2024-03-28T15:41:22Z
https://historicalstudy.ihcs.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=600
جستارهای تاریخی
2251-7766
2251-7766
1396
8
2
نقش سرزمینهای شرقی ایلام: اَرجان و ایذه، در انتقال فرهنگ ایلام نو به پارس
محمدتقی
ایمانپور
زهرا
کائید
سرزمین ایلام در جنوب غربی ایران که علاوه بر خوزستان شامل زاگرس جنوبی، بوشهر، قسمتی از فارس و همچنین کرمان میشده استکانون یکی از کهنترین تمدنهای ایران باستان محسوب میشد.همجواری قلمروی دولت ایلام نو با پادشاهی آشوریان ، موجب نزاع و درگیری مداوم ایلام با آشور در این دوره شد. سرانجام به دلیل تداوم سیاست خصمانه میان این دو دولت و نیز ادامه حملات آشوریان علیه سرزمین ایلام، دولت مرکزی آن در قرن هفتم پ.م سقوط کرد. هر چند در طی این تهاجمات بخش­های مهمی از سرزمین­های غربی کشور و از جمله شوش ویران شد، اما به نظر می­رسد سرزمینهای شرقی ایلام مانند ناحیه اَرجان و ایذه کماکان توانستند تا حدودی به حیات فرهنگی و اقتصادی خود ادامه دهند و نقش مهمی در انتقال فرهنگ ایلام نو به دربار هخامنشی بازی کنند.
در این پژوهش سعی شده است با تکیه به شیوه پژوهشهای تاریخی و استفاده از منابع میانرودانی، ایلامی و هخامنشی به این پرسش پاسخ دهد که چه مکانهایی کانون انتقال فرهنگ ایلام نو به پارس در پیش از تشکیل شاهنشاهی هخامنشی بوده است وتوانستند نقش مهمی در انتقال فرهنگ و سنن ایلامی نو به دوره هخامنشیان ایفا کنند.
کلید واژگان: ایلام نو
پارس
هخامنشیان
اَرجان
ایذه
تاثیرات فرهنگی
2017
11
22
1
25
https://historicalstudy.ihcs.ac.ir/article_2831_439bd92479d6d2864752a07442c27ae9.pdf
جستارهای تاریخی
2251-7766
2251-7766
1396
8
2
ملانصرالدین و انقلابِ مشروطیت ایران (تحلیلی بر چرایی و چگونگیِ بازتابِ انقلابِ مشروطیتِ ایران در مجلۀ ملانصرالدین)
فرهاد
دشتکی نیا
انقلابِ مشروطیتِ ایران در مطبوعاتِ خارج از ایران به درجات بازتابهایی داشت. در بین مطبوعاتِ خارج از ایران جرایدِ منطقة قفقاز انقلاب مشروطیت را از وجوهِ گوناگون مورد توجه قرار دادند. یکی از مهمترین نشریات قفقاز در ربع اولِ قرن بیستم میلادی هفتهنامة طنزِ ملانصرالدین بود که تحولات انقلاب مشروطة ایران را در مقیاسی نسبتاً وسیع منعکس میکرد. بهرغمِ انعکاسِ گستردة تحولاتِ ایران در ملانصرالدین و تأثیر آن بر سپهر سیاسیِ ایران و نیز بر تعدادی از نویسندگان و نشریاتِ ایران در دورة مشروطه هنوز دربارة بازتابِ تحولاتِ مشروطهخواهیِ ایرانیان در این نشریه پژوهش درخور اعتنایی در زبان فارسی انجام نشده است. پژوهش حاضر، در پیِ بررسیِ چرایی و چگونگیِ انعکاسِ اخبارِ تحولات مشروطیتِ ایران در هفتهنامة ملانصرالدین است. یافتههای پژوهش نشان میدهد سردبیر، نویسندگان و کاریکاتوریستهای ملانصرالدین تحولات ایران را به دلیلِ سیاستِ کلانِ هفتهنامه در حمایت از جنبشهای سیاسیِ سرزمینهای اسلامی، حضورِ گستردة مهاجرانِ ایرانی در قفقاز و نیز پیوندهای قومیِ برخی از نویسندگانِ ملانصرالدین با ایرانیان مورد توجه قرار دادند. ملانصرالدین، انقلاب مشروطة ایران را از منظرِ مفهومِ مشروطه در بینِ گروههای فرودستِ جامعة ایران، آسیبشناسیِ رفتارِ مشروطهخواهان، موانعِ تحققِ آرمانهای مشروطیت در ایران و نتایجِ انقلابِ مشروطه بازتاب داده است.
