The national question is a concept that Marxists raised in the face of the spread of the wave of nationalism in the 19th and 20th centuries, and used it as a propaganda tool, especially on the eve of the October Revolution. In Iran, too, with the establishment of the Communist Party in 1338 AH, the party sought to explain its approach to the national question. The main questions of this research are why a concept called the national Question was raised in Iran? And what was the place of the national question in the political strategy of the Communist Party of Iran? This research examines these questions with an interpretive approach and with content analysis method. The study concludes that the national question was the result of communist propaganda from the Soviet Union before it had a real impact on Iranian society, and even the Communist Party of Iran paid little attention to it except as a tool to advance its political goals.
آجودانی، ماشالله(۱۳۸۱)، یا مرگ یا تجدد،چاپ اول، لندن، نشر فصل کتاب
_____ ،____ (۱۳۸۳)، مشروطه ایرانی، چاپ چهارم، تهران، نشر اختران
ابراهیموف،ت.ا(۱۳۶۰)،پیدایش حزب کمونیست ایران،ترجمه ر.رادنیا، چاپ اول، تهران، نشر گونش
اتحادیه،منصوره(۱۳۶۱)،پیدایش و تحول احزاب سیاسی مشروطیت،چاپ اول، تهران، نشر گستره
____، _____(۱۳۶۱)،مرامنامه‌ها و نظامنامه‌های احزاب سیاسی مشروطیت در دومین دوره مجلس شورای ملی،چاپ اول، تهران، نشر تاریخ ایران
احمدی،حمید(۱۹۹۳)،ستاره سرخ، ارگان مرکزی فرقه کمونیست ایران،چاپ اول، سوییس، نشر باران
استالین ، ی. و، (بی تا)،مارکسیسم و مسئله ملی، بی جا، نشر الکترونیکی طوفان
اشرف،احمد(۱۳۸۳)، (( بحران هویت ملی و قومی در ایران))؛ در ایران، هویت، قومیت، ملیت (مجموعه مقالات) به کوشش حمید احمدی، چاپ اول، تهران، موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی
اکبری،محمد علی(۱۳۹۳)،تبارشناسی هویت جدید ایرانی، چاپ دوم، تهران، انتشارات علمی فرهنگی
اولیانوف، ولادیمیرایلیچ (لنین)(۱۳۸۴)، مجموعه آثار، جلد دوم، ترجمه محمد پورهرمزان، چاپ اول، تهران، نشر فردوس
باتامور، تام و کیرمن، ویجی و میلی بند، رالف(۱۳۸۸)فرهنگنامه اندیشه مارکسیستی، ترجمه اکرم معصوم بیگی،چاپ اول، تهران، نشر بازتاب نگار
باست، اولیور(۱۳۹۷)، شورای تبلیغات بین‌الملل و تاسیس حزب کمونیست ایران، در ایران و جنگ جهانی اول، ویراستاری تورج اتابکی، ترجمه حسن افشار، تهران، نشر ماهی
براون، ادوارد(۱۳۷۶)، انقلاب مشروطیت ایران، ترجمه مهری قزوینی، چاپ اول، تهران، نشر کویر
بهار،محمد‌تقی(۱۳۹۲)،تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران، جلد اول، چاپ نهم، تهران، انتشارات امیرکبیر
بیات، کاوه(۱۳۷۱)، فعالیتهای کمونیستی در دوره رضاشاه(۱۳۰۰-۱۳۱۰)، چاپ اول، تهران، نتشاراتسازمان اسناد ملی ایران
پرسیتس،مویسی(۱۳۹۲)،بلشویک‌ها و نهضت جنگل، ترجمه حمید احمدی، چاپ اول، تهران، نشرشیرازه
حسنلی، جمیل(۱۳۸۷)، آذربایجان ایران، آغاز جنگ سرد، ترجمه منصور صفوتی، تهران، نشر شیرازه
خسروپناه، محمد حسین وباست،اولیور(۱۳۸۸)،فرقه عدالت ایران؛ از جنوب قفقاز تا شمال خراسان ۱۹۱۷-۱۹۲۰،چاپ اول، تهران، نشر پردیس دانش
ذبیح،سپهر(۱۳۶۴)،تاریخ جنبش کمونیستی در ایران، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، چاپ اول، تهران، انتشارات موسسه مطبوعاتی عطایی
رابینو، ه.ل(۱۳۶۸)، مشروطه گیلان، به کوشش محمد روشن، چاپ اول، رشت، نشر طاعتی
رزمآرا،کامبیزوبیات،کاوه(۱۳۸۷)،عملیات اورامان، چاپ اول، تهران، نشر شیرازه
رسولزاده، محمد امین(۱۳۸۹)، ملیت و بلشویسم، چاپ اول، تهران، نشر شیرازه
رییس‌نیا،رحیم(۱۳۷۷)،آخرین سنگر آزادی؛ مجموعه مقالات میر جعفر پیشه‌وری در روزنامه حقیقت، ارگان اتحادیه عمومی کارگران ایران ۱۳۰۰-۱۳۰۱،چاپ اول، تهران، نشر شیرازه
شاکری،خسرو(۱۹۷۲)،اسناد تاریخی جنبش کارگری، سوسیال دموکراسی و کمونیستی ایران، جلد چهارم،چاپ دوم، فلورانس، انتشارات مزدک
