%0 Journal Article %T ایران در دورانِ باستانِ متأخر، بررسیِ شکل‌گیریِ یک مفهوم در تاریخ‌نگاریِ ایران %J جستارهای تاریخی %I پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی %Z 2251-7766 %A طهماسبی, احسان %A ایمانی, نادیه %A رحیم‌زاده, محمدرضا %D 2021 %\ 01/20/2021 %V 11 %N 2 %P 1-22 %! ایران در دورانِ باستانِ متأخر، بررسیِ شکل‌گیریِ یک مفهوم در تاریخ‌نگاریِ ایران %K کلید واژه‌ها: باستان متأخر %K ایران %K بیزانس %K ساسانیان %K متقدّم اسلامی %R 10.30465/hcs.2021.6117 %X این مقاله به پرسش دربارۀ نسبت میان تاریخ ایران و دوران باستان متأخر می‌پردازد، مفهومی که چند دهه است در تاریخ‌نگاری غرب، در حوزۀ مطالعاتی روم و بیزانس، مطرح و متداول شده، اما هنوز جایگاهی در تاریخ‌نگاری ایران نیافته است. از این رو، در گام نخست، پس از بررسیِ نظر چند پژوهشگرِ این حوزه، به بحث دربارۀ دوره‌بندی در تاریخ ایران می‌پردازیم. سپس، برای این‌که بتوانیم نظر دقیق‌تری دربارۀ نسبت مذکور بیان کنیم، مسئله را از منظرهای تاریخی، ساختار سیاسی ـ اداری، دینی، فرهنگی، و اقتصادی بررسی خواهیم کرد. روش تحقیق این مقاله بررسی محتوایی و تطبیقیِ متون و نظریه‌ها است و منابع آن به دو دستۀ درجه اول شامل متون تاریخی، و درجه دوم یعنی پژوهش‌های معاصر تقسیم می‌شود. در پایان، تأکید ما بر موضوع تداوم، به ویژه در حوزۀ فرهنگ، بوده و پیشنهادمان این است که بازۀ زمانیِ «ایران در دوران باستان متأخر» از آغاز ساسانیان تا پایان دورۀ اول عباسیان و برآمدنِ سلجوقیان در نظر گرفته شود، یعنی از سدۀ سوم تا پایان دهم میلادی، تاریخی که دوران باستان متأخرِ غربیان را در نیز بر می‌گیرد. همچنین از دستاورد‌های این تحقیق می‌تواند طرح پیشنهادهایی برای دوره‌شناسی تاریخ هنر و معماری ایران باشد. %U https://historicalstudy.ihcs.ac.ir/article_6117_02afb6423a5f2d2ea5cf4fbbea35741d.pdf