East. Bethesda: CDL Press.
Eilers, Wilhelm. 1983. “Iran and Mesopotamia,” The Cambridge History of Iran 3/1 The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods, ed. Ehsan Yarshater. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 481–504.
Foltz, Richard. 2013. Religions of Iran: From Prehistory to the Present. London: Oneworld Publications.
Krasnowolska, Anna. 2009. “Sada Festival,” Encyclopaedia Iranica, online edition: http://www.iranicaonline.org/articles/sada-festival
Krasnowolska, Anna. 2011. “Bābā-ye Dehqān,”Encyclopaedia Iranica, online edition: http://www.iranicaonline.org/articles/baba-ye-dehqan-mythological
Kreyenbroek, Philip G. 1995. Yezidism: its Background, Observances and Textual Tradition. Lewiston: Edwin Mellen.
Maclean, Arthur John. 1901. A Dictionary of the Dialects of the Vernacular Syriac as Spoken by the Eastern Syrians of Kurdistan, North-west Persia and the Plain of Moṣul. Oxford: Clarendon Press.
Nabarz, Payam. 2005. The Mysteries of Mithras: The Pagan Belief that Shaped the Christian World. Rochester, Vt.: Inner Traditions.
Omidsalar, Mahmoud. 1990. “Čella,” Encyclopaedia Iranica V, pp. 123–125.
PayneSmith, J. (ed.) 1956. A Compendious Syriac Dictionary, founded upon the Thesaurus Syriacus of R. Payne Smith. Oxford: Clarendon Press.
Schimmel, Annemarie. 1974. “The Ornament of the Saints: The Religious Situation in Iran in Pre-Safavid Times,” Iranian Studies 7, No. 1/2, Studies on Isfahan: Proceedings of the Isfahan Colloquium, Part I, pp. 88–111.
Shaked, Shaul. 2005. “Aramaic Loan-words in Middle Persian,” Bulletin of the Asia Institute, New Series Vol. 19, Iranian and Zoroastrian Studies in Honor of Prods Oktor Skjærvø, pp. 159–168.
Weryho, Jan W. 1971. “Syriac Influence on Islamic Iran (The Evidence of Loan-words).” Folia Orientalia 13, pp. 299–321.