بررسی رویکردهای تاریخ نگاری ثعالبی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه بیرجند

2 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه بیرجند

3 کارشناس ارشد تاریخ دانشگاه بیرجند

10.30465/hcs.2018.3640

چکیده

 در این مقاله ویژگی های تاریخ نگاری ثعالبی در چهار زمینه ی فرهنگی ، سیاسی ، اجتماعی و اعتقادی بررسی می شود. یافته های این تحقیق نشان می دهد که ثعالبی در غررالاخبار با رویکردی سیاست زده و در یتیمة الدهر به عنوان گونه ای نو از طبقات نگاریِ فرهنگی به نگارش تاریخ پرداخته است. ثعالبی تلاش کرده از روش نقلی فاصله بگیرد؛ ولی توجه به علایق مخاطبان مانع از ارائه ی تحلیلی فراگیر توسط وی شده است. انتقاد از منابع و مورخان شاخصه ای مهم در تاریخ نگاری ثعالبی محسوب می شود. از زاویه ی اعتقادی، تقدیرگرایی تاثیر بسزایی بر تاریخ او داشته و ثعالبی در برخورد با ادیان دیگر چهره ای از یک مورخ بی طرف را نشان داده است. با توجه به ماهیت موضوع مورد پژوهش، روش تحقیق تاریخی با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The study of attitudes of Tha'alibi's historiography

نویسندگان [English]

  • mojtaba khalifeh 1
  • mohammad hasan elahizadeh 2
  • setare ghaffaribijar 3
1 asistant professor department of history birjand university
2 associate professor department of history birjand university
چکیده [English]

In this article, Tha'alibi's historiography features are examined in four areas of cultural, political, social and religious beliefs. The findings of this research show which Tha'alibi in Ghorar al-akhbaar has done with a politicized approach to writing history. But in Yatimat al-dahr, as a new type of cultural Tabaqaat writing, it has been devoted to writing history. Tha'alibi in Ghorar al-akhbaar, tried to distance from narrative method; but attention to the interests of the audience has prevented explanation and and analysis. Also criticism of sources and historians are considered important trait in Tha'alibi's historiography. In belief approach, fidelity had a great influence on his history and the spread of Ash'aric words has been effective in exacerbating this. Tha'alibi is dealing with other religions, the historian has been impartial. According to the subject the research methodology is descriptive and analytical, which utilizes historical research methodology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tha'alibi
  • historiography
  • Ghorar al- akhbaar
  • Yatimat al-dahr
ـ آذرنوش،آذرتاش(1387)، چالش میان فارسی و عربی،تهران:نشرنی،چ2.
ـ آذرنوش،آذرتاش(1367)، «ثعالبی، ابومنصور» در دایرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
ـ ابن انباری،کمال الدین(1985)، نزهة الباء فی طبقات الادباء،ابراهیم سامرائی،اردن ـ الزرقاء:مکتبة المنار.
ـ ابن خلکان،ابی العباس(1978)، وفیات الاعیان و انباء ابناءالزمان،احسان عباس،بیروت:دارصادر.
ـ ابن کثیر،عمادالدین ابی الفداء(1999)،البدایة و النهایة،عبدالله بن عبدالمحسن الترکی،بیجا:دارالهجر.
ـ استنفورد،مایکل(1384)، درآمدی بر فلسفهء تاریخ،احمد گل محمدی،تهران:نشرنی، چ2.
ـ باخرزی،علی بن حسن(1993)، دمیّة القصر،محمد تونجی،بیروت:دارالجیل.
ـ بروکلمان،کارل(1983)، تاریخ الادب العربی، عبدالحلیم نجّار،قاهره: دارالمعارف.
ـ بهار،محمدتقی(1373)، سبک شناسی،ج اول،تهران:امیرکبیر.
ـ ثامری،احسان ذنون(1394)، حیات علمی در روزگار سامانیان ، جمال اشرفی، تهران: علمی و فرهنگی.
ـ ثعالبی،ابومنصور(1990)الف، دیوان،محمودعبدالله الجادر،بغداد:آفاق عربیة.
 ـ ثعالبی،ابومنصور (1990)ب، آداب الملوک ،جلیل العطیه،بیروت: دارالغرب اسلامی.
 ـ ثعالبی،ابومنصور (1994)،خاص الخاص،مامون بن محیی الدین الجنان،بیروت:دارالکتب علمیة.
ـ ثعالبی،ابومنصور (1368)، غررالاخبار ملوک الفرس وسیرهم،محمد فضائلی،تهران:نقره.
ـ ثعالبی،ابومنصور (1998)، فقه اللغة و سر العربیة،خالد فهمی،قاهره:مکتبة الخانجی.
 ـ ثعالبی،ابومنصور (1983)، یتیمة الدهر فی محاسن اهل العصر، محمد قمیحه، بیروت:دارالکتب علمیة.
 ـ ثعالبی،ابومنصور (1385)، تحسین و تقبیح، محمد بن ابی بکر بن علی ساوی، عارف احمد زغول، تهران: میراث مکتوب.
 ـ ثعالبی،ابومنصور (1387)الف، الیواقیت فی بعض المواقیت فی مدح الشیء و ذمه در گران سنگ های ادب، محمد باقر حسینی، مشهد: دانشگاه فردوسی.
ـ ثعالبی،ابومنصور (1387)ب، تحفة الوزراء در گران سنگ های ادب، محمدباقر حسینی، مشهد: دانشگاه فردوسی.
ـ ثعالبی،ابومنصور (1376)، ثمار القلوب، رضا انزابی، مشهد: دانشگاه فرددوسی.
ـ الجادر،محمد عبدالله (1991)، الثعالبی: ناقداً و ادیباً ، بیروت: دار النضال.
ـ حموی،یاقوت(1993)، معجم الادباء،احسان عباس،بیروت:دارالغرب الاسلامی.
ـ رابینسن،چیس.اف(1389)، تاریخ نگاری اسلامی،مصطفی سبحانی،تهران:پژوهشکده تاریخ اسلام.
ـ رحیمی،عبدالرفیع(1381)،«جایگاه تاریخی ـ فرهنگی خاندان حمدانی در یتیمة الدهر ثعالبی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا،ش65، صص36ـ38.
ـ روزنتال، فرانتس(1366)، تاریخِ تاریخ نگاری در اسلام،اسدالله آزاد،مشهد:آستان قدس رضوی،چ2.
ـ سمعانی،ابی سعدعبدالکریم(1980)، الانساب،عبدالرحمن بن یحیی المعلمی الیمانی،قاهره:مکتبة ابن تیمیة.
ـ عتبی ، ابی نصرمحمد بن عبدالجبار(2004)،  الیمینی ، احسان ذنون الثامری، بیروت:دارالطلیعة.
ـ قایدان،اصغر(1381)،«تاریخ نگاری ثعالبی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا،ش58و59،صص 59تا66.
ـ گیب،ه.آر،(1361)، «تطّور تاریخ نگاری در اسلام» در تاریخ نگاری در اسلام، یعقوب آژند، تهران: نشر گستره.
ـ لغت نامه ی دهخدا.
ـ مادلونگ،ویلفرد(1377)، فرقه های اسلامی،ابوالقاسم سرّی،تهران:اساطیر.