واژه های کلیدی: انقلاب مشروطیت
مطبوعات
قفقاز
ملانصرالدین
جلیل محمد قلی زاده
2017
11
22
27
53
https://historicalstudy.ihcs.ac.ir/article_2832_4dbee6dbef7766714165a5311a6e8529.pdf
جستارهای تاریخی
2251-7766
2251-7766
1396
8
2
ستیزة خاندانهای نژاده با انگارةحقّایزدیِ شهریاری ساسانیان
شهرام
جلیلیان
ایرانیان در درازای تاریخ ساسانیان، باور داشتند که پادشاه ایران تنها باید هموَندی از تخمۀ ساسانیان باشد.هموَندان خاندانهای نژادهای همچون اسپاهبد، مهران، کارن، سورن و دیگر خاندانهای ایرانی، دستکم تا چند دهة پایانی تاریخ ساسانیان، این انگاره را نادیده نگرفتند و خواستار ستاندن پادشاهی از چنگ ساسانیان نشدند. تنها در شامگاه تاریخ ساسانیان بود که باور به حقِّ ایزدی و خاندانیفرمانروایی ساسانیان، اندکی رنگ باخت و هموَندان پارهای خاندانهای بزرگ خواستار گرفتن تخت پادشاهی ایران شدند. اگرچه آنها چندان کامیاب نبودند و از دیدگاه بیشتر ایرانیان، ربایندة حقِّ ایزدی فرمانروایی ساسانیان انگاشته میشدند، امّا ستیزههای پارهای خاندانها با پادشاه بزرگ تیسفون، گذشته از جنگهای خانگی و شورشها، چنان شالودههای پادشاهی ساسانیان را لرزانید که در یورش عربها به ایران، دیگر توانی برای پایداری و جنگ با دشمن وجود نداشت.در این پژوهش، سؤال اصلی این است که خاندانهای نژاده و بزرگان ایرانی، از آغاز پادشاهی هرمزد چهارم تا مرگ یزدگرد سوم دربارة حقِّایزدیِ شهریاری ساسانیان چه دیدگاهی داشتهاند؟ این جستار نشان خواهد داد که در این برهة زمانی، باور به حقِّ ایزدی خاندان ساسانیان برای فرمانروایی در ایران، سست شده بود و هموَندان پارهای خاندانهای نژاده حتی برای ستاندن تاج و تخت پادشاهی ایران با ساسانیان به ستیزه برمیخاستند.
کلیدواژهها: ساسانیان
خاندانهای نژاده
بهرام چوبین
شهروراز
حقِّ خاندانی فرمانروایی ساسانیان
2017
11
22
55
83
https://historicalstudy.ihcs.ac.ir/article_2833_8e5b9b19c0f5dd2a90a30e5d6e689463.pdf
جستارهای تاریخی
2251-7766
2251-7766
1396
8
2
بررسی و تحلیل نقادانه علل اشتهار کاشانیان به ترسویی در دوره قاجار
عادل
شعبانی مقدم
علی اکبر
جعفری
الگوهای رفتاری- اجتماعی و سبک زندگی مردم ایران که نشان دهنده فرهنگ عمومی آن­ها می­باشد،در تاریخ­نگاریاجتماعی بسیار حائز اهمیت است.یکی از مهم­ترین اینالگوهایفرهنگی،وجودپدیدۀ ترس و رفتارهای ناشی از آن می­باشد. متون تاریخی دوره قاجار یکی از خصوصیات رفتاری مهم مردم کاشان را ترسویی و جبونی آنان دانسته و به همین دلیل، امروزه صفت ترس به اهالی کاشان نسبت داده می­شود و کاشانی­ها به ترسویی شهرت دارند. مسئلۀ اساسی این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه­ای به آن پرداخته می­شود، بررسی تاریخی و ریشه­یابی زمینه­هایاشتهار ترسوییمردم کاشانو بررسی صحت اعتبار این ویژگی و سبک زندگی و رفتار فرهنگیکاشانی­ها در برخورد با ترساست. یافته­­های پژوهش نشان می­دهد اشتهار مردم کاشان به ترس از دوره قاجار شکل گرفته و به این موضوع در منابع پیش از این اشاره نشده است. حتی با وجود اشاره­های منابع دوره قاجار به ویژه سفرنامه­­ها در این خصوص، سیاحانی که پیش از این به ایران سفر کرده اند، به ترس کاشانیان نپرداخته اند و هیچ سابقه تاریخی قابل استناد و ادله محکمی در ارتباط با ترس کاشانی­ها در منابع پیش از قاجار وجود ندارد.
