مفهوم «حقوق مشترکه نوعیه» در اندیشه نایینی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار حقوق عمومی دانشگاه بوعلی سینا همدان

2 گروه حقوق، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، همدان، ایران

چکیده

نایینی از جمله علمای حامی مشروطه است که نظریه‌پردازی‌های فراوانی در راستای ایجاد و تحکیم بنیان‌های اساسی مشروطیت انجام داده‌است. وی در کتاب «تنبیه الامة و تنزیه الملة» بسیاری از مفاهیم نوآیین را تبیین نموده و در کنار آن، پاسخ‌ها مهمی به شبهات و مغالطات مطروحه از جانب مخالفان مشروطه، داده‌است. «حقوق مشترکه نوعیه» عبارتی است که نایینی در دو بخش از کتاب مذکور، به آن اشاره می‌کند و بدون هر گونه توضیحی در خصوص این عبارت، از کنار آن می‌گذرد. با توجه به عبارت‌پردازی‌های دقیق نایینی و دقت نظر وی در به کار بردن عبارات و هم‌چنین لزوم توجه به تاریخ مفاهیم و اندیشه لازم است به طور جدی و دقیق به چنین عباراتی پرداخته شود. نگارندگان در مقاله پیش رو به بررسی معنا و مفهوم عبارت مذکور از منظر لغوی و محتوایی می‌پردازد و به دنبال یافتن مبنای این عبارت در اندیشه‌ورزی‌های محقق نایینی می‌باشد. در همین راستا، مفهوم برابری و ابعاد و زوایای مختلف آن، به عنوان مبنا و اساس مفهوم «حقوق مشترکه نوعیه» در اندیشه نایینی بررسی می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The concept of “hoghooghe moshtareke noeeye" in the Naeeni thought

نویسندگان [English]

  • fardin moradkhani 1
  • Marziyeh Sadeghiyan 2
2 Department of Law, Faculty of Literature, Bu-Ali-Sina University, Hamedan, Iran
چکیده [English]

Naeeni is one of the most prominent constitutional scholars that have done a lot of theories to create and consolidate the foundations of constitutionalism. He in important book -tanbi al-oma va tanziy al-mela- explained many new concepts and gave firm answers to the doubts and sophistries raised by the constitutional opposition. “hoghoghe moshtareke noeye" is a concept which is referred to in two parts of the book and without any explanation it passes through that concept. Given his careful consideration of the concepts and the need to pay attention to the history of concepts and thought, it is necessary to carefully and precisely deal with such phrases. The authors discuss this concept literally and content in this article and seek to find the basis of this phrase in the Naeeni’s thought. In this regard, the concept of equality and its various dimensions and angles as the basis of this concept are considered in the Naeeni’s thought

کلیدواژه‌ها [English]

  • hoghooghe moshtareke noeeye
  • Naeeni
  • constitutionalism. Equality
  • rights
توحیدی، محمدعلی، (1412 ه.ق.)، مصباح الفقاهه فی المعاملات، تقریرات درس آیة الله خویی، جلد سوم، بیروت.
- جوادی آملی، عبدالله، (1388) حق و تکلیف در اسلام، چاپ سوم، قم، اسراء
جوادی آملی، عبدالله، (1386) سرچشمه اندیشه، چاپ دوم، قم، اسراء.
جوادی آملی، عبدالله، (1375)، فلسفه حقوق بشر، قم، اسراء.
زرگری نژاد، غلامحسین، (1387)، رسائل مشروطیت (مشروطه به روایت موافقان و مخالفان)، جلد دوم، چاپ اول، تهران، انتشارات موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
سلطانی، ناصر، (1391)، «مفهوم برابری در مقابل قانون در قانون اساسی مشروطیت»، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، پاییز و زمستان، دوره چهارم، شماره دوم.
صدر، محمد صادق، (1420ق)، ماوراءالفقه، تحقیق جعفر هادی دجیلی، جلد سوم، بیروت، دارالاضواء للطباعة و النشر و التوزیع.
صفری، نعمت الله، (1374)، رساله حق و حکم و شرح حال شیخ محمدهادی تهرانی، جلد اول، نامه مفید، شماره 4.
طباطبایی فر، محسن، (1388)، «مشروطه شیعی؛ نظریه‌ای برای طرح»، دانشگاه باقرالعلوم، زمستان، شماره 48.
فیرحی، داود، (1394)، آستانه تجدد در شرح تنبیه الأمة و تنزیه الملة، تهران، نشر نی.
فیرحی، داود، (1391)، فقه و سیاست در ایران معاصر، چاپ دوم، تهران، نشر نی.
کدیور، محسن، (1385)، سیاست نامه خراسانی، تهران، کویر.
مستشار الدوله، میرزا یوسف خان،(1386) رساله موسومه به یک کلمه، به کوشش علیرضا دولتشاهی انتشارات بال
مصباح، محمدتقی، (1380)،  نظریه حقوقی اسلام، نگارش محمدمهدی نادری و محمدمهدی کریمی نیا، قم، موسسه امام خمینی (ره
معلوف، لویس، (1387)، المنجد فی اللغة، ترجمه احمد سیاح، تهران، اسلام.
موسوی الخویی، ابوالقاسم، (1377)، مصباح الفقاهه، تقریر شیخ محمدعلی توحیدی، جلد دوم، قم، داوری.
نائینی، محمدحسین، (1374 ه.ق.)، تنبیه الأمة و تنزیه الملة، با مقدمه و پاصفحه و توضیحات سید محمد طالقانی، بی  نا.
نائینی، محمدحسین، (1388)، تنبیه الأمة و تنزیه الملة، به تصحیح سیدجواد ورعی، قم، بوستان کتاب.
نایینی، محمدحسین، (1418 ه.ق.)، منیة الطالب، نگارش موسی نجفی خوانساری، قم، موسسه النشر الاسلام