____،____(۱۹۷۴)،اسناد تاریخی جنبش کارگری، سوسیال دموکراسی و کمونیستی ایران، جلد اول،چاپ دوم، فلورانس، انتشارات مزدک
____، ____ (۱۳۵۸)، اسناد تاریخی جنبش کارگری، سوسیال دموکراسی و کمونیستی ایران، جلد ششم،چاپ اول، تهران، نشرعلم
____، ____ (۱۹۹۶)،فرقه جمهوری انقلابی ایران(گروه نخستین دکتر ارانی) و فرقه انقلابی ایران،پاریس، نشر پادزهر
____، ____ (۱۳۸۸)،میلاد زخم؛ جنبش جنگل و جمهوری شوروی سوسیالیستی گیلان، ترجمه شهریار خواجیان، چاپ دوم، تهران، نشر اختران
شیرازی، اصغر(۱۳۹۶)، ایرانیت، ملیت، قومیت، چاپ دوم، تهران، جهان کتاب
طاهری‌احمدی،محمود(۱۳۷۴)،اسناد روابط ایران و شوروی در دوره رضاشاه، چاپ اول، تهران، انتشارات سازمان اسناد ملی ایران
عرفانیان،مسعود(۱۳۸۸)،حزب کمونیست ایران، در دانشنامه جهان اسلام، جلد۱۳، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، چاپ اول، تهران، نشر بنیاد دایره المعارف بزرگ اسلامی
غنی،سیروس(۱۳۹۵)،ایران، برآمدن رضاخان، برافتادن قاجار و نقش انگلیسی‌ها، ترجمه حسن کامشاد، چاپ هفتم، تهران، نشر نیلوفر
فدوسیفودیگران(۱۳۵۹)،لنینیسم و مساله ملی در جهان امروز، ترجمه ع. دخانیاتی،چاپ اول، تهران، نشر پارت
کامبخش،عبدالصمد(۱۹۷۲)،نظری به جنبش کارگری و کمونیستی در ایران(مجموعه مقالات)، بی جا انتشارات حزب توده ایران
کرمانی، ناظم الاسلام(۱۳۵۷)، تاریخ بیداری ایرانیان، به اهتمام سعیدی سیرجانی، بخش اول، چاپ اول، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران
کولاکوفسکی، لشک(۱۳۸۹)، جریانهای اصلی در مارکسیسم، ترجمه عباس میلانی، جلد دوم، چاپ اول، تهران، نشر دات
لاجوردی،حبیب(۱۳۶۹)،اتحادیه های کارگری و خودکامگی در ایران،چاپ اول، تهران، نشر نو
لنچافسکی،ژرژ(۱۳۵۲)،غرب و شوروی در ایران؛ سی سال رقابت (۱۹۱۸-۱۹۴۸)، ترجمه حورا یاوری، چاپ دوم، تهران، انتشارات روزنامه سحر
ماتیل، الکساندر(۱۳۸۷)، دایره المعارف ناسیونالیسم ، ترجمه کامران فانی _ محبوب مهاجر ، جلد دوم، چاپ سوم، تهران، نشر کتابخانه وزارت امور خارجه
متی،رودی(۱۳۹۳)، ((آموزش و پرورش در دوره رضاشاه)) در رضاشاه و شکل گیری ایران نوین، استفانی کرونین، ترجمه مرتضی ثاقب فر، چاپ دوم، تهران، نشر جامی
مرشدی‌زاده، علی(۱۳۸۰)، روشنفکران آذری و هویت ملی و قومی، چاپ اول، تهران، نشر مرکز
یزدانی،سهراب،(۱۳۹۱)،اجتماعیون عامیون،چاپ اول، تهران، نشر نی
یقیکیان، گریگور(۱۳۸۶)، شوروی و جنبش جنگل، به کوشش برزویه دهگان، چاپ اول، تهران، نشر اختران
Saleh M. Alliev(2002),))Significant Changes in Russia’s Expansionist Policy towards Iran 1906-1917(( in. O. Bast (ed.) La perse et la grand gurre, (Teheran; IFRI), pp.84-87
مقالات
اتابکی،تورج(۱۳۷۳)؛ ((ملیت، قومیت و خودمختاری در ایران معاصر))، فصلنامه گفتگو، شماره ۳، صص: ۶۸-۸۳
____، ____ (۱۳۸۱)؛ ((از رفیق سرخ تا دشمن خلق؛ کارنامه و زمانه احسان‌الله خان دوستدار در سرزمین شوراها))، فصلنامه گفتگو، شماره ۳۱، صص: ۱۴۳-۱۶۵
امیرخسروی، بابک(۱۳۷۱)، ((مبحث ملی و بررسی اجمالی آن در ایران))، نشریه راه آزادی، شماره ۲۰ تا ۲۶ (فروردین تا بهمن)
بیات، کاوه(۱۳۸۴)؛ ((حق و ناحق مسائل قومی در ایران معاصر))، فصلنامه گفتگو، شماره ۴۳، صص: ۷-۲۳
سیف‌الدینی، حسین(۱۳۹۷)، (( درآمدی بر زمینه های مارکسیستی طرح مساله ملی در ایران ۱۳۰۰-۱۳۵۸)) فصلنامه مطالعات ملی، سال نوزدهم، شماره ۱
aghajari, S. H., & Nourmohammad, M. (2020). The Communist Party of Iran and the National Questio. Historical Studies, 11(1), 1-28. doi: 10.30465/hcs.2020.5417
MLA
sayed Hashem aghajari; Mohsen Nourmohammad. "The Communist Party of Iran and the National Questio", Historical Studies, 11, 1, 2020, 1-28. doi: 10.30465/hcs.2020.5417
HARVARD
aghajari, S. H., Nourmohammad, M. (2020). 'The Communist Party of Iran and the National Questio', Historical Studies, 11(1), pp. 1-28. doi: 10.30465/hcs.2020.5417
VANCOUVER
aghajari, S. H., Nourmohammad, M. The Communist Party of Iran and the National Questio. Historical Studies, 2020; 11(1): 1-28. doi: 10.30465/hcs.2020.5417
)