کلیدواژهها: ترس
کاشان
واقعیت
شایعه
سیاحان
دوره قاجار
2017
11
22
85
104
https://historicalstudy.ihcs.ac.ir/article_2834_04c39936a5f4baa8762e7c1b8b261217.pdf
جستارهای تاریخی
2251-7766
2251-7766
1396
8
2
زمینهها و علل روی آوری جنبش جنگل به بلشویکها
ابوطالب
سلطانیان
یکی از رویدادهای سرنوشت ساز در تاریخ جنبش جنگل، اتحاد و همکاری آن با بلشویکها بود. اما این همکاری نه تنها در دست یافتن جنبش به اهدافش کمکی نکرد، بلکه منجر به تضادهای سیاسی- ایدئولوژیک گردیده و در نهایت از توان و پویایی جنبش کاست. از دیگر پیامدهای این همکاری، آسیبهای بسیاری بود که در پی جنگهای بینتیجۀ بلشویکها به مردم منطقه وارد شده بود. لذا، این پرسش در اینجا بررسی میشود که چه عواملی سبب سوق دادن جنبش به همکاری با بلشویکها گردیدند ؟ در پاسخ، چند عامل مؤثر مورد مطالعه قرار گرفتند : یکی روابط دوسویهای که از همان دوران انقلاب روسیه، بین بلشویکها و جنبش برقرار شده بود. عامل دیگر تحلیل رفتن قوای جنبش در جنگ با نیروهای انگلیسی- دولتی بود. سومین عامل، رشد بلشویسم در ایران، در پی انقلاب 1917 روسیه بود. مجموعۀ این عوامل سبب شدند تا جنبش به همکاری با بلشویکها روی آورد.
واژگان کلیدی : جنبش جنگل
بلشویکها
روابط
همکاری
میرزا کوچکخان.-------
2017
11
22
105
121
https://historicalstudy.ihcs.ac.ir/article_2835_af0226aada4a75cfed9b3c65f701e408.pdf
جستارهای تاریخی
2251-7766
2251-7766
1396
8
2
هنر نگارگری و نقاشی دوره آلجلایر و تأثیر آن بر شکلگیری مکتب نگارگری هرات دوره تیموریان
سجاد
کاظمی
عبدالحسین
میلانی
هنر نگارگری و نقاشی دوره آلجلایر را بایستی در تداوم سبک رایج دوره ایلخانی(مکتب تبریز) مورد بررسی قرار داد. مهمترین تأثیری که از دوره ایلخانی به جا ماند و در دوره آلجلایرصیقل داده شد؛ سبک هنر نقاشی چینی بود. در این مقاله بر آنیم با روش تاریخی و رویکردی توصیفی ـ تحلیلی به بررسی هنر نگارگری و نقاشی این دوره و سهم آن در شکلگیری مکتب نگارگری هرات دوره تیموریان بپردازیم. یافتهها حاکی از آن است که سلاطین جلایری به ویژه سلطان اویس و فرزندش سلطان احمد با وجود آشوب­های سیاسی در تاسیس کارگاههای هنری و حمایت از هنرمندان نقش عمدهای در تحول هنر نقاشی این دوره داشتهاند؛ سبک هنر نقاشی چینی نیز در این زمان به ویژه در آثار مکتب بغداد تعدیل شده و رنگ و بوی ایرانی به خود گرفته بود و دیگر اینکه هنرمندان عصر جلایری و شاگردانشان با انتقال به مراکز هنری عصر تیموری سهم عمدهای در شکلگیری مکتب نگارگری هرات دوره تیموریان داشتهاند.
کلید واژهها: نگارگری
نقاشی چینی
آل جلایر
سلطان اویس
سلطان احمد
هرات
تیموریان
2017
11
22
123
147
https://historicalstudy.ihcs.ac.ir/article_2836_b139b86ced05a0c9b2db1224680733ef.pdf
جستارهای تاریخی
2251-7766
2251-7766
1396
8
2
آیین سوگواری در نقوش تاتارلی آناتولی و مقایسه آن با شاهنامه و مراسم کُتل در غرب ایران
فخرالدین
محمدیان
سید رسول
موسوی حاجی
خدیجه
شریف کاظمی
رضا
مهرآفرین
آیین سوگواری و تدفین همواره در طول حیات بشر، منعکس کنندهی اندیشههای آیینی، فرهنگی، تاریخی و اساطیری اقوام است. وسعت امپراتوری هخامنشیان، تنوع فرهنگی گستردهای را در سرزمینهای تابعه داشته؛ که اشتراکاتی در بین آنها مشاهده میگردد. آسیایصغیر یکی از ایالتهای مهم هخامنشیان بوده که در برخی از مناطق آن، تومولوسهایی با مضامین و نقوش سوگواری مشاهده شده است.
