TY - JOUR ID - 749 TI - نخبگان ایرانی و فعالیت‌های علمی و فرهنگی آنان در عثمانی (قرن نهم و دهم هجری) JO - جستارهای تاریخی JA - HCS LA - fa SN - 2251-7766 AU - دین‌پرست, ولی AD - استادیار گروه تاریخ، دانشگاه تبریز Y1 - 2013 PY - 2013 VL - 4 IS - 1 SP - 79 EP - 100 KW - تیموریان KW - ایران KW - عثمانی KW - مدارس KW - علما KW - نخبگان DO - N2 - در این پژوهش، فعالیت‌های علمی و فرهنگی نخبگان ایرانی در عثمانی از آغاز شکل‌گیری دولت عثمانی تا اوایل قرن دهم هجری مورد بررسی قرار می‌گیرد تا نشان داده شود که فعالیت‌های علمی آنان چه تأثیری بر حیات علمی و فرهنگی عثمانی به جا گذاشت و در این دوره علمای سنت‌گرا چه واکنشی نسبت به عقل‌گرایان داشتند و نتایج آن چه بود. از دورۀ ایلخانان و حتی قبل از آن، ایران به عنوان کانون علمی محل ظهور علمای بزرگی در فقه، کلام و علوم نقلی بود. قاضی بیضاوی، عضدالدین ایجی، فخر رازی و زمخشری نمونه‌ای از این علما هستند. با شکل‌گیری دولت عثمانی، تفکر حاکم بر مراکز علمی آن سرزمین تحت‌تأثیر افکار و اندیشه‌های علمای ایرانی قرارگرفت. این امر ناشی از روابط علمی و فرهنگی گسترده‌ای بود که از گذشته بین دو سرزمین وجود داشت. در طول قرن هشتم و نهم هجری، نخبگانی ایرانی که در فقه، تفسیر، حدیث، منطق، کلام، صرف و نحو، قرائت، بلاغت، ریاضیات، نجوم و طب تحصیلاتی داشتند، به عثمانی مهاجرت کردند. برخی از آنان آثار ارزنده‌ای در علوم عقلی و نقلی تألیف کردند. علمای مهاجر آثار و اندیشه‌های علمای ایرانی نظیر امام محمد غزالی و فخرالدین رازی را در مدارس عثمانی تدریس کردند و یا بر آثار گذشتگان شرح، حاشیه و تعلیقات نوشتند. در نتیجه، جامعۀ عثمانی همانند جامعۀ ایرانی در فضایی قرار گرفت که اندیشه‌های سنت‌گرایان در ستیز با عقل‌گرایان به‌سر‌می‌برد. UR - https://historicalstudy.ihcs.ac.ir/article_749.html L1 - https://historicalstudy.ihcs.ac.ir/article_749_d662e0a891026cea7591cec69acdb4a0.pdf ER -