صحنههای نقاشیهای این محوطه، یادآور رفتارهای آیینی- فرهنگی در سوگ برخی شخصیتهای پهلوانی و اساطیری ایرانی در شاهنامه است. از سوی دیگر امروزه در مراسم سوگواری ایلات لر و بختیاری غرب ایران، مراسمی به نام کُتَل برگزار میشود که به نحوی با مراسم شاهنامه و نقوش تاتارلی قابل مقایسه است. این پژوهش با روش تاریخی- توصیفی انجام گرفته است. نتایج نشان میدهد که این جریان فرهنگی از زمانهای دور تا به امروز در یک منطقه وسیع جغرافیایی تداوم یافته و ضمن حفظ ساختار و کلیات، تغییراتی نیز در آن حاصل شده است.
کلیدواژگان: آیین سوگواری
هخامنشیان
تومولوس تاتارلی
شاهنامه
مراسم کُتَل
2017
11
22
149
170
https://historicalstudy.ihcs.ac.ir/article_2837_abd87073cf9f0eab12e07a6a7bb8f3fc.pdf
جستارهای تاریخی
2251-7766
2251-7766
1396
8
2
منابع مشروعیت حکومت آقامحمدخان قاجار
جعفر
آقازاده
سجاد
حسینی
در تاریخ ایران علیرغم آن که اغلب نیروی نظامی طرف پیروز و دارای حق حکومت را مشخص می کرد، اما هر حکومتی تلاش داشت، قدرت عریان و نظامی را به اقتدار مورد پذیرش افراد جامعه تبدیل کند. حکومت آقامحمدخان قاجار اگرچه در نگاه اول صبغۀ نظامی و خشنی دارد، اما او و درباریانش تلاش داشتند تا با بهرهگیری از سنن رایج در سپهر سیاسی ایران، به حکومت او مشروعیت ببخشند. مسألۀ اساسی این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانهای به آن پرداخته میشود، بررسی تکاپوهای مشروعیت ساز آقامحمدخان قاجار و بازتاب آن در منابع این دوره است. یافتهها نشان میدهد آقامحمدخان قاجار و اطرافیانش درک و دریافت درستی از سنن حاکم بر ساختار سیاسی ایران داشتند و تلاش داشتند تا قدرت وی را بر اساس معیارهایی همچون امتیازات حسبی و نسبی، بهره گیری از سنن شاهی ایران و مذهب شیعه به اقتدار مورد پذیرش مردم ایران تبدیل کنند.
کلید واژهها: آقامحمدخان
حکومت قاجار
غلبۀ نظامی
مشروعیتسازی قدرت
سنن شاهی ایران
2017
11
22
171
198
https://historicalstudy.ihcs.ac.ir/article_3091_1bc1aee9ff84b0aabefc7517e4ecdd5e.pdf
جستارهای تاریخی
2251-7766
2251-7766
1396
8
2
بررسی مسائل و مشکلات زوار ایرانی در زیارت عتبات عالیات در فاصله سالهای 1900-1920 م/ 1317-1341ه.ق مطالعهی موردی: سوء رفتار مأمورین عثمانی نسبت به زوار
مرتضی
نورائی
مینا
معینی
در دوره قاجار بخشی از اتباع ایرانی حاضر در خاک عثمانی، زواری بودند که همه ساله راهی زیارت عتبات می شدند. این زائرین از هنگام حرکت تا بازگشت، با مشکلاتی روبرو می شدند که گاهی مانع رسیدن آنان به مقصد شده و حتی در مواردی به یک عامل بحران زا در روابط دو کشور تبدیل می گردید. یکی از مهم ترین مسائلی که زوار با آن مواجه می شدند، سخت گیری های مأمورین عثمانی نسبت به آنها بود. اما چرا علی رغم توافق هایی که بین دو کشور صورت می گرفت، مأمورین عثمانی نسبت به زوار پیوسته سخت گیری می کردند؟ تعدیات آنها در چه زمینه هایی بود؟ واکنش دولت و مأموران ایران نسبت به آن تعدیات چه بود؟ این سخت گیری ها چه مشکلاتی برای زوار به همراه داشت؟ این مقاله بر آن است به روش کتابخانه ای و با تکیه بر اسناد، به شیوه توصیفی- تحلیلی به پرسش های بالا پاسخ دهد. به نظر می رسد که: مأموران عثمانی به دلیل تعصب مذهبی، کسب منافع مادی و با توجه به سهل انگاری دولت و مأموران ایرانی، به زوار انواع تعدیات را روا می داشتند.
کلید واژه ها: زوار
عتبات
عثمانی
تعدیات
کارپرداز
2017
11
22
199
221
https://historicalstudy.ihcs.ac.ir/article_3093_b0a1440c971bf8336994389a1b0cbaa7.pdf